Βιότοπος – περιγραφή
Η λατινική ονομασία του βοτάνου είναι Glycyrrhiza glabra (Γλυκύρριζα η λεία) και ανήκει στην οικογένεια των Οσπριοειδών. Στη χώρα μας την συναντούμε και με τις ονομασίες Γλυκόριζα, Αγλυκόριζα ή Ρεγκολίτσα.
Πρόκειται για ένα από τα καλύτερα βότανα του κόσμου. Είναι χαρακτηριστικό ότι στη βοτανική ιατρική του Θιβέτ η Γλυκόριζα βρίσκεται στο Νο1 του καταλόγου των Θιβετιανών βοτανοθεραπευτών, που αναφέρεται στη θεραπευτική αξία των βοτάνων, ενώ το πολυδιαφημισμένο Τζίνσενγκ βρίσκεται στην 15η θέση του καταλόγου αυτού.
Είναι θάμνος που φτάνει τα 50-100 εκατοστά με μεγάλες ρίζες που φτάνουν σε μήκος τα 1-2 μέτρα. Οι ρίζες του είναι κυλινδρικές, διακλαδισμένες και σαρκώδεις. Οι βλαστοί του φυτού είναι όρθιοι, ραβδωτοί, ισχυροί και χνουδωτοί. Τα φύλλα είναι περιττόληκτα με 9-17 ζεύγη φυλλαρίων. Τα άνθη του είναι λευκοβιολετιά, πεταλουδόμορφα, σε πολυανθείς βότρυς. Το βότανο βρίσκεται σε χαμηλό υψόμετρο, σε χέρσα και ακαλλιέργητα εδάφη, όπου δημιουργεί μεγάλες αποικίες. Σήμερα που η επαφή μας με τη Φύση έχει χαθεί σε μεγάλο βαθμό, θεωρούμε αυτό το πολύτιμο βότανο, ένα ζιζάνιο που δύσκολα εξαλείφεται.
Ιστορικά στοιχεία:
Από την αρχαιότητα ήδη οι θεραπευτικές ιδιότητες της γλυκόριζας είχαν γίνει γνωστές. Ο Θεόφραστος ο Λέσβιος (το 30 π.Χ.) είχε αναφερθεί στο βότανο γράφοντας «Η γλυκόριζα έχει την ιδιότητα να σταματά την δίψα μόλις τη βάλεις στο στόμα σου». Δεν είναι λοιπόν παράξενο ότι καλλιεργήθηκε παλιότερα για τις γλυκές ρίζες του που τις μασούσαν ως τσίχλα. Λέγεται μάλιστα ότι ο Ναπολέων κατανάλωνε μεγάλες ποσότητες με τον τρόπο αυτό.
Στη φαρμακευτική χρησιμοποιείται από το 500 π.Χ τουλάχιστον και συνεχίζει και σήμερα να αναγνωρίζεται η θεραπευτική της αξία για τα έλκη του στομάχου.
Η γλυκόριζα κατάγεται από τη Μεσόγειο και τη Μέση Ανατολή και καλλιεργείται στην Ευρώπη από τον 16ο αιώνα.
Στην κινέζικη ιατρική είναι ένα από τα πιο αρχαία φυτά. Την χρησιμοποιούν εδώ και 3000 χρόνια και σύμφωνα με την άποψή τους η γλυκόριζα ανανεώνει τον οργανισμό.
Στην Κίνα χρησιμοποιείται η ποικιλία Glycyrrhza uralensis ή Gan Cao. Την ονομάζουν το «μεγάλο αποτοξινωτικό» γιατί πιστεύουν ότι διώχνει τα δηλητήρια από το σώμα. Επίσης την θεωρούν σημαντικό τονωτικό και την αποκαλούν «ο παππούς των βοτάνων». Ιδιαίτερα την θεωρούν τονωτικό της ενέργειας για την σπλήνα και το στομάχι.
Σήμερα η γλυκόριζα συμμετέχει στην παραδοσιακή θεραπευτική του Θιβέτ στο 98% των σύνθετων σκευασμάτων.
