Είναι γνωστό ότι οι διαχρονικές επιδόσεις των αθλητών το Ναυτικού Ομίλου Χανίων (ΝΟΧ) είναι εξαιρετικές. Όμως ο εκσυγχρονισμός του Κολυμβητηρίου της Νέας Χώρας καθυστερεί για πολλά χρόνια ενώ η προσπάθεια για τη δημιουργία σύγχρονου κολυμβητηρίου στο Ακρωτήρι είχε τη γνωστή ατυχή κατάληξη.
Σκοπός του σύντομου κειμένου που ακολουθεί είναι:
Α) Η αναφορά στις σύγχρονες αειφορικές ενεργειακές τεχνολογίες οι οποίες μπορούν να καλύψουν όλες τις ενεργειακές ανάγκες του κολυμβητηρίου της Νέας Χώρας,
Β) Η αναφορά στην ενεργειακή αναβάθμιση κολυμβητηρίων σε άλλες πόλεις της Ελλάδας, και
Γ) Η αναφορά στις διαφορετικές δυνατότητες χρηματοδότησης των έργων εκσυγχρονισμού και ενεργειακής αναβάθμισης του κολυμβητηρίου της Νέας Χώρας.
1. Η κατανάλωση ενέργειας σε κολυμβητήρια
Ένα κολυμβητήριο χρειάζεται ενέργεια για τη κάλυψη των αναγκών του για θέρμανση του νερού της πισίνας, το φωτισμό, τη λειτουργία των διαφόρων μηχανημάτων του αλλά και για το κλιματισμό των γραφειακών του χώρων καθώς και για τη παραγωγή ζεστού νερού για τα αποδυτήρια. Τα παραδοσιακά καύσιμα που χρησιμοποιούνται στα κολυμβητήρια είναι το πετρέλαιο θέρμανσης και η ηλεκτρική ενέργεια του δικτύου. Σε μέρη που λειτουργεί το δίκτυο του φυσικού αερίου τα τελευταία χρόνια χρησιμοποιείται το φυσικό αέριο αντί του πετρελαίου θέρμανσης. Μέχρι σήμερα η χρήση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (ΑΠΕ) σε κολυμβητήρια είναι πολύ περιορισμένη.
2. Η δυνατότητα χρήσης ΑΠΕ σε κολυμβητήρια
Εκτός των συμβατικών καυσίμων που χρησιμοποιούνται ως επί το πλείστον στα κολυμβητήρια σήμερα οι ΑΠΕ θα μπορούσαν να καλύψουν ικανοποιητικά τις ενεργειακές τους ανάγκες. Μεταξύ των ΑΠΕ οι οποίες θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν στη Κρήτη για τη κάλυψη των ενεργειακών αναγκών των κολυμβητηρίων περιλαμβάνονται:
1. Η ηλιακή ενέργεια για τη παραγωγή θερμότητας και ηλεκτρικής ενέργειας,
2. Η στερεά βιομάζα για τη παραγωγή θερμότητας, και
3. Η διάχυτη θερμότητα του περιβάλλοντος για παραγωγή θερμότητας και ψύξης.
2.1 Χρήση της ηλιακής ενέργειας για τη θέρμανση του νερού των κολυμβητηρίων
Ηλιακή ενέργεια μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τη διατήρηση της θερμοκρασίας του νερού στα επιθυμητά επίπεδα. Για το σκοπό αυτό μπορούν να χρησιμοποιηθούν απλοί επίπεδοι ηλιακοί συλλέκτες (οι οποίοι ήδη χρησιμοποιούνται στους γνωστούς σε όλους ηλιακούς θερμοσίφωνες) και εναλλάκτες θερμότητας. Η τεχνολογία αυτή είναι ώριμη, αξιόπιστη, οικονομική και χρησιμοποιείται για πολλές δεκαετίες στην Ελλάδα όπως και σε άλλες χώρες σε διάφορες εφαρμογές σε κατοικίες, στη βιομηχανία, σε ξενοδοχεία κ.α. Το ζεστό νερό που θα παραχθεί από τους ηλιακούς συλλέκτες μπορεί να χρησιμοποιηθεί επιπρόσθετα και στα αποδυτήρια του κολυμβητηρίου. Απαραίτητη προϋπόθεση για τη χρήση των ηλιοθερμικών αυτών συστημάτων είναι η ύπαρξη κατάλληλων ελεύθερων επιφανειών (στεγάστρων) για την εγκατάσταση των ηλιακών συλλεκτών. Για τη θέρμανση του νερού της πισίνας το χειμώνα απαιτείται και η ύπαρξη συμπληρωματικού συστήματος θέρμανσης το οποίο θα λειτουργεί τις ημέρες χαμηλής ηλιοφάνειας.
