Οι περισσότεροι τον γνωρίζουµε από τραγούδια του, τα οποία µας συντροφεύουν χρόνια. “Μέλισσες”, “Χειµωνανθός”, “Ήτανε αέρας”, είναι κάποια από αυτά. Ωστόσο, ο συνθέτης Γιώργος Καζαντζής έχει αφήσει εξίσου ισχυρό αποτύπωµα και στην ορχηστρική µουσική αλλά και µέσα από συνθέσεις που έχουν “ντύσει” θεατρικές και τηλεοπτικές παραγωγές.
«Κοινή συνισταµένη όλων αυτών, είναι θα έλεγα το προσωπικό ύφος που αναζητώ κάθε φορά που καλούµε να γράψω µουσική», µού λέει στην τηλεφωνική επικοινωνία που είχαµε ενόψει της συναυλίας που θα δώσει αύριο το βράδυ στο Καφέ του Αρχαιολογικού Μουσείου, όπου θα εµφανιστεί µαζί µε την ερµηνεύτρια και δηµιουργό Εµµανουέλα Νινιράκη και δύο ακόµα µουσικούς.
Μια κουβέντα µε τον Γιώργο Καζαντζή που ξεκίνησε από τα Χανιά και κατέληξε στην Καλαµαριά, κάνοντας “στάσεις” στον Μάνο Χατζιδάκι, τον “δικό µας” Γιάννη Μαρκαντωνάκη αλλά και την «προσπάθεια του ανθρώπου να γεφυρώσει το χάσµα που τον χωρίζει από το απόλυτο και το ιδεατό, µέσω της τέχνης».
Πώς προέκυψε η συναυλία στα Χανιά και τι θα παρουσιάσετε;
Όλα ξεκίνησαν από αυτή την υπέροχη τραγουδίστρια της νέας γενιάς, την Εµµανουέλα Νινιράκη, µε την οποία συνυπήρξαµε στο “Μουσικό Κουτί”, εγώ ως προσκεκληµένος κι η Εµµανουέλα µε τον Χάρη Μανουσάκη στο ένθετο των νέων καλλιτεχνών. Όταν την άκουσα µού άρεσε πολύ η φωνή της, ενώ στην ίδια άρεσαν τα τραγούδια µου. Έτσι προέκυψε η πρόταση από µέρους της να κάνουµε έναν κύκλο συναυλιών στην Κρήτη, έναν αγαπηµένο τόπο για εµένα. Στο µεταξύ, ήρθαν µαζί µε τον Χάρη στη Θεσσαλονίκη, κάναµε πρόβες και προχωρήσαµε σε µια επιλογή τραγουδιών µου, όπου περιλαµβάνονται πολλά αγαπηµένα τραγούδια που έχουν πει γνωστοί ερµηνευτές, όπως ο Θηβαίος, ο Νταλάρας κ.ά., αλλά κι άλλα, όχι τόσο γνωστά τραγούδια µου, που όµως για εµένα έχουν ενδιαφέρον κι είναι πάντα χαρά µου να τα µοιράζοµαι µε άλλους.
Είναι γενναιόδωρο και όµορφο που συνεργάζεστε µε νέα παιδιά. Θα µπορούσατε απλά να µείνετε στις δάφνες σας και να µην παίρνετε κανένα ρίσκο…
Η µουσική δεν έχει ιεραρχία. Ένα καλλιτεχνικό γεγονός µπορεί να συντελεστεί κι από τον πιο µικρό σε ηλικία άνθρωπο, υπό την προϋπόθεση ότι διαθέτει σοβαρό ταλέντο.
