«Η χρήση της Τεχνητής Νοηµοσύνης (Τ.Ν.) φέρνει ανατροπές στην εκπαίδευση λένε κάποιοι, κενά δαιµόνια» λένε άλλοι.
Πιστεύω ότι η Τ.Ν. είναι χρήσιµη σε όσους είναι προετοιµασµένοι και εκπαιδευµένοι. Το ChatGPT άρχισε ήδη να εφαρµόζεται σε αίθουσες διδασκαλίας, παρά τις αντιδράσεις. Για τους ακάτεχους, το ChatGPT είναι µια νιόφερτη εφαρµογή της ΤΝ. Τι κάνει; Γράφει επιστολές, αιτήσεις, αναφορές, εργασίες, φτιάχνει τεστ, παιχνίδια και παρουσιάσεις χρησιµοποιώντας άπειρα αρχεία.
Στο σηµείωµα περιγράφω αδρά τη µεταγνώση που θεωρώ ότι είναι απαραίτητη για τη χρήση του ChatGPT.
∆ιαφωνία
Το ChatGPT φυσικά δεν συµφωνεί µε την εκτίµηση µου ότι οι µαθητές οφείλουν να εκπαιδευθούν σε δεξιότητες πριν το χρησιµοποιήσουν.
Τι δεξιότητες;
Θεωρητικά όλοι χρησιµοποιούµε δύο µεγάλες κατηγορίες δεξιοτήτων για να µαθαίνουµε, τις γνωστικές και τις κοινωνικές.
Οι γνωστικές δεξιότητες υψηλού επιπέδου περιλαµβάνουν τη φαντασία, την ανάλυση, την αντίδραση, την υπόθεση, τη φιλοσοφική αναζήτηση, την κριτική, την εκτίµηση, τον στοχασµό, την εφευρετικότητα, την επαγωγική σκέψη, την ικανότητα λύσης προβληµάτων και τη µεταγνώση.
Η µεταγνώση
Η µεταγνώση συνιστάται από τις δεξιότητες του σχεδιασµού, της αυτό-ρύθµισης, της αξιολόγησης, της διατύπωσης ερωτήσεων, της ανακεφαλαίωσης, της αποσαφήνισης και της πρόβλεψης.
Σκέψου γρήγορα ή σκέψου αργά;
Ο νοµπελίστας D. Kahneman περιγράφει τα παρακάτω συστήµατα σκέψης στο βιβλίο ‘Think slow, think fast (2012), ένα από τα οποία είναι µεταγνωστικό.
To 1o σύστηµα σκέψης είναι γρήγορο, αποτελεσµατικό και οικονοµικό: επαφίεται στην άµεση αντίληψη για την επίλυση του υπό εξέταση προβλήµατος. Σε µια κατάσταση σχετικά σταθερή, είναι επαρκές και µας επιτρέπει να εξοικονοµήσουµε ενέργεια για άλλες εργασίες.
Το 2o σύστηµα είναι αργό, λογικό και δαπανηρό: συνίσταται στον στοχασµό της κατάστασης, την επισήµανση των βασικών παραγόντων σε ένα νέο πρόβληµα και την εύρεση µιας κατάλληλης λύσης.
Γενικά, είναι ενεργοβόρο, αφού απαιτεί προσοχή και επιµονή.
Το 3o σύστηµα αποτρέπει τα άλλα συστήµατα από την αυτόµατη αντίδραση. ∆ηλαδή, αποτρέπει το Σύστηµα 1 να απαντήσει ταχύτατα στην υπό εξέταση ερώτηση και αποτρέπει το Σύστηµα 2 να ενδώσει σε φτωχή συλλογιστική. Βλέπουµε ότι το Σύστηµα 3 είναι πολύτιµο στο σχολείο επειδή βασίζεται στη µεταγνώση.
Σε µια τάξη του 2030
Θεωρώ ότι τα παιδιά που θα γεννηθούν από φέτος θα εκπαιδεύονται, σ’ όλες τις βαθµίδες της εκπαίδευσης, σε µεταγνωστικές δεξιότητες.
😊 Η Τ.Ν. θα τους αξιολογεί συνεχώς στις νοητικές, συναισθηµατικές και κοινωνικές δεξιότητες.
