Τρίτη, 19 Μαρτίου, 2024

Νίκος Μαστοράκης: «Στην Τέχνη ισχύει το less is more»

Είναι ένας άνθρωπος ταυτισμένος με το θέατρο, με δεκάδες σκηνοθεσίες στο ενεργητικό του. Αν κι ο ίδιος δηλώνει συνταξιούχος και παραδομένος στην “αυτοκρατορία της τεμπελιάς”, στην πραγματικότητα εξακολουθεί έως σήμερα να κάνει αυτό που έκανε πάντα: να μιλάει για πράγματα που τον “καίνε” μέσα από τη δουλειά του.

Αυτό συμβαίνει και με το έργο “Ελευθερία στη Βρέμη” που ως η χειμερινή παραγωγή του Δημοτικού Περιφερειακού Θεάτρου Κρήτης (ΔΗΠΕΘΕΚ) θα κάνει πρεμιέρα στα Χανιά στις 30 Νοεμβρίου.

Ο λόγος για τον Νίκο Μαστοράκη, ο οποίος μίλησε στις “Διαδρομές” για το έργο του Ράινερ Βέρνερ Φάσμπιντερ, τη βία στις ανθρώπινες σχέσεις και το ελληνικό metoo, τα ΔΗΠΕΘΕ και την απαξίωση του πολιτισμού από την ελληνική Πολιτεία, αλλά και την ανάγκη του για «μια τέχνη του ελάχιστου».

Πείτε μου λίγα λόγια για το “Ελευθερία στη Βρέμη”; Τι βρίσκεται στον πυρήνα αυτού του έργου;

Είναι ένα δύσκολο έργο, γιατί θέτει κάποια αμείλικτα ερωτήματα στον σύγχρονο θεατή. Το πρώτο θέμα που θέτει είναι η κακοποιητική συμπεριφορά των ανθρώπων. Έχουμε μια γυναίκα που ο άντρας της την κακοποιεί σωματικά, οι γονείς της την κακοποιούν πνευματικά και όλοι όσοι έρχονται σε επαφή μαζί της κάνουν το ίδιο. Κι από την άλλη μεριά, η γυναίκα αυτή αποφασίζει να πάρει τον νόμο στα χέρια της και να τιμωρήσει αυτούς που την κακοποιούν σκοτώνοντάς τους. Μπαίνει λοιπόν το ερώτημα τι γίνεται όταν σε κακοποιούν;

Το έργο αυτό παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στις αρχές του ’70 όταν ακόμα ο απόηχος του Μάη του ’68 ήταν πολύ ισχυρός. Πενήντα χρόνια μετά το αίτημα για χειραφέτηση και ελευθερία παραμένει επίκαιρο αλλά σαν να υπάρχει λιγότερη αισιοδοξία σε σχέση με τότε. Είναι έτσι;

Σίγουρα και σήμερα είναι επιτακτική η ανάγκη για ελευθερία και αξιοπρέπεια ωστόσο έχουν γίνει βήματα σε σχέση με το πρόβλημα της καταπίεσης του ανθρώπου. Τουλάχιστον σε ό,τι αφορά την έκφραση και τον λόγο, μπορούμε να πούμε ότι μιλάμε πολύ περισσότερο κι έχουμε πολύ περισσότερες απαιτήσεις. Από την άλλη, ένα κομμάτι του πλανήτη κυρίως λόγο θρησκευτικής άποψης καταπιέζεται αφόρητα. Το βλέπουμε αυτό στο Ιράν για παράδειγμα όπου έχουμε να κάνουμε με μια κοινωνία ανελευθερίας…

Το έργο μιλάει για την καταπίεση των γυναικών. Πώς βλέπετε το metoo στην Ελλάδα αλλά και τη συζήτηση που γίνεται στον χώρο του θεάτρου για κακοποιητικές συμπεριφορές μετά τις καταγγελίες που έγιναν;

Η βία στις σχέσεις είναι κάτι που ελοχεύει σε κάθε ελληνική οικογένεια. Πρώτοι από όλους οι γονείς ασκούν βία στα παιδιά τους, με τον έναν ή τον άλλο τρόπο. Δυστυχώς δεν είμαστε μια ώριμη κοινωνία και το ελληνικό metoo είναι ένας καθρέπτης της κοινωνίας μας…

Λέτε ότι δεν περιορίζεται δηλαδή το πρόβλημα μόνο στην έμφυλη βία αλλά αφορά όλων των ειδών τις σχέσεις;

Ακριβώς.

