Τρίτη, 19 Μαρτίου, 2024

Ως τέχνη της δημιουργίας μουσικής

«Η μουσική δίνει ψυχή στις καρδιές και φτερά στη σκέψη …»
Πλάτων

Ένας καλλιτέχνης δημιουργός αφήνει το αποτύπωμα της έκφρασης του όχι μόνο με τα έργα του, αλλά κυρίως με τη σχέση αφοσίωσης στην τέχνη του, με τη στάση ζωής που επικυρώνει αυτή τη σχέση και με τις επιλογές του που δεν κλυδωνίζονται από εμπόδια και μεμψιμοιρίες, αλλά τροφοδοτούνται αποκλειστικά από την ψυχή. Ο Μάνος Παναγιωτάκης έχει ταχθεί στην τέχνη της δημιουργίας μουσικής με μια ιερότητα και καθαρότητα που φωτίζουν μοναδικά το πολυδιάστατο μουσικό έργο του αποκαλύπτοντας άπλετη ομορφιά και στοχασμό.
Η τέχνη της μουσικής είναι άυλη μας συγκινεί ενεργοποιεί συνειρμούς , εμπνέει Στην περίπτωση του Μάνου Παναγιωτάκη η καλλιέργεια του, η συστηματική δουλειά και μελέτη, η ποιότητα του ψυχισμού του, το ταλέντο, αλλά κυρίως το ήθος συνθέτουν μουσικά έργα απαράμιλλα που πάντα θα ακτινοβολούν την ελπίδα και τις διαχρονικές αξίες του πολιτισμού με αρτιότητα και αρμονία, δημιουργώντας μια ξεχωριστή και εντυπωσιακή ηχητική παλέτα.

1. Η μουσική είναι πάντα τονική και βασισμένη σε νότες? Μπορούν σιωπές και ήχοι καθημερινοί, αλλά και ήχοι από αυτοσχέδια όργανα να αποτελέσουν μέρος μιας μουσικής σύνθεσης.
Η βασική αρχή του John Cage, του θεμελιωτή της αλεατορικής μουσικής, ενός δεσπόζοντος συνθετικού ρεύματος του 20ού αι., ήταν ότι τα πάντα είναι εν δυνάμει μουσική. Ακόμα και οι τυχαίοι ήχοι της φύσης ή του περιβάλλοντος χώρου, τους οποίους μπορεί κάποιος να αφουγκραστεί, βρίσκονται σε αντίστιξη μεταξύ τους, δημιουργώντας συνεχώς δομές διαφόρων ειδών. Την άποψη αυτή, ουσιαστικά, εκθέτει με το έργο του 4’33” (1947), το οποίο αποτελείται μόνο από παύσεις, με σκοπό οι καθιερωμένοι μουσικοί ήχοι να παραχωρήσουν τη θέση τους σε ήχους τους οποίους μέχρι πρότινος δεν θεωρούνταν μουσική. Αυτή υπήρξε και μία από τις σημαντικότερες κατακτήσεις των διαφόρων ρευμάτων του περασμένου αιώνα, που άνοιξε διάπλατα το δρόμο στις επόμενες γενιές συνθετών για να διαμορφώσουν με τη σειρά τους τη δική τους μουσική γλώσσα. Οι απόψεις αυτές με βρίσκουν, ως συνθέτη, απόλυτα σύμφωνο. Άλλωστε μουσική είναι η κάθε μορφή οργανωμένου από των άνθρωπο ήχου και η οργάνωση επαφίεται στην αντίληψη και την αισθητική θεώρηση καθενός συνθέτη, είτε αποτελείται από παραδοσιακούς μουσικούς ήχους, είτε από ήχους της καθημερινότητας, είτε από συνδυασμούς και των δύο.

2. Τι σημαίνει μουσική σημειογραφία, ποιοι λόγοι οδήγησαν στην ύπαρξη της και πώς συνδέεται ευρύτερα με την δυναμική εξέλιξη της μουσικής;
Η σημειογραφία για ορισμένα είδη της μουσικής, συμπεριλαμβανομένης και της σύγχρονης λόγιας, αποτελεί, από τη γέννηση της στην Αρχαία Ελλάδα μέχρι και σήμερα, το μέσο διάδοσης αλλά και διάσωσης των διαφόρων μουσικών ιδεών με περισσότερη ακρίβεια από τον προφορικό λόγο, όπου εκείνη χρειάζεται. Δρα με τον ίδιο ακριβώς τρόπο όπως η γραφή. Είτε αλφαβητική, είτε νευματική είτε οπτική/γραφική χρησιμοποιείται ως μέσο απεικόνισης των οργανωμένων ήχων με σκοπό την αναπαραγωγή τους όσο το δυνατό πιστότερα, σύμφωνα με τις επιλογές των συνθετών. Μοιραία, ακολουθεί την εξέλιξη της ίδιας της μουσικής και υπηρετεί τις ανάγκες της. Η εξέλιξη αυτή είναι εμφανέστατη στο χρόνο, καθώς τα στάδια εξέλιξής της και οι διάφορεσ μορφές σημειογραφίας στις διάφορες ιστορικές μουσικές περιόδους δίνουν ολοένα και ακριβέστερες πληροφορίες για την ορθή απόδοση της μουσικής που απεικονίζουν, σκιαγραφώντας την πορεία της μετάβασης από τον προφορική παράδοση στο γραπτό μουσικό λόγο. Μια μεγάλη πρόκληση για κάθε συνθέτη είναι η επιλογή του κατάλληλου συμβολισμού των ήχων με σκοπό να δημιουργήσει το αισθητικό και ψυχολογικό πλαίσιο μέσα στο οποίο ο εκτελεστής θα ερμηνεύσει το κάθε έργο.