2.2 Χρήση της ηλιακής ενέργειας για τη παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας στα κολυμβητήρια
Ηλιακή ενέργεια μπορεί να χρησιμοποιηθεί και για τη παραγωγή ηλεκτρισμού σε κολυμβητήρια με τη χρήση φωτοβολταϊκών (Φ/Β) συστημάτων. Η τεχνολογία είναι πλέον γνωστή και εφαρμόζεται ευρύτατα τη τελευταία δεκαετία δεδομένου ότι το κόστος των Φ/Β συστημάτων έχει μειωθεί σημαντικά ενώ η πλούσια ηλιοφάνεια της χώρας μας ευνοεί τη χρήση των συστημάτων αυτών σε οικιακές, βιομηχανικές και εμπορικές εφαρμογές. Όπως και στη περίπτωση των ηλιοθερμικών συστημάτων απαραίτητη προϋπόθεση για τη χρήση των Φ/Β συστημάτων σε κολυμβητήρια είναι η ύπαρξη κατάλληλων ελεύθερων επιφανειών (στεγάστρων) για την εγκατάσταση των ηλιακών στοιχείων. Η ύπαρξη του θεσμού του ενεργειακού συμψηφισμού της παραγόμενης ηλεκτρικής ενέργειας με τα Φ/Β πλαίσια (με τη καταναλισκόμενη ενέργεια του δικτύου) επιτρέπει τη διοχέτευση της στο δίκτυο όταν δεν χρησιμοποιείται στο κολυμβητήριο τη στιγμή που παράγεται.
2.3 Χρήση της στερεάς βιομάζας για τη παραγωγή θερμότητας στα κολυμβητήρια
Η στερεά βιομάζα μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τη παραγωγή θερμότητας και τη θέρμανση του νερού σε κολυμβητήρια με τη χρήση κατάλληλων συστημάτων καύσης της. Για το σκοπό αυτό τοπικά ενδείκνυται η χρήση της βιομάζας ελιάς ενός καινοτομικού προϊόντος το οποίο παράγεται από βιομηχανία της πόλης μας και προέρχεται από τον εξευγενισμό του ελαιοπυρηνόξυλου ενός παραπροϊόντος της πυρηνελαιουργίας. Η βιομάζα ελιάς έχει ικανοποιητική θερμογόνο δύναμη και πολύ καλύτερη συμπεριφορά κατά τη καύση της από το συνηθισμένο ελαιοπυρηνόξυλο ενώ χρησιμοποιείται σήμερα σε διάφορες οικιακές και βιομηχανικές εφαρμογές. Σαν μειονέκτημα της θέρμανσης του κολυμβητηρίου με βιομάζα ελιάς θα μπορούσε να θεωρηθεί η έκλυση στην ατμόσφαιρα καυσαερίων κατά τη καύση της.
2.4 Χρήση της διάχυτης θερμότητας του περιβάλλοντος για τη παραγωγή θερμότητας και ψύξης με αντλίες θερμότητας.