Στην Κρήτη το βότανο το ονομάζουν Γλυκορρίζι και την ρίζα την έτρωγαν ωμή ή βραστή. Τα φύλλα του βοτάνου τα χρησιμοποιούσαν ως επισπαστικόν (για να προκαλέσουν ερυθρότητα σε περιοχές του δέρματος).
Συστατικά – χαρακτήρας
Το βότανο περιέχει γλυκοσίδια (γλυκυρριζίνη και γλυκυρριζινικό οξύ), σαπωνίνες, φλαβονοειδή, πικρό στοιχείο, πτητικό έλαιο, κουμαρίνες, ασπαριγίνη και οιστρογόνες ουσίες. Η γλυκυρριζίνη που περιέχει είναι πέντε φορές πιο γλυκιά από την σακχαρόζη και ενθαρρύνει την παραγωγή ορμονών όπως η υδροκορτιζόνη. Αυτό εξηγεί και τις αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες της και το ρόλο της στη διέγερση των επινεφριδίων.
Άνθιση – χρησιμοποιούμενα μέρη – συλλογή:
Ανθίζει στις αρχές του καλοκαιριού. Για θεραπευτικούς σκοπούς χρησιμοποιείται η ρίζα του φυτού.
Θεραπευτικές ιδιότητες και ενδείξεις
Δρα ως αποχρεμπτικό, μαλακτικό, αντιφλεγμονώδες, επενεργεί στα επινεφρίδια, αντισπασμωδικό και ήπιο υπακτικό.
Το βότανο έχει αξιοσημείωτη δράση στο ενδοκρινικό σύστημα. Τα γλυκοσίδια που περιέχει έχουν παρόμοια δομή με τα φυσικά στεροειδή που υπάρχουν στον οργανισμό. Έτσι εξηγείται η ευεργετική δράση της γλυκόριζας σε προβλήματα των επινεφριδίων όπως η νόσος του Άντισσον. Επίσης τα γλυκοσίδια αυτά αναστέλλουν την παραγωγή κορτιζόλης στον οργανισμό, της ορμόνης που εκκρίνεται στο αίμα όταν αγχωνόμαστε. Με τον τρόπο αυτό το φυτό επενεργεί θετικά σε προβλήματα στρες. Παράλληλα, σύμφωνα με πρόσφατα επιστημονικά ευρήματα, η γλυκόριζα μιμείται τη δράση της κανέλας και βοηθάει στον έλεγχο της γλυκόζης του αίματος δραστηριοποιώντας την ινσουλίνη στο να μετατρέπει πιο γρήγορα τη γλυκόζη των τροφών σε ενέργεια.
Το βότανο είναι ωφέλιμο σε προβλήματα γαστρίτιδας και πεπτικού έλκους. Έχει θετική δράση σε καταρροή, βρογχίτιδα και βήχα. Σε προβλήματα αρθρίτιδας όπου λαμβάνονται κορτικοειδή σκευάσματα, βοηθά για την καλύτερη λειτουργία των επινεφριδίων.
Η γλυκόριζα για τις βρογχικές παθήσεις συνδυάζεται με το Βήχιο ή το Μαρούβιο. Για τα γαστρικά προβλήματα με Αλθέα, Σύμφυτο και Σπειραία.
Παρασκευή και δοσολογία
Παρασκευάζεται ως αφέψημα. Ρίχνουμε μισή με μία κουταλιά του τσαγιού ρίζα σε ένα φλιτζάνι νερό και τη σιγοβράζουμε για 15 λεπτά. Το ρόφημα το πίνουμε 3 φορές την ημέρα.
Προφυλάξεις
Η γλυκόριζα δεν πρέπει να λαμβάνεται σε δόση μεγαλύτερη των 10 γραμμαρίων ημερησίως διότι μπορεί να προκαλέσει κατακράτηση υγρών και αύξηση της πίεσης. Επίσης δεν πρέπει να την καταναλώνουν οι γυναίκες που εγκυμονούν. Τέλος δεν πρέπει να την καταναλώνουν άτομα που λαμβάνουν φάρμακα με βάση την διγοξίνη (digoxin).