Με μια μικρή απόσταση πια, ποιο ήταν το αποτύπωμα της καραντίνας στη ζωή σας αλλά και στις Τέχνες γενικότερα;

Προσωπικά πολύ λίγα πράγματα επηρέασε στη ζωή μου η καραντίνα, μιας και τα τελευταία χρόνια είμαι όλο και πιο μοναχικός και δεν βγαίνω πολύ έξω. Ό,τι έκανα πριν λοιπόν έκανα και κατά την καραντίνα και κάνω και τώρα. Βεβαίως, ήταν μια τεράστια παρένθεση που ίσως να σκεφτήκαμε κάποια πράγματα ορισμένοι άνθρωποι και ίσως να ακούσαμε λίγο περισσότερο τον εαυτό μας. Γιατί με τη φασαρία δεν ακούς τον εαυτό σου, αλλά όταν ησυχάζουν τα πράγματα στήνεις αυτί και μπορείς να ακούσεις ένα καμπανάκι… Από εκεί και πέρα η καραντίνα δεν νομίζω ότι έκανε κάτι δραστικό σε σχέση με την Τέχνη. Απλώς υπήρξε ένα διάλειμμα και όλα συνεχίζονται όπως πριν.

Στην παράσταση που ανεβάζετε έχετε αναλάβει πολλούς “ρόλους”: διασκευή, σκηνοθεσία, κοστούμια, μουσική επιμέλεια. Αυτή η πολυπραγμοσύνη ήταν ένα μάθημα από τη μαθητεία κοντά στον Κουν;

Δεν θα το έλεγα. Ο Κουν δεν ήταν έτσι. Για παράδειγμα ενώ θα μπορούσε ο ίδιος να κάνει μεταφράσεις ποτέ δεν μετέφρασε έργα γιατί εμπιστευόταν πάντα τους καλύτερους.

Εσάς πώς προέκυψε;

Προέκυψε από την ανάγκη μου για το στοιχειώδες. Για εμένα στην Τέχνη ισχύει το “less is more”, δηλαδή το ελάχιστο. Οι σκηνογράφοι και ενδυματολόγοι που έχουμε συνεργαστεί ήθελαν κάπως να φορτώνουν τα πράγματα, ενώ ήθελα όλο και λιγότερο. Αυτό που έλεγε ο Πίτερ Μπρουκ, μια κενή σκηνή. Αυτό λοιπόν το κάνω τώρα και πολλά χρόνια.

Δεν έχετε συνεργαστεί πολλές φορές με ΔΗΠΕΘΕ. Γιατί;

Έχω συνεργαστεί άλλες δύο φορές. Μια με το ΔΗΠΕΘΕ της Καβάλας που το είχε αναλάβει ο φίλος μου ο Κραουνάκης και η δεύτερη στο Αγρίνιο που είχαμε κάνει μια πολύ ωραία παράσταση με τη Δήμητρα Ματσούκα. Από εκεί και πέρα, θα ήθελα να δουλεύω περισσότερο εκτός πιάτσας, εκτός κέντρου. Απλώς είχα τόσες πολλές υποχρεώσεις στην Αθήνα που δεν μου επέτρεπαν να δουλέψω στην επαρχία.

Ο θεσμός των ΔΗΠΕΘΕ που δημιουργήθηκε από τη Μελίνα πριν από πολλά πολλά χρόνια, εξακολουθεί να είναι ζωτικός για την καλλιτεχνική ζωή της επαρχίας…

Ίσως για εσάς εδώ στην Κρήτη αλλά δεν είναι έτσι παντού. Από όλα τα ΔΗΠΕΘΕ που υπάρχουν στην Ελλάδα ζήτημα είναι να λειτουργούν 5. Τα άλλα όλα είναι δημόσιες υπηρεσίες. Δυστυχώς η Τέχνη θέλει πολύ φροντίδα. Θέλει να είσαι από πάνω σαν να μεγαλώνεις ένα παιδί. Και δυστυχώς σήμερα ο πολιτισμός δεν φροντίζεται.

Γιατί αυτό; Υπάρχει κάποια σκοπιμότητα ή από αδιαφορία;

Ποτέ δεν ήταν ιδιαίτερα φροντισμένος ο πολιτισμός. Ακόμα και επί Μελίνας, που ήταν η καλύτερη περίπτωση από όλες, τα χρήματα που δίνονταν στον πολιτισμό ήταν ελάχιστα. Κι αυτό γιατί δεν εκτιμάται ο πολιτισμός. Όλα τα εναποθέτουμε στην αρχαία καταγωγή μας και για τον νεότερο πολιτισμό… γαία πυρί μιχθήτω.

