[…] «Όχι, η ζωγραφική δε γίνεται για να διακοσμεί διαμερίσματα. Είναι ένα εργαλείο πολέμου για να επιτίθεται, αλλά και να αμύνεται ενάντια στον εχθρό».
Pablo Picasso, 1945
Η Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας γιορτάζεται κάθε χρόνο στις 8 Μαρτίου, σε ανάμνηση μιας μεγάλης εκδήλωσης διαμαρτυρίας που έγινε στις 8 Μαρτίου του 1857 από εργάτριες κλωστοϋφαντουργίας στη Νέα Υόρκη, οι οποίες ζητούσαν καλύτερες συνθήκες εργασίας. Σήμερα η στήλη ΠολιτισμΩς παρουσιάζει μια δημιουργό που αντιστέκεται στην έμφυλη βία και στα ολοκληρωτικά καθεστώτα με την πρωτότυπη ζωγραφική της με ένα σύμβολο που συνδέεται με την εύθραυστη ομορφιά, αλλά και την μεταμόρφωση την αναγέννηση, την ανθρώπινη ψυχή. Με την πεταλούδα….
Όταν τον Δεκέμβρη του 2022 επισκέφτηκα το Κρατικό Μουσείο του Μπάντεν στην Καρλσρούη, στον τελευταίο όροφο του μεγαλόπρεπου παλατιού στο κέντρο της πόλης η έκθεση «Η σύλληψη της πεταλούδας» με έργα της Parastou Forouhar από το Ιράν κυριολεκτικά με καθήλωσε με την ατμόσφαιρα της. Πριν ακόμη διαβάσω για το περιεχόμενο της έκθεσης και την δημιουργό, διαισθάνθηκα ότι τα έργα της προσεγγίζουν την γυναικεία φύση, κρίσιμα ζητήματα ταυτότητας και αγώνων. Πεταλούδες ταξινομημένες με απόλυτη ομοιομορφία σε επιτραπέζιες μεγάλες επιφάνειες φαινομενικά πανομοιότυπες , αλλά από κοντά τόσο «ωμά» διαφορετικές με τις συγκλονιστικές τους λεπτομέρειες…
Η έκθεση που σχεδίασε η ίδια η διεθνώς αναγνωρισμένη καλλιτέχνης Παράστου Φορουχάρ (γενν. 1962) εστιάζει σε ένα φαινόμενο σημαντικό για την Art Nouveau: αυτό του συστηματικού στολιδιού. Η καλλιτέχνης αμφισβητεί τη σημασία του για τις μέρες μας υπό το φως των δικτατορικών μορφών διακυβέρνησης. Το στολίδι, μέσω της παλιάς του δυναμικής μεταξύ μορφής και περιεχομένου, καθαρής τάξης και συμβόλου, καλύπτει τη γλώσσα της βίας, της ωμότητας και της καταστολής που χρησιμοποιούν ολοκληρωτικά καθεστώτα. Η ομοιομορφία της «υπέροχης» δομής του δεν αφήνει περιθώρια για ατομικότητα – η πιθανή ανάπτυξή του αντιμετωπίζεται με δυσπιστία από τους κρατικούς παράγοντες. Η Παράστου Φορουχάρ μιλάει με τα διακοσμητικά της έργα για ζητήματα πολιτισμού και φύλου, τα οποία έχουν διαχρονικό, παγκόσμιο χαρακτήρα.
Στον διάλογο με τη φετινή ειδική έκθεση, η εγκατάστασή της φέρει ένα σύνθετο μήνυμα: ο παρατηρητής πρέπει να φτάσει μόνος του στην ερμηνεία και να συνειδητοποιήσει τα κοινωνικά μηνύματα της καλλιτεχνικής της έκφρασης. Τα έργα τέχνης της που εκτίθενται διεθνώς, αντλούν τη δύναμή τους από την αισθητική της όμορφης επιφάνειας και το κριτικό περιεχόμενό τους, που συχνά γίνεται αντιληπτό μόνο με τη δεύτερη ματιά. Η ομοιομορφία των διακοσμητικών κατασκευών, που σηματοδοτούν την παράδοση της ανατολίτικης τέχνης, φέρει και μια άλλη πτυχή: Η ομοιομορφία έρχεται σε πλήρη αντίθεση με τη φαντασία, την ελεύθερη ανάπτυξη και την ατομικότητα, την οποία αντιπροσωπεύει η τέχνη και την οποία επομένως φοβούνται και τα ολοκληρωτικά καθεστώτα…..
