» Συνέντευξη με τον επικεφαλής των Πολιτιστικών Διαδρομών του Συμβουλίου της Ευρώπης Stefano Dominioni
Τα Χανιά τα τελευταία χρόνια διεκδικούν τη δική τους ξεχωριστή θέση στον χάρτη των Πολιτιστικών Διαδρομών του Συμβουλίου της Ευρώπης και τον Οκτώβριο του 2022 αναμένεται να φιλοξενήσουν το 11ο Διεθνές Συμβουλευτικό Συνέδριο “Πολιτιστικές Διαδρομές” του Συμβουλίου της Ευρώπης.
Κομβικό ρόλο σε αυτή την προσπάθεια έχει διαδραματίσει η νέα διαδρομή των “Ιστορικών Καφέ” της Ευρώπης, όπου περιλαμβάνεται, μεταξύ άλλων, και το Ιστορικό Καφέ Κήπος, και για την οποία η Ελλάδα έχει υποβάλλει αίτηση για πιστοποίηση. Για το πού μπορούν να οδηγήσουν οι Πολιτιστικές Διαδρομές, ως μοχλός ενός άλλου μοντέλου ανάπτυξης με επίκεντρο των πολιτισμό, αλλά και το τι μπορεί να περιμένουν τα Χανιά από το διεθνές φόρουμ που θα φιλοξενήσουν του χρόνου, τα “Χ.ν.” μίλησαν με τον εκτελεστικό γραμματέα και επικεφαλής του Ινστιτούτου των Πολιτιστικών Διαδρομών του Συμβουλίου της Ευρώπης, Stefano Dominioni, ο οποίος βρίσκεται από χθες στην πόλη μας
Οι πολιτιστικές διαδρομές υπάρχουν εδώ και πολλά χρόνια στην Ευρώπη. Ποια είναι η φιλοσοφία αυτής της πρωτοβουλίας και που αποσκοπεί;
Από το ξεκίνημά του, το Συμβούλιο της Ευρώπης έχει επίγνωση της σημασίας της πολιτιστικής κληρονομιάς για την επίτευξη μεγαλύτερης ενότητας μεταξύ των Ευρωπαίων. Μία από τις πιο καινοτόμες πρωτοβουλίες της ήταν να δρομολογήσει το 1987 τις Πολιτιστικές Διαδρομές του Προγράμματος του Συμβουλίου της Ευρώπης, για να ενισχύσει τον πλούτο και την ποικιλομορφία του ευρωπαϊκού πολιτισμού. Σήμερα, οι Πολιτιστικές Διαδρομές του Συμβουλίου της Ευρώπης ενθαρρύνουν τους Ευρωπαίους πολίτες να εξερευνήσουν εκ νέου την κληρονομιά τους, λειτουργώντας ως εμβληματικοί χώροι για διαπολιτισμικό διάλογο, διακρατική συνεργασία, βιώσιμη ανάπτυξη και πολιτιστικό τουρισμό.
Τα τελευταία 34 χρόνια, το πρόγραμμα αυξάνεται συνεχώς, μετρώντας σήμερα 45 πιστοποιημένες Πολιτιστικές Διαδρομές και συγκεντρώνοντας περισσότερα από 3.000 μέλη δικτύου σε περισσότερες από 60 χώρες της Ευρώπης και όχι μόνο. Κάθε χρόνο υπάρχει ένας σημαντικός αριθμός υποψηφίων δικτύων που ενδιαφέρονται να λάβουν την πιστοποίηση «Πολιτιστικές Διαδρομές του Συμβουλίου της Ευρώπης». Το 2020, 13 υποψήφιες διαδρομές υπέβαλαν αίτηση για πιστοποίηση στο Διοικητικό Συμβούλιο της Διευρυμένης Μερικής Συμφωνίας για Πολιτιστικές Διαδρομές, με 5 να καταλήγουν να έχουν πιστοποιηθεί. Φέτος, 8 υποψήφια δίκτυα υποβάλλουν αίτηση για πιστοποίηση.