Η διάχυτη θερμότητα του περιβάλλοντος μπορεί να αξιοποιηθεί με αντλίες θερμότητας (Α.Θ.) για τη θέρμανση του νερού στο κολυμβητήριο καθώς και για τη ψύξη των γραφειακών χώρων του. Οι αντλίες θερμότητας είναι μηχανές υψηλής ενεργειακής απόδοσης οι οποίες χρησιμοποιώντας ηλεκτρική ενέργεια παράγουν περίπου 4-6 φορές περισσότερη θερμική και ψυκτική ενέργεια αξιοποιώντας τη διάχυτη (χαμηλής ενθαλπίας) θερμότητα του περιβάλλοντος. Κατά τη λειτουργία τους δεν παράγουν απόβλητα ενώ χρησιμοποιούνται ευρύτατα σήμερα σε πολλές εφαρμογές.
3. Ο εκσυγχρονισμός κολυμβητηρίων σε άλλες πόλεις της χώρας
Δημόσια κολυμβητήρια σε άλλα μέρη της χώρας προχωρούν στην ενεργειακή αναβάθμιση των εγκαταστάσεων τους. Ενδεικτικά αναφέρονται ορισμένα από αυτά.
3.1 Δήμος Λάρισας
Το αθλητικό κέντρο της Νέας Πολιτείας του Δήμου Λαρίσης προγραμματίζει την εγκατάσταση ενός κατακόρυφου γεωθερμικού συστήματος θέρμανσης των δύο κολυμβητικών δεξαμενών του. Το σύστημα θέρμανσης θα είναι υβριδικό δηλαδή θα υπάρχει εκτός του γεωθερμικού συστήματος και ένα συμβατικό σύστημα θέρμανσης με καυστήρα-λέβητα φυσικού αερίου. Όπως έχει ανακοινωθεί το έργο έχει ενταχθεί στο πρόγραμμα “Φιλόδημος ΙΙ” με προϋπολογισμό 1.147.693 Ευρώ + ΦΠΑ.
3.2 Δήμος Χαλανδρίου
Ο δήμος Χαλανδρίου κατασκευάζει ένα νέο σύστημα θέρμανσης των κολυμβητικών δεξαμενών του κολυμβητηρίου “Ν. Πέρκιζας”. Το γεωθερμικό σύστημα θα είναι ανοικτού κυκλώματος με υδρογεωτρήσεις ενώ θα συνυπάρχει και συμβατικό σύστημα θέρμανσης με καυστήρα-λέβητα φυσικού αερίου. Το κόστος του έργου ανέρχεται σε 836.000 Ευρώ και καλύπτεται όλο από τη περιφέρεια Αττικής.
3.3 Δήμος Τριφυλίας
Ο δήμος Τριφυλίας (Νομός Μεσσηνίας) προγραμματίζει την ενεργειακή αναβάθμιση του κολυμβητηρίου της Κυπαρισσίας προϋπολογισμού περίπου 1 εκατ. Ευρώ με την αξιοποίηση των ΑΠΕ (αιτούμενος την ένταξη του σε πρόγραμμα του Υπ. Υποδομών). Οι τεχνολογίες ΑΠΕ που προτείνονται για εφαρμογή στο κολυμβητήριο περιλαμβάνουν την α) εγκατάσταση ηλιοθερμικών συστημάτων παραγωγής ζεστού νερού, β) Φ/Β συστημάτων παραγωγής ηλεκτρισμού, γ) αντλιών θερμότητας σε συνδυασμό με τη χρήση λαμπτήρων LED.
4. Οι δυνατότητες χρηματοδότησης της ενεργειακής αναβάθμισης του κολυμβητηρίου Χανίων
Η χρηματοδότηση των έργων εκσυγχρονισμού και ενεργειακής αναβάθμισης του κολυμβητηρίου της Νέας Χώρας μπορεί να επιτευχθεί με:
4.1 Χρηματοδότηση με ίδια κεφάλαια και πιθανώς τραπεζικό δανεισμό
Η χρηματοδότηση των αναγκαίων έργων μπορεί να επιτευχθεί με ίδια κεφάλαια σε συνδυασμό ίσως με τραπεζικό δανεισμό. Αυτό είναι μάλλον δύσκολο σήμερα καθόσον οργανισμοί σαν το ΝΟΧ συνήθως στερούνται επαρκών ιδίων κεφαλαίων για να χρηματοδοτήσουν έργα εκσυγχρονισμού των εγκαταστάσεων τους.
