Στην ιστορία του σινεμά δεν έχει υπάρξει δημιουργός που να έχει σταθεί αντικείμενο τέτοιας μυθοποίησης και ανάλυσης, όσο ο Όρσον Γουέλς. Όπως ένα ανοιχτό κεφάλαιο, που θα εμπλουτίζεται στο διηνεκές, το ενδιαφέρον για τον Γουέλς ανανεώνεται σε ετήσια, σχεδόν, βάση και εμπνέει αναρίθμητα ντοκιμαντέρ και ταινίες μυθοπλασίας, ενώ δεν έχει υπάρξει σκηνοθέτης μέχρι σήμερα στον οποίο να έχει αφιερωθεί τέτοιος πλούτος βιβλιογραφίας και ειδησεογραφίας.
Η σαγήνη για το έργο του (ολοκληρωμένο και ημιτελές) αναζωπυρώθηκε εντυπωσιακά μετά θάνατον και τροφοδοτείται ανελλιπώς. Τελευταίο παράδειγμα, ο ενθουσιασμός που προκάλεσε η είδηση μιας αξιέπαινης «σταυροφορίας» που ξεκινά φέτος με την ευχή να ανακαλυφθεί στη Βραζιλία η μοναδική κόπια που ενδεχομένως έχει απομείνει από την πρωτότυπη, χωρίς περικοπές, εκδοχή της ταινίας «Οι Υπέροχοι ‘Αμπερσονς».
Το 27ο Διεθνές Φεστιβάλ της Αθήνας-Νύχτες Πρεμιέρας (22/9-3/10), υποκλινόμενο για ακόμη μια φορά στο μεγαλείο του Γουέλς, από το οποίο εμπνεύστηκε και το φετινό του εικαστικό και με αφορμή την 80ή επέτειο του «Πολίτη Κέιν», παρουσιάζει ένα σεβαστικό αφιέρωμα στον σκηνοθέτη, που εύχεται, σύμφωνα με τους διοργανωτές, «να επανασυστήσει τη μυθοπλασία του όπως πρέπει και θεωρεί υποχρέωση να προβάλλει τις ταινίες του όχι μόνο στην πιο πρόσφατη, αλλά και στην πληρέστερη αποκατάστασή τους».
Έτσι, θα δούμε το «’Αγγιγμα του Κακού» όπως το είχε συλλάβει και γυρίσει ο δημιουργός του, αποτέλεσμα πυρετώδους προσπάθειας ιστορικών και τεχνικών να το «ανακατασκευάσουν» με βάση τις σημειώσεις του. Ομοίως, ο «Κύριος Αρκάντιν» θα προβληθεί σε κόπια πλησιέστερη στο αρχικό cut του σκηνοθέτη από οποιαδήποτε άλλη εκδοχή του φιλμ κυκλοφορούσε μέχρι πρότινος. Σε κινηματογραφική πρεμιέρα θα δούμε, επίσης, το «Too Much Johnson», ουσιαστικά πρώτη ταινία του Γουέλς, γυρισμένη τρία χρόνια πριν τον «Πολίτη Κέιν», την οποία όλοι θεωρούσαν ότι είχε καεί σε πυρκαγιά το 1970, προτού ανακαλυφθεί ξεχασμένη σε μια αποθήκη στην Ιταλία, 70 χρόνια μετά τη δημιουργία της. Κάθε άλλη προβολή θα γίνει με την υψηλότερη δυνατή ποιότητα εικόνας και ήχου, αναφέρει το φεστιβάλ.
Τις ταινίες του αφιερώματος θα προλογίσουν: o καλλιτεχνικός διευθυντής της «ΕΛΕΥΣΙΝΑ 2023 Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης», Μιχαήλ Μαρμαρινός, ο ηθοποιός και σκηνοθέτης, Δημήτρης Καραντζάς, ο κριτικός κινηματογράφου, Θοδωρής Κουτσογιαννόπουλος, η δημοσιογράφος και μεταφράστρια, Τίνα Μανδηλαρά και ο υπεύθυνος προγράμματος CINOBO, Τάσος Μελεμενίδης.