3. Έχετε διακριθεί με βραβεία στον τομέα της σύνθεσης και η σύνθεση είναι κατά κύριο λόγο το πεδίο έρευνας και μελέτης σας. Μιλήστε μας για τις αφορμήσεις των συνθέσεων σας, τις αναφορές σας αλλά και τα μέσα που ανατροφοδοτούν την έμπνευση και συμβάλλουν στο επιθυμητό για σας αποτέλεσμα
Η σύνθεση, όπως προαναφέρθηκε, αποτελεί για εμένα, ήδη από μικρή ηλικία, το μέσο με το οποίο επιθυμώ να εκφραστώ. Η επιθυμία αυτή για έκφραση συναντά πολλά από τα εξωμουσικά μου ενδιαφέροντα όπως η αρχαία ελληνική γραμματεία, η κλασική και σύγχρονη παγκόσμια λογοτεχνία, η ποίηση κλπ. Λατρεύω την αρχαία ελληνική μυθολογία και φιλοσοφία. Ο τρόπος με τον οποίο απεικονίζει και ερμηνεύει τη φύση έχει σταθεί σημαντική πηγή έμπνευσης για τη θεματολογία μεγάλου μέρους του συνθετικού μου έργου (π.χ. Talus, Chant of the Keledones, Last sight of Hecabe). Από την άλλη πλευρά με γοητεύουν οι θετικές επιστήμες όπως η φυσική, τα μαθηματικά και η αστρονομία (π.χ. Along the Cygnus Wall, Inertial Motion, Shades of Chromosphere). Δύνανται να προσφέρουν στην τέχνη μια ξεχωριστή ορθολογιστική θεώρηση η οποία μπορεί να αποτελέσει ένα πανίσχυρο συνθετικό εργαλείο για τη δημιουργία καινοτόμων δομών. Φυσικά, οι εικαστικές τέχνες δεν παύουν ποτέ να με αφήνουν ασυγκίνητο συνθετικά (πχ. Impressions of a Starry Night, Ballata per un Leone morto Veneziano). Ο συνδυασμός όλων των παραπάνω συγκροτεί συχνά τη συνθετική μου παλέτα, βάσει της οποίας δομώ τη σκέψη μου και τη μετατρέπω σε μουσική. Ουσιαστικά, η γέννηση κάθε νέας ιδέας οδηγεί και στην επιλογή των κατάλληλων μέσων για τη διαμόρφωση ενός ολοκληρωμένου μουσικού έργου.

4. Ως συνθέτης αξιοποιείτε την μουσική ως μέσο ενδοσκόπησης και ιχνηλάτησης του δικού σας ψυχισμού; Είναι στοχασμός η σύνθεση της μουσικής, αλλά και η ερμηνεία της; Τι επιδιώκετε μέσα από τη διαδικασία της σύνθεσης να προσφέρετε στο κοινό σας;
Η τέχνη της σύνθεσης υπήρξε ανέκαθεν για εμένα ένα μέσο εξωτερίκευσης του ψυχισμού και των ιδεών μου, καθώς επίσης και διαμοιρασμού αυτών με τον εκάστοτε αποδέκτη. Αποτελεί πάντα μία εσωτερική λογικά και συναισθηματική διεργασία, κατά την οποία η διάσταση του χρόνου, όπως άλλωστε υποστηρίζει και ο μεγάλος σκηνοθέτης Andrei Tarkowsky, σμιλεύεται εκθέτοντας στο κοινό τις καταβολές, την ιδεολογία και την πολιτισμική ταυτότητα του δημιουργού. Κάθε μουσικό έργο που συνθέτω έχει σκοπό να ενσαρκώσει τη δική μου προσωπική άποψη και αισθητική θεώρηση μιας φιλοσοφικής ιδέας, εικόνας ή γεγονότος, με σκοπό τη, συχνά άνευ λέξεων, επικοινωνία με το κοινό. Η ερμηνεία από την άλλη πλευρά, από τη γένεση μιας μουσικής ιδέας στο χαρτί έως την υλοποίηση της επί σκηνής είναι μία εξίσου περίπλοκη διεργασία, η οποία περιλαμβάνει την αισθητική απόδοση όλων των παραπάνω διαμέσου της διδαίτερης προσωπικότητας και αντίληψης του ερμηνευτή.

