Περί αστροφωτογράφισης

■ ή… η Πούλια που ’χει εφτά παιδιά

Η Πούλια που ’χει εφτά παιδιά
μέσ’ απ’ τους ουρανούς περνά
κάποτε λίγο σταματά
στο φτωχικό μου και κοιτά
Γεια σας, τι κάνετε, Καλά;
Καλά. Πώς είναι τα παιδιά;
Τι να σας πω εκεί ψηλά
τα τρώει τ’ αγιάζι κι η ερημιά…
“Η Μάγια” από την ποιητική συλλογή: Οδυσσέας Ελύτης, Τα Ρω του Έρωτα

Αστροφωτογράφιση
Για τους αστροφωτογράφους , οι Πλειάδες ή Μ45 είναι ένας αγαπημένος χειμερινός στόχος και σχετικά εύκολος , αφού μπορεί να καταγραφεί ακόμη και με μια DSLR κάμερα μαζι βεβαια με τον υπόλοιπο απαραιτητο εξοπλισμό. Η φωτογραφία της δημοσίευσης ειναι αποτέλεσμα 36 πεντάλεπτων εκθεσεων συνολικου χρονου 3 ωρών. Οι λήψεις έγιναν στο αστεροσκοπειο μου Kydon Observatory, το βράδυ της 20.11.2019 με κακές ατμοσφαιρικές συνθήκες, με την υγρασία σχεδον στο 90%.

Στην αστρονομία
Πλειάδες ή Πλειάς ή Μ45 στην αστρονομία ονομάζεται ένα ανοικτό αστρικό σμήνος, που ανήκει στον αστερισμό του Ταύρου που ειναι ενας αμφιφανής (δεν φαινεται όλες τις εποχές) αστερισμός , του Βορείου ημισφαιρίου. Από τους αστέρες του σμήνους των Πλειάδων είναι ορατοί με γυμνό μάτι μόνο έξι ή οκτώ, ενώ με το τηλεσκόπιο 2.500 περίπου αστέρες και μεσουρανούν στον χειμερινό ουρανό .
Οι περισσότεροι άνθρωποι μπορούν να δουν με γυμνό μάτι μόνο έξι αστέρια, που όλα τους είναι χρώματος ανοιχτού μπλε-λευκού. Τα: Αλκυόνη, Άτλας, Ηλέκτρα, Μαία, Μερόπη, και Ταϋγέτη (Η Πλειώνη είναι έβδομη κατά σειράν φωτεινότερο άστρο). Λαμπρότερη είναι η Αλκυόνη που είναι 1.400 φορές πιο λαμπερή από τον Ήλιο. Τα πιο θερμά αστέρια ( κυανόλευκα) είναι και τα πιο φωτεινά Το χρώμα μπλε-λευκού έχει να κανει με την θερμοκρασία των αστρων που ειναι μεταξύ 15000 και 25000 βαθμών Κέλβιν. Οσο χαμηλώνει η θερμοκρασια , αλλαζει και το χρωμα του αστρου , σε λευκό , κιτρινο , χρυσοκιτρινο-πορτοκαλί και καταλήγει στο κόκκινο για τα πιο ψυχρά.
Οι Πλειάδες απέχουν από τη Γη περίπου 440 ως 480 έτη φωτός. Η συνολική μάζα τους είναι 800 φορές αυτή του ήλιου μας, η δε ηλικία του σμήνους υπολογίζεται στα 115 εκατομμύρια χρόνια.