Η έκθεση της Καρλσρούης «Butterfly captured!» παρουσιάζει περισσότερα από 100 ψηφιακά σχέδια πεταλούδων από την δημιουργό. Υπάρχουν ανθρώπινες φιγούρες: λυγισμένα, τραυματισμένα και φυλακισμένα σώματα..Η σειρά «Πεταλούδες» είναι ένα είδος πολιτικού ημερολογίου της δημιουργού. Όλα τα έργα της αναφέρονται σε πολιτικά γεγονότα και στη βάναυση κρατική τυραννία στην παλιά της πατρίδα, το Ιράν. Και όπως παλιά καρφιτσώνονταν οι πεταλούδες στα αρχεία, έτσι και η καλλιτέχνης Παράστου Φορουχάρ καρφώνει τις «Πεταλούδες» της με καρφίτσες σε μπλοκ από φελιζόλ. ( ή κατά τη δική μου ερμηνεία τις «ακινητοποιεί» με τη ζωγραφική της σε απόλυτη θέαση από το κοινό της σε μεγάλες εκθετικές επιφάνειες με σοκαριστικές λεπτομέρειες οπτικών μορφών στα φτερά τους )
Η καλλιτέχνης βρίσκεται υπό την επιτήρηση της ιρανικής κυβέρνησης .Η οικογένεια της Φορουχάρ ήταν επίσης θύμα αυτής της βίας. Και οι δύο γονείς ήταν πολιτικά ενεργοί και δολοφονήθηκαν στο σπίτι τους στην Τεχεράνη το 1998 – κάτω από συνθήκες που είναι ακόμα ασαφείς μέχρι σήμερα.. Τότε η Παράστου Φορουχάρ ζούσε ήδη στη Γερμανία και συνέχισε τις σπουδές της στην τέχνη, που είχε ξεκινήσει στη γενέτειρά της, την Τεχεράνη, στο Hochschule für Gestaltung στο Offenbach am Main – όπου ζει μέχρι σήμερα. .Διδάσκει στο Kunsthochschule Mainz από το 2019.Η καλλιτέχνης προσπαθεί κάθε χρόνο να ταξιδεύει στην Τεχεράνη για να κρατήσει ζωντανή τη μνήμη της δολοφονίας των γονιών της. Για το λόγο αυτό και λόγω της κριτικής της τέχνης, η δημιουργός βρίσκεται υπό την επιτήρηση της ιρανικής κυβέρνησης.
Η ίδια μιλώντας για τα έργα της καταθέτει:
«Η παραγωγή της ταυτότητας και οι κατασταλτικοί μηχανισμοί με τους οποίους πραγμοποιείται, αποτελούν το επίκεντρο της δουλειάς μου. Η πατρίδα μου, το Ιράν, είναι ένα σταθερό θέμα στην καλλιτεχνική μου πρακτική, αλλά η σύλληψη είναι πολύπλοκη και συνεχώς σε ροή. Πέρα από το Ιράν, υπάρχει και η συλλογική μνήμη της Γερμανίας, όπου ζω από το 1991.
