Το 2019 αφήνει πίσω του ένα ευδιάκριτο «ίχνος» πολιτικών γεγονότων τα οποία, σε μεγάλο βαθμό, διαμορφώθηκαν από ένα πλήθος εκλογικών αναμετρήσεων. Εκατομμύρια πολίτες, ανά την υφήλιο, είχαν τη δυνατότητα να ασκήσουν το δημοκρατικό τους δικαίωμα και να επιλέξουν τις ηγεσίες τους.
Συνολικά, μέσα στο 2019, έγιναν παγκοσμίως 126 εκλογές. Οριοθετώντας τη σημαντικότητα των εκλογικών αναμετρήσεων, οι εθνικές εκλογές, τον Ιούλιο του 2019, στη χώρα μας αποτέλεσαν, χωρίς αμφιβολία, το γεγονός με τη μεγαλύτερη πολιτική σημασία. Μέσα στους 12 μήνες που πέρασαν, εκλογικά γεγονότα μείζονος σημασίας ήταν οι εκλογές στο Ηνωμένο Βασίλειο και οι Ευρωεκλογές. Στις πρώτες, στις 12 Δεκεμβρίου, είχαμε την ολοκληρωτική επικράτηση του Boris Johnson, με 43.6% έναντι 32.2% του ηγέτη των εργατικών Jeremy Corbin. Το εκλογικό αποτέλεσμα στη Μ. Βρετανία, διαμόρφωσε το Βρετανικό πολιτικό περιβάλλον, στην πραγματικότητα τον τρόπο και τους όρους, μέσα στο οποίο θα πραγματοποιηθεί το Brexit. Τον περασμένο Μάιο έλαβαν χώρα οι Ευρωεκλογές, για την ανάδειξη των 751 βουλευτών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Σε σχέση με τις προηγούμενες του 2014, υπήρξαν αλλαγές, όχι και τόσο σημαντικές, ως προς τους συσχετισμούς μεταξύ των δύο μεγάλων πολιτικών πόλων, τους φιλοευρωπαϊστές και τους ευρωσκεπτικιστές. Υπήρξε μια άνοδος των ευρωσκεπτικιστών περίπου κατά 3%, σε σχέση με το 2014. Σαφώς χαμηλότερη σε σχέση με τους συσχετισμούς του Ευρωκοινοβουλίου το 2014, όπου το ποσοστό της αύξησης σε σχέση με το 2009 άγγιξε το 10%, από το 19% στο 29%, εξαργυρώνοντας το κλίμα το οποίο είχε δημιουργηθεί από την οικονομική και θεσμική κρίση στην Ευρώπη.
Το 2020 επιφυλάσσει μια εκλογική αναμέτρηση στην οποία θα έχουν στραμμένα τα βλέμματα πολίτες, αναλυτές και δημοσιογράφοι από όλο τον πλανήτη. Σε δέκα μήνες, στις 3 Νοεμβρίου, 240 εκ. περίπου Αμερικανοί πολίτες, από πενήντα Πολιτείες, θα έχουν τη δυνατότητα να επιλέξουν τον επόμενο Πρόεδρό τους. Πριν τις Προεδρικές εκλογές, από τον ερχόμενο Φεβρουάριο μέχρι και τον Ιούνιο, έχουν προγραμματιστεί να ξεκινήσουν και οι προκριματικές εκλογές στο στρατόπεδο των Δημοκρατικών, με τις υποψηφιότητες του 77 χρόνου Joe Biden, της 70 χρόνης Elizabeth Warren από την Οκλαχόμα και του 78 χρόνου Bernie Sanders από τη Νέα Υόρκη να ξεχωρίζουν μεταξύ των δεκαπέντε συνολικά υποψηφιοτήτων.