Αναλυτικά οι ταινίες του αφιερώματος:
TOO MUCH JOHNSON (1938)
ΠΟΛΙΤΗΣ ΚΕΪΝ | CITIZEN KANE (1941)
ΟΙ ΥΠΕΡΟΧΟΙ ΑΜΠΕΡΣΟΝΣ | THE MAGNIFICENT AMBERSONS (1942)
Ο ΑΓΝΩΣΤΟΣ | THE STRANGER (1946)
Η ΚΥΡΙΑ ΑΠΟ ΤΗ ΣΑΓΚΑΗ | THE LADY FROM SHANGHAI (1947)
ΜΑΚΒΕΘ | MACBETH (1948)
ΟΘΕΛΛΟΣ | OTHELLO (1951)
Ο ΚΥΡΙΟΣ ΑΡΚΑΝΤΙΝ | MR. ARKADIN (1955)
ΤΟ ΑΓΓΙΓΜΑ ΤΟΥ ΚΑΚΟΥ | TOUCH OF EVIL (1958)
Η ΔΙΚΗ | THE TRIAL (1962)
ΟΙ ΚΑΜΠΑΝΕΣ ΤΟΥ ΜΕΣΟΝΥΧΤΙΟΥ | CHIMES AT MIDNIGHT (1965)
ΑΘΑΝΑΤΗ ΙΣΤΟΡΙΑ | THE IMMORTAL STORY (1968)
Η ΑΛΗΘΕΙΑ ΚΑΙ ΤΟ ΨΕΜΑ | F FOR FAKE (1973)
Δεν χορταίνει κάποιος να βλέπει τις ταινίες του Όρσον Ουέλες.
Εύκολα γίνεται κατανοητό το κόψιμο απ τους παραγωγούς του φίλμ :” οι υπέροχοι κίριοι Άμπερσον” , που ανάγη στην εποχή των εγωκεντρισμού του πλούτου στις ΗΠΑ. Και θα συμπλήρωνε το αριστούργημα ” Citizen Kane ”.
Στην τριλογία ” η κυρία απ την Σαγκάη ” , ”’ο κύριος Αρκάντιν” και ”το άγγιγμα του κακού ” το τελευταίο παίχτηκε στην Ελλάδα με τον τίτλο : ” ο άρχων του τρόμου ”, τα σενάρια είναι ευρηματικά , η κινηματογράφηση με σαφή χρήση του εξπρεσιονισμού, και μια σκηνοθετική καινοτομία στο φίλμ ” το άγγιγμα του κακού”, που ο Γουέλς βάζει μαυρομάλα , στον παραμκιακό ρόλο ” την μόνιμα ξανθιά σπουδαία ηθοποιό Μάρλεν Ντίντριχ.
Το σενάριο στον ” κύριο Αρκάντιν ” είναι πραγματική πνευματική σύλληψη ( εξ άλλου και ο Γουέλς έλεγε ότι:” χρόνια εγώ
τους έφκιαχνα σενάρια στο Χόλυγουντ ) .. και βέβαια θέλοντας να πεί ότι δεν εύρισκε την απαιτούμενη ανταπόκριση, από τους εμπόρους του Χόλυγουντ.
Καλύτερη μεταφορά του Κάφκα ( Η δίκη ) δεν έχει γίνει στην μεγάλη οθόνη , απ το φίλμ του Γουέλς,., που αποτελεί και την ίσως σημαντικότερη στην ιστορία του σινεμά κατάδειξη του ολοκληρωτισμού , και του παράδοξου κόσμου της εξουσίας.
Στα σαιξπηρικά του φίλμ ήταν πάλι σπουδαίος, και μέσα στο πλαίσιο ότι ήταν ουσιαστικά μυθιστορήματα που περισσότερο εξυπάκουαν θεατρική παρουσία παρά κινηματογράφηση. Αλλά και πάλι εδώ έκανε το θαύμα του ο Γουέλς.
Να γίνει αναφορά και στον μικρό – αλλά σπουδαίο και κομβικό σεναριακά ρόλο της Κατίνας Παξινού στο φίλμ ΄΄ κύριος Αρκάντιν ”, που προηγήθηκε του όμοιου υπαρξιακού ρόλου της μαυρομάλας Μάρλεν Ντήντριχ στο ΄΄ άγγιγμα του Κακού”.
Και μαζί να διαβαστεί η εξελικτική των ρόλων απ τον ίδιο τον δημιουργό στα διαδοχικά φίλμ.
Και γιατί και ” οι νύχτες πρεμιέρας ” να μην μεταφερθούν και στα ωραία Χανιά, γιατί αυτός ο Αθηνοκεντρισμός προσδιοριστικά τέτοιων εκδηλώσεων τελικά πρέπει να μεκετηθεί κατά πόσο εισφέρει Ελλαδικά πολιτισμικά.