Η αλληλεπίδραση αντιφατικών νοημάτων είναι ένα άλλο κεντρικό θέμα στη δουλειά μου. Στη σειρά ψηφιακών εκτυπώσεων και ταπετσαριών μου με τίτλο Butterfly, η λεπτή μορφή αυτών των εντόμων αντιπαραβάλλεται με καμουφλαρισμένες σκηνές βασανιστηρίων. Μόνο όταν οι θεατές κοιτούν αυτές τις εικόνες για δεύτερη φορά, παρατηρούν ότι τα φτερά της πεταλούδας περιέχουν πληγωμένες και φιμωμένες ανθρώπινες φιγούρες. Αυτή η σειρά είναι πολύ προσωπική για μένα, καθώς το όνομα της μητέρας μου, Parvaneh, είναι η λέξη στα Φαρσί για την «πεταλούδα». Έχει γίνει ένα είδος memento mori για την πολιτική δολοφονία των γονιών μου το 1998 στο Ιράν»
Η τέχνη της Forouhar αντανακλά την κριτική της για την ιρανική κυβέρνηση και συχνά παίζει με τις ιδέες της ταυτότητας. Το έργο τέχνης της εκφράζει μια κριτική απάντηση στην πολιτική στο Ιράν . Η απώλεια των γονιών της, Ντάριους και Παρβάνεχ, τροφοδοτεί το έργο της Φορουχάρ και προκαλεί τους θεατές να πάρουν θέση για τα εγκλήματα πολέμου κατά αθώων πολιτών. Το έργο του Forouhar έχει εκτεθεί σε όλο τον κόσμο, συμπεριλαμβανομένου του Ιράν, της Γερμανίας, της Ρωσίας, της Τουρκίας, της Αγγλίας, των Ηνωμένων Πολιτειών και άλλων
Με την καλλιτεχνική της έκφραση η ζωγράφος διαπραγματεύεται το όριο ανάμεσα στην πολιτική και τη βαρβαρότητα, στην απειλή και την προστασία, διαμορφώνοντας εύγλωττα τη διαχωριστική γραμμή ανάμεσα στην άμυνα και την υπεράσπιση, στον αγώνα και την διαφύλαξη των πανανθρώπινων αξιών. Μεταγγίζει με την πολιτική της τέχνης της, με τη σοκαριστική αισθητική τελειότητα της διαχείρισης του εικαστικού λεξιλογίου των συνθέσεων της, την ηχώ του ανθρώπινου αγώνα με έμφαση στο γυναικείο φύλο, ενάντια στην προσβολή της ζωής, Με τη ρυθμική οργάνωση των οπτικών δηλώσεων και συνδηλώσεων των εικαστικών μορφών της, ακτινοβολεί οικουμενικά το δικαίωμα της ισότητας, της αλληλεγγύης , της ελευθερίας. Η τέχνη της καθηλώνει και προσκαλεί για μια βαθιά παρατήρηση ώστε να αντιληφθεί ο αποδέκτης τους κοινωνικούς λόγους που διαμορφώνουν τα πολύχρωμα φτερά της πεταλούδας Ο καταιγισμός των βλεμμάτων από το πλήθος των ματιών του τεράστιου καμβά της, αιχμαλωτίζουν το κοινό καθώς αυτό εισέρχεται στον εκθεσιακό χώρο, ανυποψίαστο… Δυναμική πολιτική τέχνη!!!!!
• Οι φωτογραφίες τραβήχτηκαν από τη γράφουσα
Αναλυτικότερα στις διευθύνσεις:
An Art Nouveau Position by Parastou Forouhar
19 Μαρτίου 2022 – 19 Μαρτίου 2023
Palace Karlsruhe
https://www.swr.de/swr2/kunst-und-ausstellung/schmetterling-erbeutet-werke-von-parastou-forouhar-im-badischen-landesmuseum-karlsruhe-100.html
https://www.landesmuseum.de/en/museum/museum-in-the-palace/temporary-exhibitions/schmetterling-erbeutet
https://en.wikipedia.org/wiki/Parastou_Forouhar
http://ebooks.edu.gr/ebooks/v/html/8547/4706/Istoria-tis-Technis_B-G-EPAL_html-apli/index15.html
http://signsjournal.org/parastou-farouhar/
https://www.artmag.gr/articles/media-keyhole/item/2561-politiki-leitourgia-texnis
Art Nouveau
Art Nouveau, σημαίνει Νέα Τέχνη) αναφερόμαστε στο διεθνές καλλιτεχνικό κίνημα, στην αρχιτεκτονική και στις εφαρμοσμένες τέχνες, κυρίως τη διακόσμηση, που αναπτύχθηκε μεταξύ του 1890 και του 1910. Ως αντίδραση στην τέχνη του 19ου αιώνα, η Art Nouveau
εμπνεύστηκε από τη μορφή και τη δομή της φύσης και ιδιαίτερα από τις γραμμές των φυτών και των λουλουδιών.