Η συνεχιζόμενη επέκταση του προγράμματος υποστηρίζεται επίσης από τη Διευρυμένη Μερική Συμφωνία για τις Πολιτιστικές Διαδρομές (EPA), που ιδρύθηκε από την Επιτροπή Υπουργών του Συμβουλίου της Ευρώπης το 2010 με σκοπό να καταστεί δυνατή η στενότερη συνεργασία μεταξύ κρατών που ενδιαφέρονται ιδιαίτερα για την ανάπτυξη των Πολιτιστικών Διαδρομών. Η EPA επωφελείται σήμερα από τη συνεργασία μεταξύ των 35 κρατών μελών της, των περιφερειακών και τοπικών αρχών της, καθώς και διεθνών οργανισμών, συμπεριλαμβανομένης της Ευρωπαϊκής Ένωσης, του ΟΟΣΑ, της UNESCO και της UNWTO. Η έδρα της βρίσκεται στο Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο Πολιτιστικών Διαδρομών στο Λουξεμβούργο.
Οι Πολιτιστικές Διαδρομές του Συμβουλίου της Ευρώπης έχουν γίνει μια διάσημη ετικέτα ποιότητας αναγνωρισμένη σε ολόκληρη την Ευρώπη, πέρα από τους επισκέπτες, τους τουριστικούς φορείς και τις δημόσιες αρχές. Η επιτυχής μεθοδολογία που εφαρμόζεται για περισσότερα από 30 χρόνια, η αυστηρή διαδικασία αξιολόγησής του και η βράβευση του από έναν διάσημο διεθνή οργανισμό εγγυώνται την αριστεία, την καινοτομία και τα πρότυπα υψηλής ποιότητας του προγράμματος.
Η επιτυχία του προγράμματος βασίζεται επίσης στα πολλά οφέλη που φέρνουν οι Πολιτιστικές Διαδρομές στα διασταυρωμένα εδάφη: βιώσιμος πολιτιστικός τουρισμός, τοπική ανάπτυξη, ευκαιρίες χρηματοδότησης, διεθνής προβολή, ανάπτυξη ικανοτήτων, συμμετοχή της κοινότητας, βελτίωση και διατήρηση της κληρονομιάς, μεταξύ άλλων.
Ευρωπαϊκή ιστορία, πολιτισμός, φυσικές ομορφιές, αρχιτεκτονική κληρονομιά, είναι μερικά από τα θέματα που αναδεικνύονται από τις πολιτιστικές διαδρομές. Είναι σαν να μαθαίνουμε καλύτερα το κοινό μας “σπίτι”, δηλαδή την Ευρώπη, μέσα από αυτές και παράλληλα να ανακαλύπτουμε ομοιότητες με τις άλλες χώρες. Είναι αυτό που λέμε ευρωπαϊκή ταυτότητα;
Ένα μοναδικό χαρακτηριστικό των Πολιτιστικών Διαδρομών του Συμβουλίου της Ευρώπης είναι το γεγονός ότι δίνουν έμφαση στις ομοιότητες μεταξύ τόπων και πολιτισμών και όχι στις διαφορές, μέσω μιας διαδικασίας ανοιχτής ανάγνωσης των ιστοριών που σηματοδότησαν το παρελθόν της ηπείρου και διαμόρφωσε τη σημερινή ευρωπαϊκή ταυτότητα. Αυτή η διαδικασία παρέχει ένα όραμα της Ευρώπης που επιδιώκει να υπερβεί τα στερεότυπα και τα γεωγραφικά, πολιτικά και πολιτιστικά όρια.
Οι Πολιτιστικές Διαδρομές αποτελούν πρότυπο για τη βασική πολιτιστική συνεργασία, προσφέροντας σημαντικά μαθήματα για την ταυτότητα και την ιδιότητα του πολίτη μέσω μιας συμμετοχικής εμπειρίας του πολιτισμού. Ένα από τα κλειδιά για την επιτυχία του προγράμματος Πολιτιστικές Διαδρομές είναι η προώθηση πρωτοβουλιών διακρατικής συνεργασίας, με τη σύνδεση δράσεων με βάση την κοινότητα σε μεγαλύτερα δίκτυα και με την ανάπτυξη συνεργιών μεταξύ διαφορετικών προορισμών και ενδιαφερομένων με κοινές στρατηγικές.