Σε σχέση με το εξωτερικό που βρισκόμαστε;

Στον πάτο. Έξω υπάρχει πολιτική για τον πολιτισμό. Εδώ δεν υπάρχει τίποτα. Δεν υπάρχει μέρος στην Ευρώπη που να μην υπάρχουν επιχορηγήσεις στα θέατρα. Μόνο στην Ελλάδα. Εδώ δίνουν κάτι ψιχία. Κι αυτά φρόντισε με την προηγούμενη κυβέρνηση, επί Τσίπρα, η Λυδία Κονιόρδου να δοθούν ώστε σήμερα οι θίασοι παίρνουν κάποια λιγοστά λεφτά.

Ωστόσο υπάρχουν άνθρωποι που κάνουν σοβαρές δουλειές…

Πένονται όμως. Δηλαδή αν αυτή τη στιγμή δεν υπήρχε αυτή η “κραιπάλη” των σίριαλ στην τηλεόραση, οι ηθοποιοί δεν θα μπορούσαν να ζήσουν, γιατί τα λεφτά που παίρνουν από το θέατρο είναι ελάχιστα.

Εσείς γιατί δεν κάνετε τηλεόραση;

Η τηλεόραση είναι μια άλλη τέχνη. Και βέβαια όταν κανείς υπηρετεί το θέατρο του φαίνεται λίγο δεύτερο να ασχοληθεί με την τηλεόραση.

Μού είπατε πριν ότι αισθάνεστε κουρασμένος αλλά εγώ βλέπω ό,τι παραμένετε πολύ ενεργός.

Όχι πια. Άλλωστε βγήκα στη σύνταξη επιτέλους. Ποτέ όμως δεν ήμουν εργασιομανής. Ήμουν μάλλον τεμπέλης σαν άνθρωπος. Και νομίζω ότι ήρθε επιτέλους η ώρα για την αυτοκρατορία της τεμπελιάς! Μου αρέσει πολύ να ταξιδεύω και να διαβάζω, οπότε έχω δύο πολύ γερά αγκωνάρια για να πιάνομαι και να προχωράω.

Η παράσταση

Το έργο “Ελευθερία στη Βρέμη” του Ράινερ Βέρνερ Φάσμπιντερ, ανεβαίνει από το Δημοτικό Περιφερειακό Θέατρο Κρήτης σε νέα μετάφραση του Γιώργου Δεπάστα και διασκευή, σκηνοθεσία, σκηνικά, κοστούμια, και μουσική επιμέλεια Νίκου Μαστοράκη.

Η πρεμιέρα στη σκηνή του Βενιζέλειου Ωδείου Χανίων έχει προγραμματιστεί για τις 30 Νοεμβρίου, ενώ μετά τις 11 Δεκεμβρίου θα περιοδεύσει σε όλη την Κρήτη και από τον Ιανουάριο έως τον Απρίλιο του 2023 θα ανέβει στο “Υπόγειο” στην Αθήνα, εγκαινιάζοντας τη συνεργασία ΔΗΠΕΘΕΚ και Θεάτρου Τέχνης.

Μετάφραση: Γιώργος Δεπάστας, Διασκευή, Σκηνοθεσία, Σκηνικά-Κοστούμια, Μουσική Επιμέλεια: Νίκος Μαστοράκης, Κίνηση: Μαρίζα Τσίγκα, Φωτισμοί: Τάσος Παλαιορούτας, Συνεργάτης Σκηνογράφος: Σταύρος Μπαλής, Συνεργάτις Ενδυματολόγος: Άση Δημητρολοπούλου, Βοηθός Σκηνοθέτη: Μπάμπης Συμεωνίδης. Παίζουν οι ηθοποιοί (με αλφαβητική σειρά): Μαριάννα Δημητρίου, Άγης Εμμανουήλ, Διαμαντής Καραναστάσης, Μαρία Κεχαγιόγλου, Καίτη Μανωλιδάκη, Γιωργής Τσαμπουράκης, Χάρης Τσιτσάκης.

Η παράσταση είναι κατάλληλη από 18 ετών και άνω.

ΠΑΡΑΣΤΑΣΕΙΣ ΣΤΑ ΧΑΝΙΑ

– Από 30 Νοεμβρίου έως και 11 Δεκεμβρίου, Βενιζέλειο Ωδείο Χανίων – Αίθουσα “Μανώλης Σκουλούδης”: Δευτέρα – Σάββατο στις 21:00 (εκτός Τρίτης), Κυριακή στις 19:30.


Ακολουθήστε τα Χανιώτικα Νέα στο Google News στο Facebook και στο Twitter.

Δημοφιλή άρθρα

Αφήστε ένα σχόλιο

Please enter your comment!
Please enter your name here

Μικρές αγγελίες

aggelies

Βήμα στον αναγνώστη

Στείλτε μας φωτό και video ή κάντε μία καταγγελία

Συμπληρώστε τη φόρμα

Ειδήσεις

Χρήσιμα