5. Οι ψηφιακές εφαρμογές απειλούν ή προσδίδουν συγκριτικό πλεονέκτημα στην τέχνη της μουσικής;
Η τεχνολογία ανέκαθεν υπήρξε ένα σημαντικό πολιτισμικό προνόμιο για κάθε ανθρώπινη δραστηριότητα. Η ορθή και συνειδητή χρήση της έχει αναβαθμίσει κατά πολύ τα διάφορα μουσικά πεδία, τις τελευταίες δεκαετίες. Όσον αφορά στη σύνθεση, ένας δημιουργός, για παράδειγμα, μπορεί να έχει μία ολόκληρη ψηφιακή ορχήστρα στην οθόνη του υπολογιστή του, η οποία να αποδίδει με πρωτοφανή πιστότητα τη γραμμένη μουσική, ελευθερώνοντας παράλληλα χρόνο για ολοένα και περισσότερες πνευματικές αναζητήσεις για το, προς σύνθεση, έργο. Και αυτό αποτελεί μονάχα ένα συγκεκριμένο εργαλείο του ψηφιακού κόσμου. Ανάλογα εργαλεία υπάρχουν για κάθε μουσική δραστηριότητα, συμπεριλαμβανομένης και της διδασκαλίας, όπου πλέον δύνανται να προσφέρονται ολοένα και πιο πλούσιες και βιωματικές εμπειρίες στους μαθητές γύρω από τη μουσική, με την πληροφορία να έχει γίνει πιο προσβάσιμη από ποτέ σε κάθε ηλικίας κοινό. Όλα αυτά βέβαια με την προϋπόθεση της διατήρησης της χρήσης τεχνολογίας ως ενός εργαλείου για τη διευκόλυνση της έκφρασης και όχι ενός αυτοσκοπού.

6. Πώς με το φλάουτο και με τη μουσική ευρύτερα, συνομιλείτε με τους μαθητές σας δημιουργικά στην παιδαγωγική διαδικασία;
Θεωρώ τον εαυτό μου τυχερό όσον αφορά στην επικοινωνία που έχω με τους μαθητές μου όλα τα χρόνια που διδάσκω τόσο φλάουτο όσο και θεωρητικά. Υπάρχει πάντα ένα θετικό και δημιουργικό κλίμα ανταλλαγής απόψεων μέσα στην τάξη, όπου συχνά έρχονται στο φως ιδέες και ανησυχίες και προβληματισμοί των νεαρών μαθητών που περιμένουν τη σειρά τους για να προσφέρουν στην τέχνη την οποία υπηρετούν. Εδώ, βέβαια, συντελεί και το γεγονός ότι η πλειονότητα των μαθητών μου αποτελείται από εκκολαπτόμενους επαγγελματίες κάθε είδους, όπου η μουσική αποτελεί ήδη από νεαρή ηλικία ένα σημαντικό μέρος της ζωής τους. Η σχέση μεταξύ μαθητή και δασκάλου πρέπει να διακατέχεται από αλληλοσεβασμό, ο οποίος δεν θα πρέπει σε καμία περίπτωση να θεωρείται δεδομένος αλλά να κερδίζεται αμφίδρομα και διαρκώς. Ο μέγιστος Θόδωρος Αντωνίου συμβούλευε πάντα τους μαθητές του (όπως και εμένα, όντας ένας από αυτούς) να είμαστε πάντα γενναιόδωροι με τους δικούς μας μαθητές, όπως άλλωστε κι ο ίδιος υπήρξε μέχρι το τέλος. Ένα τέτοιου είδους κλίμα προσπαθώ να διακατέχει πάντα τη διδασκαλία μου, με την πόρτα της τάξης μου, αλλά και του ίδιου μου του γραφείου να είναι πάντα ανοικτή για κάθε είδους καλλιτεχνικό προβληματισμό. Καμία αμοιβή ωστόσο δεν μπορεί να είναι περισσότερο αντάξια, όσο η πρόοδος των ίδιων των μαθητών όταν πια φεύγουν από εμένα, και, φυσικά η αγάπη την οποία δεν έπαψα ποτέ να εισπράττω.

ΑΝΑΛΥΤΙΚΟΤΕΡΑ ΣΤΙΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΕΙΣ
www.manospanayiotakis.com
https://www.otx.gr/index.php?file=10&ann_id=75
https://www.facebook.com/profile.php?id=100013299489454
https://www.youtube.com/channel/UCh_FI-kiAouuZgWcN4UDmbQ
ΠΗΓΗ:
https://el.wikiquote.org/wiki/%CE%9C%CE%BF%CF%85%CF%83%CE%B9%CE%BA%CE%AE


Ακολουθήστε τα Χανιώτικα Νέα στο Google News στο Facebook και στο Twitter.

Δημοφιλή άρθρα

Αφήστε ένα σχόλιο

Please enter your comment!
Please enter your name here

Μικρές αγγελίες

aggelies

Βήμα στον αναγνώστη

Στείλτε μας φωτό και video ή κάντε μία καταγγελία

Συμπληρώστε τη φόρμα

Ειδήσεις

Χρήσιμα