Ως εκ τούτου, οι Πολιτιστικές Διαδρομές αντιπροσωπεύουν ένα εργαλείο διασυνοριακής πολιτιστικής συνεργασίας και διαπολιτισμικού διαλόγου, υπογραμμίζοντας τη σημασία των ομοιοτήτων μεταξύ των περιοχών στις τέσσερις γωνιές της Ευρώπης και πέρα από αυτήν και φέρνοντας κοντά κοινότητες χωρισμένες με κρατικά σύνορα που δημιουργήθηκαν ανά τους αιώνες.
Επιπλέον, το πρόγραμμα Πολιτιστικές Διαδρομές παρέχει εργαλεία για την εφαρμογή των αρχών και των αξιών του Συμβουλίου της Ευρώπης, όπως η συμμετοχή πολιτών, η προώθηση μιας δημοκρατικής προσέγγισης, η εξασφάλιση πρόσβασης στον πολιτισμό για όλους και η τόνωση της συμμετοχής διαφόρων ενδιαφερομένων μερών σε κοινή διασυνοριακή έργα.
Είτε πρόκειται για γραμμικά, δικτυωτά ή θεματικά δρομολόγια, κάθε Πολιτιστική Διαδρομή προσφέρει τη δυνατότητα να βιώσετε πραγματικά συμμετοχικές μορφές πολιτιστικής και κληρονομικής, ευνοώντας τις συναντήσεις μεταξύ των φιλοξενούμενων κατοίκων και των ταξιδιωτών, πολύ πέρα από τα πολιτικά, πολιτιστικά και κοινωνικά όρια.
Ως Ευρωπαίοι πολίτες, είναι καθήκον μας, σήμερα περισσότερο από ποτέ, να σκεφτούμε αυτές τις κοινές αξίες που μας ενώνουν. Υπό αυτή την έννοια, οι Πολιτιστικές Διαδρομές μπορούν να λειτουργήσουν ως γέφυρες μεταξύ του παρελθόντος, του παρόντος και του μέλλοντος και ως χώροι σύνδεσης μεταξύ των περιοχών που είναι φυσικά μακρινές σήμερα, παρόλο που πολλά πολιτιστικά χαρακτηριστικά τους ενώνουν. Υπό αυτή την έννοια, υπάρχει απολύτως μια ευρωπαϊκή ταυτότητα, η οποία μπορεί να ανακαλυφθεί μέσω των διαφόρων θεμάτων και ιστορικών διαδικασιών που μας συνδέουν.
Η Ελλάδα είναι μια χώρα με μακρά πολιτιστική παράδοση και ιστορία. Ωστόσο, συχνά δεν αποδίδουμε τόση αξία στην πολιτιστική μας κληρονομιά. Με βάση την εμπειρία σας μπορεί ο πολιτισμός να συμβάλει σε μια σύγχρονη βιώσιμη ανάπτυξη;
Ο πολιτισμός μπορεί να παίξει απολύτως ρόλο στην καθοδήγηση της βιώσιμης ανάπτυξης. Ο αντίκτυπος της πανδημίας Covid-19 στον πολιτιστικό και τουριστικό τομέα έγινε αισθητός σε όλο τον κόσμο και οι Πολιτιστικές Διαδρομές του Συμβουλίου της Ευρώπης δεν αποτελούσαν εξαίρεση από τις επιπτώσεις αυτής της δυσμενής εξέλιξης.
Παρά τις δυσκολίες αυτές, οι πολιτιστικές διαδρομές έχουν δείξει καινοτόμες απαντήσεις στην πανδημία, επιδεικνύοντας υψηλές ικανότητες προσαρμογής και ανθεκτικότητας για να διατηρούν ενεργά τα δίκτυά τους και τους συνεργάτες τους. Πολλές διαδρομές έχουν υλοποιήσει διαδικτυακές δραστηριότητες, όπως διαδικτυακά σεμινάρια, συνέδρια, εικονικά προσκυνήματα, ψηφιακές εκθέσεις, ψηφιοποίηση περιεχομένου, προσαρμογή του υπάρχοντος πολιτιστικού περιεχομένου σε νέο κοινό κ.ά.