Έχετε δοκιµαστεί σε πολλά και διαφορετικά είδη µουσικής έκφρασης: οργανική µουσική, µουσική για τηλεόραση και θέατρο, τραγούδια. Ποια είναι η κοινή συνισταµένη όλων αυτών µέσα σας; Πού συναντώνται όλα αυτά;
Υπάρχει µια διαφοροποίηση στη µορφολογία και τη δοµή του κάθε είδους. Το τραγούδι συνήθως έχει µια δοµή δύο θεµάτων κουπλέ – ρεφρέν, η οργανική µουσική µπορεί να έχει τρία θέµατα, µπορεί να έχει επεισόδια ή παραλλαγές, στο θέατρο η µουσική εξυπηρετεί τα δρώµενα στη σκηνή κ.λπ. Όλα αυτά όµως συγκλίνουν µέσα µου σε έναν κεντρικό πυρήνα, εκεί που ξεκινάει η έµπνευση, εκεί που βρίσκεται η διάθεσή µου να καταθέσω το προσωπικό µου ύφος και το δικό µου λιθαράκι στο µεγάλο οικοδόµηµα της µουσικής. Η κοινή συνισταµένη είναι θα έλεγα το προσωπικό ύφος που αναζητώ κάθε φορά που καλούµε να γράψω µουσική.
Αυτό που λέτε δηλώνει µια διαρκή αγωνία. ∆εν εφησυχάζετε ποτέ;
Πάντα υπάρχει αγωνία. Όταν για παράδειγµα µπορεί να µε πάρει τηλέφωνο ο Νταλάρας και να µου πει “ήρθε η ώρα µας να κάνουµε µουσική” ή έχω να γράψω κάτι για το θέατρο, εκεί βιώνω έναν δηµιουργικό τρόµο. Κι αυτό συµβαίνει γιατί καλείσαι από το µηδέν να φωτίσεις το άπειρο, κάτι που είναι πολύ δύσκολο. Ο Χατζιδάκις έλεγε σχετικά πως όταν καλούµαστε να κάνουµε τέχνη είναι σαν να προσπαθούµε µε έναν µικρό φακό να φωτίσουµε το απόλυτο σκοτάδι.
Λίγο πριν µιλήσουµε άκουγα έναν φίλο, τον Παναγιώτη τον Ορφανίδη στην ραδιοφωνική του εκποµπή, να µιλάει για το “Πολύτροπον” το στούντιο – δισκογραφική εταιρεία που έχετε στην Καλαµαριά. “Πολύτροπον” ήταν και το µουσικό καφενείο που είχε ανοίξει ο Μάνος Χατζιδάκις έναν καιρό. Φόρος τιµής στον συνθέτη το όνοµα του χώρου σας;
Με τον Μάνο Χατζιδάκι αισθάνοµαι ότι υπάρχει µια ψυχική συγγένεια. Έτυχε να τον γνωρίσω αλλά χωρίς να συνεργαστούµε καλλιτεχνικά. Είχαµε καθίσει σε ένα τραπέζι µαζί, µετά τους αγώνες τραγουδιού στην Καλαµάτα. Θυµάµαι την απλότητα και το χιούµορ του. Όµως τον Χατζιδάκι τον “βίωσα” ήδη από τα πρώτα µου παιδικά χρόνια, από τη στιγµή που αντιλήφθηκα τη µουσική. Από τότε τον έχω σπουδάσει αναζητώντας τον κώδικά του και την ευαισθησία του. Νοµίζω ότι είµαι επηρεασµένος από εκείνον και δεν το κρύβω.
Αισθάνοµαι ότι έχετε ένα ακόµα κοινό µε τον Χατζιδάκι ως προς τον τρόπο που αντιµετωπίζετε την επιτυχία. Σαν να µην στέκεστε στη δηµοφιλία ενός τραγουδιού, σαν να είναι το ζητούµενο κάτι άλλο. Κάνω λάθος;
Είναι κάπως έτσι γιατί θεωρώ ότι αυτό που εισπράττει ο κόσµος ως επιτυχία ή καλή µουσική πληροφορία από τον Καζαντζή είναι δικό του. Εγώ έχω στον νου µου ότι ανά πάσα στιγµή πρέπει να συνειδητοποιώ τη µηδαµινότητά µου απέναντι στο χάος της δηµιουργίας, για να έχω δυνατότητα να συνεχίσω. Για να έχω ένα όραµα το οποίο δεν το προσεγγίζω ποτέ.