4.2 Χρηματοδότηση με πόρους του ΕΣΠΑ ή άλλων Ευρωπαϊκών προγραμμάτων
Η χρηματοδότηση των έργων μέσω Ευρωπαικών κονδυλίων είναι η λύση που προκρίνεται σε ανάλογες περιπτώσεις. Η προσδοκία εισροής στη χώρα σημαντικών Ευρωπαικών κονδυλίων το επόμενο διάστημα, δεδομένων των ειδικών συνθηκών που επικρατούν λόγω COVIT-19, κάνουν τη προοπτική αυτή ιδιαίτερα ελκυστική.
4.3 Χρηματοδότηση με σύμπραξη του δημόσιου και ιδιωτικού τομέα με τη βοήθεια εταιρειών παροχής ενεργειακών υπηρεσιών
Η χρηματοδότηση του έργου της ενεργειακής αναβάθμισης από εταιρείες παροχής ενεργειακών υπηρεσιών αποτελεί μία εναλλακτική επιλογή. Ουσιαστικά ο σχεδιασμός, η κατασκευή και η λειτουργία του ενεργειακού έργου γίνεται από μία εξειδικευμένη ενεργειακή εταιρεία η οποία και χρηματοδοτεί το έργο ενώ ο ΝΟΧ πληρώνει ετησίως στην εταιρεία, για ορισμένα χρόνια, ένα ποσό που αντιστοιχεί περίπου στο κόστος των καυσίμων που θα χρειαζόταν στο κολυμβητήριο ή και λιγότερο. Μετά από κάποιο διάστημα που έχει προσυμφωνηθεί οι ενεργειακές εγκαταστάσεις περιέρχονται στην ιδιοκτησία του ΝΟΧ. Η προαναφερθείσα λύση έχει πολλά πλεονεκτήματα και γι αυτό οι εταιρείες παροχής ενεργειακών υπηρεσιών προωθούνται από την Ελληνική νομοθεσία [Νόμος 3855/2010 , Νόμος 4342/2015 και Υπουργική Απόφαση ΔΕΠΕΑ/Γ/οικ.176381/2018] καθώς και την Ευρωπαϊκή [Οδηγία 32/2006/ΕΚ και Οδηγία 2012/27/ΕΕ].
5. Συμπεράσματα
Α) Η ενεργειακή αναβάθμιση του κολυμβητηρίου των Χανίων μπορεί να γίνει με τη χρήση ΑΠΕ οι οποίες είναι ώριμες, αξιόπιστες, οικονομικές και αφθονούν στη Κρήτη. Με τον τρόπο αυτό εξοικονομούνται ορυκτά καύσιμα, μειώνονται οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα και χρησιμοποιούνται ενδογενείς ανανεώσιμοι ενεργειακοί πόροι,
Β) Πολλά κολυμβητήρια της χώρας έχουν ήδη προχωρήσει στην ενεργειακή αναβάθμιση τους,
Γ) Η χρηματοδότηση των έργων ενεργειακής αναβάθμισης του κολυμβητηρίου Χανίων μπορεί να επιτευχθεί με διάφορους τρόπους.
Περισσότερες πληροφορίες για τη χρήση ΑΠΕ σε κολυμβητήρια είναι διαθέσιμες στο επιστημονικό άρθρο του γράφοντος με τίτλο “ Possibilities of creating swimming pools with zero CO2 emissions due to energy use” το οποίο έχει δημοσιευθεί στο διεθνές Αγγλόφωνο επιστημονικό περιοδικό ASIAN JOURNAL OF ENERGY TRANSFORMATION AND CONSERVATION , τεύχος 3(1), σελ. 1-9, 2016.