Αντιμετωπίζουμε βαθιές αλλαγές στην κατανάλωση τουρισμού και πολιτιστικής προσφοράς: ο πολιτιστικός τουρισμός σε λιγότερο πολυσύχναστα και αυθεντικά μέρη θα είναι όλο και πιο ελκυστικός στην αγορά, μια αναβίωση και ανάπτυξη του “αργού” τουρισμού είναι πολύ πιθανή και ο τοπικός τουρισμός θα είναι όλο και περισσότερο δημοφιλής στο μέλλον. Σήμερα περισσότερο από ποτέ, η σημασία της πολιτιστικής κληρονομιάς και του τουρισμού για την κοινωνία είναι προφανής. Δισεκατομμύρια άνθρωποι στρέφονται στον πολιτισμό και τον “αργό” τουρισμό ως πηγή άνεσης και σύνδεσης. Σε αυτό το νέο πλαίσιο, οι πολιτιστικές διαδρομές μπορούν να ανοίξουν ευκαιρίες για επανεξέταση ενός πιο βιώσιμου και ανθεκτικού τουρισμού.
Επί του παρόντος, το 90% των Διαδρομών διασχίζει αγροτικές περιοχές, ενσωματώνοντας εκτός δρόμου προορισμούς στην κύρια ευρωπαϊκή τουριστική προσφορά, η οποία δημιουργεί τουριστικές ροές σε λιγότερο ανεπτυγμένες περιοχές. Οι πολιτιστικές διαδρομές έχουν επίσης τη δυνατότητα να κατανέμουν καλύτερα τις τουριστικές απαιτήσεις και έσοδα όλο το χρόνο και σε διαφορετικούς τύπους εδαφών.
Μπορούν επίσης να ενθαρρύνουν την ευρεία συμμετοχή της κοινότητας και να υποστηρίξουν τις ΜΜΕ και τις τοπικές οικονομίες, εμπλέκοντας και ενισχύοντας τους τοπικούς πληθυσμούς και παρέχοντας ευκαιρίες για οικονομική ανάκαμψη. Από αυτή την άποψη, οι τουριστικές δραστηριότητες κατά μήκος των διαδρομών μπορούν να έχουν ισχυρό αντίκτυπο στην ιδιοποίηση και βελτίωση της κληρονομιάς και μπορούν να γίνουν κινητήρας βιώσιμης ανάπτυξης ακόμη και στις πιο απομακρυσμένες περιοχές της ηπείρου μας.
Τι μπορεί να σημαίνει το 11ο διεθνές συμβουλευτικό φόρουμ των πολιτιστικών διαδρομών για τα Χανιά; Τι να περιμένουμε;
Κάθε χρόνο στα τέλη Σεπτεμβρίου ή αρχές Οκτωβρίου, διοργανώνεται το Ετήσιο Συμβουλευτικό Φόρουμ Πολιτιστικών Διαδρομών σε στενή συνεργασία με ένα από τα κράτη μέλη της Διευρυμένης Μερικής Συμφωνίας για τις Πολιτιστικές Διαδρομές (EPA).
Το Ετήσιο Συμβουλευτικό Φόρουμ επιτρέπει την επανένωση εκπροσώπων των κρατών μελών, φορέων πολιτιστικών διαδρομών, υποψηφίων δικτύων στην πιστοποίηση «Πολιτιστική Διαδρομή του Συμβουλίου της Ευρώπης», διεθνείς οργανισμούς, τοπικές και περιφερειακές αρχές, οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών, εμπορικά επιμελητήρια, ιδρύματα, οργανισμούς δωρητών και οργανώσεις, πλατφόρμες πολιτιστικής κληρονομιάς και τουρισμού.