😊 Εκπαιδευτικοί & Τ.Ν. θα συνεκτιµούν αν οι µαθητές κατανοούν τις έννοιες στο αναµενόµενο επίπεδο και θα προτείνουν λύσεις εξατοµικευµένες για την αντιµετώπιση προβληµάτων µάθησης.
😊 Θα υπάρχουν εναλλακτικά σενάρια για κάθε µαθητή.
😊 Οι µαθητές θα µιµούνται µαθητές άλλων σχολείων.
😊 Τα αναπτυξιακά ορόσηµα των µαθητών θα αξιολογούνται.
😊 Στο Νηπιαγωγείο θα αξιολογείται η ικανότητα για έλεγχο της προσοχής για σύνθεση αναπαραστάσεων και για κατανόηση της προοπτικής των άλλων.
😊 Στο ∆ηµοτικό θα ελέγχεται η ικανότητα εναλλαγής µεταξύ συγκεκριµένου-αφηρηµένου, η δυνατότητα αυτοελέγχου και θα εντοπίζονται ειδικά προβλήµατα µάθησης.
😊 Στο Γυµνάσιο θα ελέγχεται η χρήση της λογικής για τον έλεγχο της αξιοπιστίας των Πληροφοριών και για την ακρίβεια των αναπαραστάσεων και αυτό-αξιολογήσεων.
Σήµερα στο διαδίκτυο προσφέρονται προγράµµατα για αυτό το σκοπό.
Αν όλα αυτά έχουν επιτευχθεί από το 2030 και εφεξής, η αυτογνωσία, η γνώση του άλλου, η ενσυναίσθηση και η Μεταγνώση θα έχουν ενισχυθεί στην υποχρεωτική εκπαίδευση.
GPT και µαθητές Λυκείου
Αυτό σηµαίνει ότι οι µαθητές του Λυκείου θα είναι προικισµένοι. Συγκεκριµένα:
😊 Θα είναι ενήµεροι για τη σκέψη τους και πως να θέσουν ερωτήµατα στο ChatGPT για λύσουν προβλήµατα που τους απασχολούν.
😊 Θα είναι σε θέση να χρησιµοποιούν στρατηγικές των έµπειρων αναγνωστών για να κρίνουν τις απαντήσεις του ChatGPT.
😊 Θα µπορούν να κατασκευάζουν νοητικές αναπαραστάσεις του περιεχοµένου της απάντησης του ChatGPT σε µορφή εννοιολογικών δικτυωµάτων (mind maps).
😊 Θα απορρίπτουν τα µη υποστηριζόµενα στοιχεία (Ναι, υπάρχουν και τέτοια) στην απάντηση του ChatGPT. Ελλιπή άρθρα γραµµένα από το ChatGPT ανακαλύφθηκαν και κατακρίθηκαν.
😊 Θα συνοψίζουν τις µακροσκελείς απαντήσεις του ChatGPT.
Ερωτήµατα
«Θα παρακολουθούµε την ανάπτυξη της µεταγνώσης από το Νηπιαγωγείο;».
«Η εκπαίδευση στη µεταγνώση είναι απαιτητική, χρονοβόρα κι απαιτεί εµπειρία. ∆εν αρκούν οι ρηχές οδηγίες του διαδικτύου. Οι εκπαιδευτικοί µας θα αµείβονται για αυτό το έργο;». «Πώς η γενιά Z (γεννηθέντες µετά το 2000) θα κατανοεί τις σύνθετες απαντήσεις του ChatGPT; Μήπως να αρχίζαµε να τους εκπαιδεύουµε στην κατανόηση κειµένων;’
Συµπερασµατικά
*Η ανάπτυξη της µεταγνώσης είναι χρονοβόρα, ενώ ζούµε σε εποχή ταχύτητας και γρήγορων αποτελεσµάτων. Οξύµωρο!
*Η ανάπτυξη της µεταγνώσης εξαρτάται από τον εκ των προτέρων στοχασµό των εκπαιδευτικών σχετικά µε το πώς θα δοµήσουν και θα διευκολύνουν την αλληλεπίδραση στην τάξη.
*Η χρήση της ΤΝ µας βοηθά να αντιλαµβανόµαστε την ολιστική εικόνα της σύγχρονης πραγµατικότητας και ότι όρια και περιθώρια ξεθωριάζουν.
*Μεταγνωστικοί επιστήµονες δέχονται ότι η χρήση της Τ.Ν. διευκολύνει την παρακολούθηση των εξελίξεων.