Από τις αρχές του 2018 μέχρι και πριν μερικές μέρες έχουν πραγματοποιηθεί συνολικά 198 δημοσκοπήσεις, οι οποίες μετράνε τις τάσεις για τον υποψήφιο Πρόεδρο τον οποίο θα επιλέξουν οι Δημοκρατικοί να τους εκπροσωπήσει. Στις 195 προηγείται ο Joe Biden, στις 2 υπάρχει ισοπαλία μεταξύ Biden και Warren και στη μία προηγείται η υποψήφια από την Οκλαχόμα Elizabeth Warren. Η μέση διαφορά μεταξύ του πρώην Αντιπροέδρου των Η.Π.Α., επί θητείας Obama, Biden και του δεύτερου συνυποψήφιού του, Bernie Sanders, βρίσκεται στο 9.2%. Σύμφωνα με τα στοιχεία της τελευταίας έρευνας η οποία έγινε για λογαριασμό του περιοδικού «The Economist» από την YouGov Poll, την περίοδο από 28 έως και 31 Δεκεμβρίου του 2019, παρουσιάζεται μια σταθερότητα στο προβάδισμα του Biden από το δεύτερο διεκδικητή με 10 ποσοστιαίες μονάδες. (Γράφημα 1)
Από την άλλη, ο Πρόεδρος Trump καταγράφει δημοτικότητα ίδια με εκείνη που είχε πριν 5 περίπου χρόνια. Θετική άποψη για το πρόσωπό του έχει το 42% των συμπατριωτών του ενώ το 55% αρνητική. Παράλληλα το 44% των ψηφοφόρων εγκρίνει το έργο που έχει κάνει μέχρι και σήμερα, ενώ το 53% θεωρεί ανεπαρκή την προσπάθειά του. Η αποδοχή του έργου του έχει στοιχεία ταύτισης με τη δημοτικότητα που σήμερα απολαμβάνει. Ταυτόχρονα οι έρευνες μελετάνε και άλλες μεταβλητές οι οποίες συνολικά διαμορφώνουν τη γενική εικόνα του νυν Προέδρου των Η.Π.Α. Ο οικονομικός τομέας είναι το πιο προνομιακό πεδίο δράσης του Trump. Η τελευταία μελέτη για λογαριασμό του «The Economist» καταγράφει ένα σημαντικό ποσοστό αποδοχής από τους πολίτες των Η.Π.Α. της οικονομικής πολιτικής που ακολουθεί ο Trump, σε ποσοστό 54% έναντι 40% που εκφράζει αρνητική άποψη. Σε αντίθετη κατεύθυνση βρίσκονται οι απόψεις των ερωτώμενων αναφορικά σε θέματα εξωτερικής πολιτικής. Το 50% δε συμφωνεί με την εξωτερική πολιτική του Trump, ενώ το 43% συμφωνεί.(Γράφημα 2)
Με γνώμονα τα δεδομένα τα οποία καταγράφονται μέχρι και σήμερα, αντίπαλος του Trump, εκτός απροόπτου, θα είναι ο πρώην αντιπρόεδρος των Η.Π.Α. Joe Biden. Εδώ και 10 περίπου μήνες τα Ινστιτούτα ερευνών στις Η.Π.Α. μετράνε το ενδεχόμενο μιας μάχης μεταξύ Trump και Biden. Από τις 28 Μαρτίου του 2019 μέχρι και πριν από μερικές ημέρες, στο σύνολο των δημοσκοπήσεων σε Εθνικό επίπεδο, ο Biden προηγείται του Trump με 4.5%. Ο πρώην Αντιπρόεδρος των Η.Π.Α. λαμβάνει 48.5% έναντι 44% του νυν Προέδρου. Μία απλή ανάγνωση των ποσοστών δίνει την εικόνα ότι τη δεδομένη στιγμή ο Biden κερδίζει τον Trump. Όμως το εκλογικό σύστημα των Η.Π.Α. και η δομή του δε σου δίνουν τη δυνατότητα να διατυπώσεις την άποψη ότι, ο υποψήφιος ο οποίος θα νικήσει σε Εθνικό επίπεδο θα κερδίσει και τις εκλογές. Στην ιστορία των Η.Π.Α. έχουν υπάρξει πέντε εκλογικές αναμετρήσεις κατά τις οποίες ο υποψήφιος με τις περισσότερες ψήφους δεν εξελέγη Πρόεδρος. Στις δύο πιο πρόσφατες αναμετρήσεις το 2000 ο υποψήφιος των Δημοκρατικών Al Gore ενώ έλαβε σε Εθνικό επίπεδο 543 χιλιάδες ψήφους παραπάνω από τον George W. Bush έχασε την Προεδρία και πριν από τέσσερα χρόνια τα τελικά αποτελέσματα έδωσαν στο νυν Πρόεδρος Trump την Προεδρία έχοντας λάβει, περίπου 3 εκ λιγότερες ψήφους και 2% χαμηλότερο ποσοστό από τη Hillary Clinton. Το εκλογικό σύστημα των Η.Π.Α. έχει θεσπιστεί με τέτοιο τρόπο έτσι ώστε οι εκλέκτορες, των οποίων ο αριθμός διαμορφώνεται από τον πληθυσμό της εκάστοτε Πολιτείας, να καθορίζουν το τελικό εκλογικό αποτέλεσμα. Για να εκλεγεί κάποιος Πρόεδρος στις Η.Π.Α. χρειάζεται 270 εκλέκτορες. Στις περισσότερες Πολιτείες το αποτέλεσμα είναι σχεδόν πριν από τις εκλογές γνωστό, μιας και το εκλογικό σώμα σε αυτές διακρίνεται διαχρονικά από σταθερότητα στην επιλογή του. Παράλληλα υπάρχουν δέκα Πολιτείες οι οποίες έχουν πάνω από 15 εκλέκτορες και συνήθως το εκλογικό αποτέλεσμα σε αυτές καθορίζει και τον ένοικο του Λευκού Οίκου. Το 2016 στις επτά από τις δέκα Πολιτείες «κλειδιά», νικητής αναδείχτηκε ο Trump. Οι δύο Πολιτείες οι οποίες του έδωσαν ουσιαστικά την Προεδρία ήταν η Florida με 29 εκλέκτορες και η Pennsylvania με 20 στις οποίες κέρδισε με διαφορά 1.2% στην πρώτη και 0.7% στη δεύτερη. Αξίζει να σημειωθεί ότι, ο νικητής σε κάθε Πολιτεία κερδίζει όλους τους εκλέκτορες, πλην ελαχίστων εξαιρέσεων στην ιστορία των εκλογών στις Η.Π.Α. όπως στο Maine, το 1828 και το 2016, όπου η κατανομή έγινε στη βάση των περιφερειών εντός της Πολιτείας σπάζοντας έτσι την καθολική κατανομή των εδρών στο νικητή.