Το Ετήσιο Συμβουλευτικό Φόρουμ συζητά τις τάσεις και τις προκλήσεις σε σχέση με τις Πολιτιστικές Διαδρομές και παρέχει μια πλατφόρμα για την ανταλλαγή εμπειριών, την επισκόπηση της προόδου με την εφαρμογή των Πολιτιστικών Διαδρομών, συζητήσεις για νέες επαγγελματικές πρακτικές, την έναρξη νέων πρωτοβουλιών και την ανάπτυξη συνεργασιών.
Φέτος, το Φόρουμ πραγματοποιήθηκε μέσω Διαδικτύου. Παρ ‘όλα αυτά, πάνω από 500 εγγεγραμμένοι συμμετέχοντες από 50 χώρες συμμετείχαν στο Φόρουμ με ένα ρεκόρ 88 βίντεο που είχαν προ-ηχογραφηθεί για την εκδήλωση. Ήταν μια μεγάλη επιτυχία και έδειξε ότι ένα ευρύτερο κοινό από το συνηθισμένο μπορεί να προσεγγιστεί μέσω αυτού του τύπου επικοινωνίας. Φυσικά, πολλά στοιχεία πολιτισμού δεν μπορούν να βιωθούν στο διαδίκτυο.
Η Ελλάδα, εκπροσωπούμενη από το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού, είναι ένα από τα ιδρυτικά μέλη της EPA και παρουσιάζει ένα ξεχωριστό παράδειγμα μιας χώρας με εξαιρετική πολιτιστική κληρονομιά, συνδεδεμένη με μια ευρύτερη ευρωπαϊκή πολιτιστική αφήγηση μέσω του προγράμματός μας. Αυτή τη στιγμή η χώρα διασχίζεται από 12 πολιτιστικές διαδρομές, όπως: η διαδρομή των Φοίνικων, οι ευρωπαϊκοί δρόμοι του Μότσαρτ, οι διαδρομές της ελιάς, η διαδρομή Iter Vitis, η διαδρομή των ευρωπαϊκών νεκροταφείων, η ευρωπαϊκή διαδρομή των ιστορικών θερμικών πόλεων, ο προορισμός Ναπολέων, οι διαδρομές των ιμπρεσιονισμών, η ευρωπαϊκή διαδρομή. της Βιομηχανικής Κληρονομιάς, το Iron Curtain Trail και το πρόσφατα πιστοποιημένο Aeneas Route και Cyril and Methodius Route.
Το Φόρουμ θα είναι μια ευκαιρία για την Ελλάδα, και συγκεκριμένα τα Χανιά, να αναδείξουν τον πολιτισμό της και οι επισκέπτες να βιώσουν την ελληνική πλούσια πολιτιστική κληρονομιά σε όλη της την αυθεντικότητα.
Καταδεικνύει επίσης την ισχυρή δέσμευση του Υπουργείου Πολιτισμού της Ελλάδας στο πρόγραμμα και τη συνεχή υποστήριξή του στην ενίσχυση και ανάπτυξη των Πολιτιστικών Διαδρομών του Συμβουλίου της Ευρώπης σε όλη την ελληνική επικράτεια. Επιπλέον, η Ελλάδα έχει ήδη δημιουργήσει μια νέα διαδρομή “Historic Cafes Route” που υπέβαλε αίτηση για πιστοποίηση. Είναι μια πολύ ενδιαφέρουσα διαδρομή, πολύ ενεργή και πιστεύουμε ακράδαντα ότι θα είναι επιτυχής. Για να μην ξεχνάμε, ο κ. Σταθάκης, ο Ιδρυτής και Πρόεδρος του “Historic Cafes Route” πρότεινε στα Χανιά να φιλοξενήσουν το ετήσιο συμβουλευτικό φόρουμ των “Πολιτιστικών Διαδρομών”.
Είναι ένας πολύ καλός τρόπος για την προώθηση και την εμπειρία του βιώσιμου τουρισμού και ανυπομονούμε πολύ για το Φόρουμ που θα φιλοξενηθεί στα Χανιά το επόμενο έτος! Ανυπομονώ για τα Χανιά 2022!