Οι Πλειάδες στη μυθολογία
Οι Πλειάδες, συντρόφισσες της θεάς Άρτεμης, ήταν οι εφτά κόρες του Τιτάνα Άτλαντα και της Ωκεανίδας Πλειόνης που γεννήθηκαν στο όρος Κυλλήνη (και θεωρούνταν θεότητες του βουνού) κατά την Ελληνική μυθολογία. Ήταν οι αδελφές των Εσπερίδων, των Υάδων, του Ύαντα και της Καλυψούς. Οι Πλειάδες ήταν Νύμφες στην ακολουθία της θεάς Άρτεμης, και μαζί με τις Υάδες αποκαλούνταν “Ατλαντίδες”, “Δωδωνίδες” ή “Νυσιάδες”, οι τροφοί και δασκάλες του μικρού θεού Διονύσου. Την ύπαρξή τους οι αρχαίοι Έλληνες εμπνεύσθηκαν από τον ομώνυμο αστερισμό, που στα νεώτερα χρόνια έγινε γνωστός ως Πούλια και που τις συσχέτιζαν με την βροχή . Από την ένωσή τους με το θεό Δία, τον θεό Ποσειδώνα και τον θεό Άρη γεννήθηκαν θεοί και ήρωες.
• Η Μαία, πρωτότοκη και ομορφότερη, ήταν μητέρα του θεού Ερμή, από τον θεό Δία.
• Η Ταϋγέτη, μητέρα του πρώτου βασιλιά της Σπάρτης Λακεδαίμονα, από τον θεό Δία ή κατά μια εκδοχή κατάφερε να ξεφύγει από τον Δία και μεταμορφώθηκε από την Άρτεμη σε ελάφι.
• Η Ηλέκτρα, ήταν μητέρα του Δαρδάνου, γενάρχη των Τρώων, από τον θεό Δία και του Ιασίονος από τον βασιλιά Κόρινθο.
• Η Στερόπη, υπήρξε σύζυγος (ή μητέρα) του ήρωα Οινόμαου, από τον θεό Άρη.
• Η Κελαινώ, μητέρα του ήρωα Λύκου και του Ευρύπυλου, βασιλιά της Κυρήνης, από τον θεό Ποσειδώνα.
• Η Αλκυόνη, ήταν μητέρα του Υριέα και της Αιθούσης, επίσης, από τον θεό Ποσειδώνα.
• Η Μερόπη, η νεότερη των Πλειάδων που ο Ωρίων προσπάθησε να φλερτάρει, ήταν σύζυγος του Σίσυφου και μητέρα του Γλαύκου και άλλων γιων.
Σχετικά με το πως οι Πλειάδες έγιναν αστερισμός, υπάρχουν διάφορες εκδοχές. Η επικρατέστερη είναι πως αυτοκτόνησαν απ’ τον καημό τους για την τιμωρία του πατέρα τους Άτλαντα να σηκώνει στους ώμους του τον άξονα του κόσμου.

Λαογραφία
Οι από της αρχαιότητας παρατηρήσεις των Πλειάδων δεν ξέφυγαν την προσοχή του νεοελληνικού λαού, που τις ονόμασε κοινώς Πούλια ή Πλειά ή Πιλειά ή Απλειά ή Οπλειά ιδιωματικά και ιστορεί πως ήταν επτά αδελφές, γι’ αυτό και τις αποκαλούν και «Εφτάστερο» ή «Εξάστερο» (η Μερόπη είναι δυσδιάκριτη), από όπου και ο λαϊκός στίχος από τα «Εκατολόγια της Αγάπης»:Έξι άστρα σέρνει η Πούλια.Χαρακτηριστικές είναι και οι εκφράσεις: «Άμα σκάσει η Πούλια» ή «μέχρι να πέσει η Πούλια στη θάλασσα».
Ο αστερισμός των Πλειάδων χρησίμευε για τον καθορισμό των εποχών, κατά την αρχαιότητα, διότι η εμφάνισή του στην ανατολή γινόταν κατά τα τέλη Μαΐου, αναγγέλλοντας την άφιξη του θέρους, ενώ η δύση του προμήνυε την άφιξη του χειμώνα. Ο αρχαίος ποιητής Ησίοδος αναφέρει τις Πλειάδες στο έργο του «Έργα και Ημέραι», δίνοντας πρακτικές συμβουλές. Επίσης από τις παρατηρήσεις γεωργών και ποιμένων δόθηκε συνάφεια με τις εποχές, από όπου και η γνωστή παροιμία: «Όντας η Πούλια βασιλεύει, ο καλός ο ζευγολάτης αποσπέρνει, κι ούτε τσοπάνος στα βουνά, κι ούτε ζευγάς στους κάμπους».
Στους ανατολικούς λαούς οι Πλειάδες συνδέθηκαν με την Αστρολατρία, έτσι οι Πέρσες γιόρταζαν κατά το μεσονύκτιο της 17ης Νοεμβρίου τη μεσουράνησή τους. Τότε ο βασιλέας των Περσών δεν αρνιόταν καμία χάρη που ζητούσαν οι υπήκοοί του. Αλλά και οι Αιγύπτιοι από αυτή την ημέρα άρχιζαν τις προς τιμή της Ίσιδος θρησκευτικές εορτές.
Σήμερα ακόμη για πολλές φυλές στην Πολυνησία οι Πλειάδες αποτελούν αντικείμενο λατρείας.

Πηγές:

http://physics4u.gr,

https: //el.wikipedia.org/wiki,

 
*Ο Χρήστος Κοτσαύτης
είναι τεχνικός αυτοματισμών, αστροφωτογράφος και μουσικός,
nerodrama@yahoo.com
Facebook: chris kotsaftis