Πριν λίγες ηµέρες χάσαµε στα Χανιά έναν πολύ σηµαντικό καλλιτέχνη, τον γλύπτη Γιάννη Μαρκαντωνάκη. Κι όλες αυτές τις ηµέρες σκεφτόµουν ότι ο Γιάννης πριν ακόµα αναµετρηθεί µε την ασθένεια είχε νικήσει τον θάνατο µέσα από το έργο του και τους µαθητές του. Είναι η τέχνη ένας τρόπος να νικήσουµε τον φόβο του θανάτου; Να αναµετρηθούµε µε τα σηµαντικά της ζωής;
Αυτό που λέτε µε ταλανίζει καθηµερινά. Για εµένα η τέχνη είναι η προσπάθεια του ανθρώπου να γεφυρώσει το χάσµα που τον χωρίζει από το απόλυτο και το ιδεατό, εκφρασµένη µε έναν ποιητικό τρόπο. Γι’ αυτό δηµιουργεί ο άνθρωπος. Γιατί αν υπήρχε ένας απόλυτος, ιδεατός κόσµος, κι όλα ήταν ρυθµισµένα, δεν θα υπήρχε η αναγκαιότητα για να παραχθεί τέχνη. Γενικά όταν αισθάνεσαι ότι έχεις αφήσει το χνάρι σου σε αυτή τη ζωή και παίρνεις την επιστροφή της χαράς των ανθρώπων που ταξιδεύουν µε τη µουσική και τα τραγούδια σου νιώθεις ένα αίσθηµα ότι η ύπαρξή σου έχει παγιωθεί, ότι έχεις πετύχει τη διαιώνισή σου. Αυτό είναι κάτι που ξεπερνάει τα όρια του θανάτου. Προσωπικά, πάντως, έχω συµφιλιωθεί µε την ιδέα του θανάτου κι αυτό είναι κάτι που µε κάνει να ζω πιο έντονα και όµορφα τη ζωή.
Μετανιώσατε ποτέ που επιλέξατε να παραµείνετε στην Καλαµαριά και τη Θεσσαλονίκη; Θεωρείτε ότι χάσατε ευκαιρίες καλλιτεχνικές από αυτή την επιλογή;
Είναι αλήθεια ότι οι “σειρήνες” της Αθήνας ήχησαν δυνατά και πολλοί συνάδελφοί µου έκαναν αυτό το βήµα και κατέβηκαν στην πρωτεύουσα. Πιστεύω ότι έχασα πράγµατα στο κοµµάτι της επικοινωνίας και των επαφών. Πριν λίγες ηµέρες βρέθηκα στην Αθήνα κι ο φίλος µου, στιχουργός, Κώστας Φασουλάς, µού πρότεινε να πάµε σε µια γιορτή που οργάνωσε ο ιδιοκτήτης του “Μελωδία”. Πήγα και µέσα σε λίγη ώρα συνάντησα πολλούς ανθρώπους, µιλήσαµε για συνεργασίες, ανταλλάξαµε απόψεις, πήρα επιβεβαίωση από σηµαντικούς δηµιουργούς κ.λπ. Αυτό είναι κάτι που το χάνω. Όµως δεν το έχω µετανιώσει ποτέ. Γιατί αυτό που κερδίζω είναι η καθηµερινή συνοµιλία µε τον εαυτό µου. ∆εν µε αποσπούν “σειρήνες” κι όταν είσαι αποµονωµένος µπορείς και επικοινωνείς πιο ουσιαστικά και αληθινά µε τον εαυτό σου. Κι αυτό είναι κάτι που η δηµιουργία το χρειάζεται.
Η συναυλία
Ο συνθέτης Γιώργος Καζαντζής θα εµφανιστεί µαζί µε τη νέα ερµηνεύτρια και δηµιουργό Εµµανουέλα Νινιράκη στο Καφέ του Αρχαιολογικού Μουσείου Χανίων σήμερα Κυριακή 21 Απριλίου, στις 21:00. Μαζί τους επί σκηνής οι Θάνος Σταυρίδης (ακορντεόν) και Χάρης Μανουσάκης (κιθάρα). Γενική Είσοδος: 14 ευρώ. Τηλ κρατήσεων: 6979526340.