Σε αυτές τις δέκα Πολιτείες «κλειδιά», στις οποίες ο αριθμός των εκλεκτόρων αντιστοιχεί περίπου στο 50% σε Εθνικό επίπεδο, ο Joe Biden προηγείται στις επτά, ο Donald Trump στη μια και σε άλλες δύο δεν έχουμε στοιχεία. Στις εκλογές του 2016 ο νυν Πρόεδρος κέρδισε στις επτά ενώ έχασε από την Clinton μόλις σε τρεις. Στο Texas κρατάει την πρωτοκαθεδρία ο Trump, άλλωστε είναι μια πολιτεία στην οποία από το 1980 δεν έχει ψηφιστεί ποτέ Δημοκρατικός υποψήφιος Πρόεδρος, ενώ στις κρίσιμες Ανατολικές Περιφέρειες όπως στην Pennsylvania, το Ohio και το Michigan προηγείται ο Biden. Το ίδιο συμβαίνει και στο Νότο, στην Πολιτεία της Florida, των 29 εκλεκτόρων, όπου σύμφωνα με τις τελευταίες μετρήσεις ο Biden προηγείται του Trump κατά 2%.(Γράφημα 3).
Ο χρόνος μέχρι τις εκλογές είναι πυκνός και οι εξελίξεις στις Η.Π.Α. τρέχουν. Αν οι πολίτες ψηφίσουν με γνώμονα την οικονομία και τα μέτρα τα οποία έχει λάβει ο Trump για το μεταναστευτικό, το οποίο σύμφωνα έρευνα της Gallop θεωρείται απο τους Αμερικάνους, με 23%, το πιο σημαντικό πρόβλημα, τότε είναι πολύ πιθανή μια επανεκλογή του Donald Trump. Ο νυν Πρόεδρος των Η.Π.Α. πιστώνεται και την πτώση της ανεργίας στο 3.9%, κάτι το οποίο έχει να συμβεί 50 χρόνια. Από την άλλη είναι σε εκκρεμότητα και η δίκη του Trump από τη Γερουσία, για κατάχρηση εξουσίας και παρακώλυση λειτουργίας του Κογκρέσου. Λογικά επειδή στο συγκεκριμένο σώμα οι Ρεπουμπλικάνοι διαθέτουν την πλειοψηφία οι περισσότεροι πολιτικοί αναλυτές έχουν προεξοφλήσει την αθώωσή του. Για την ιστορία ο Trump είναι ο τρίτος Πρόεδρος που παραπέμπεται σε δίκη, άλλα μέχρι σήμερα κανείς δεν έχει αποπεμφθεί από το αξίωμά του. Από την άλλη ο Biden, σε περίπτωση νίκης του στις προκριματικές εκλογές των Δημοκρατικών, θα ξεκινήσει την προεκλογική του καμπάνια, μέχρι και το Νοέμβριο, μέσα σε ένα αρκετά θετικό περιβάλλον για αυτόν, σύμφωνα άλλωστε με τα στοιχεία των μέχρι σήμερα δημοσκοπήσεων. Οι πιθανότητες νίκης του Biden προβάλλουν σοβαρές και αρκετές, παρόλα αυτά ο νυν Πρόεδρος Trump, παρά τις μέτριες δημοσκοπικές του επιδόσεις, παραμένει πολύ ανταγωνιστικός και η μάχη για την Προεδρία των Η.Π.Α. δείχνει ότι θα είναι σκληρή και αμφίρροπή.
* Ο Φραγκίσκος Γεωργιλάς είναι
Πολιτικός Επιστήμονας/
Ερευνητής Ανθρωπιστικών και Κοινωνικών Επιστημών
