Κατά τη διάρκεια της Μάχης της Κρήτης, την οποία µε ποικίλες εκδηλώσεις γιορτάζουµε την περίοδο αυτή, δεν ήταν µόνο οι ηρωικές πράξεις που έγραψαν µε χρυσά γράµµατα την ιστορία της Αντίστασης των Κρητικών απέναντι στη ναζιστική θηριωδία.
Υπήρξε και η άλλη όψη του σκληρού πολέµου που τη συνθέτουν ξεχωριστές καθηµερινές ιστορίες ανθρώπων. Μικρές πράξεις που έγιναν την ώρα της µάχης, πράξεις ανθρωπιάς που ξετυλίχτηκαν µέσα στη φρίκη, την αγριότητα και την ωµότητα του πολέµου, οι οποίες αν και δεν καταγράφηκαν στις σελίδες της επίσηµης ιστορίας, αναδεικνύουν εξίσου το µεγαλείο της ψυχής των πρωταγωνιστών τους.
Και τούτο γιατί η ανθρωπιά και η αλληλεγγύη ακόµα και στη δίνη του πολέµου βρίσκουν ένα τρόπο να ξεφυτρώσουν, ως πολύτιµες ανθρώπινες ιδιότητες που αποκτούν ιδιαίτερη αξία, όταν εκδηλώνονται σε στιγµές µεγάλων κινδύνων. Μια τέτοια δυνατή ιστορία ζωής, στηριγµένη στη συναρπαστική αλήθεια του βιώµατος, όπου η ανθρωπιά κερδίζει τη φρίκη, θα απασχολήσει τη σηµερινή µας στήλη.
Πρόκειται για ένα αληθινό γεγονός που συνέβη την τρίτη ηµέρα της Μάχης της Κρήτης, την Πέµπτη 22 Μαΐου 1941. Ένα παιδί κατόρθωσε να γεννηθεί, σε ένα φτωχόσπιτο στην Κάτω Σούδα, µέσα στη φρίκη του πολέµου, την ώρα των ακατάπαυστων βοµβαρδισµών δοκιµάζοντας τις αντοχές και την αλληλεγγύη των ανθρώπων. Ο θάνατος και το τέλος συµπορεύτηκαν µε το χάραµα µιας νέας ζωής, ενώ λίγα λεπτά αργότερα γυναίκες της γειτονιάς, περιµάζεψαν τα κοµµατιασµένα σώµατα εννέα Βρετανών στρατιωτών, τα σκέπασαν µε χώµα και τα τίµησαν µε θυµιάµατα, µε συγκίνηση και ευλάβεια.
Τα γεγονότα τα περιγράφει µε τη µοναδική δροσιά της βιωµατικής εµπειρίας, ένας από τους βασικούς πρωταγωνιστές τους, ο γνωστός για τον αλτρουισµό του και την αντιστασιακή του δράση γιατρός, Ιωάννης Παΐζης, στο βιβλίο του: «Η µάχη της Κρήτης, Τα µετά την µάχην, Η Αντίστασις». Σας παραθέτω αυτούσιο το σχετικό απόσπασµα, µε τη σκέψη ότι αξίζει τον κόπο να το διαβάσετε.
Γράφει λοιπόν ο Ι. Παΐζης*:
« Ήταν µεσηµέρι της ηµέρας εκείνης, όταν κατώρθωσε να φθάση ανάµεσα από µυρίους κινδύνους και απερίγραπτες άλλες δυσκολίες µια απλοϊκή γυναίκα του Λαού και να µε ζητήση στην κλινική µου, λέγοντάς µου:
– Γιατρέ µου η κόρη µου γεννάει και δεν γίνεται το παιδί, και ήλθα να πέσω στα πόδια σου για να έλθης να το πάρης. Είµαστε µόνες, γιατί ο άντρας της, ο γαµπρός µου, είναι στο µέτωπο στρατιώτης και καθόµαστε στη Σούδα.
Υπό τις συνθήκες εκείνες δεν ήταν δυνατόν να αρνηθώ και µε πολλή προσπάθεια βρήκαµε ένα παληό αυτοκίνητο και ξεκινήσαµε, αλλά η πορεία προς την Σούδα ήταν πολύ δυσχερής και επικίνδυνη, από τις αδιάκοπες επιθέσεις και κάθετες εφορµήσεις των «Στούκας», τα οποία από χαµηλό ύψος πολυβολούσαν κάθε κινούµενο στόχο.
Τέσσερiς ή πέντε φορές κατεβήκαµε από το αυτοκίνητο για να προφυλαχθούµε στο χαντάκι του δρόµου, και παρόλον ότι η διαδροµή γινόταν κάτω από τις δενδροστοιχίες του δρόµου.
Χρειάστηκε µιάµιση ώρα για να διανύσωµε τα 6 περίπου χιλιόµετρα της αποστάσεως Χανίων Σούδας, και το αυτοκίνητο είχε δεχθή πολλές σφαίρες, χωρίς ευτυχώς η µηχανή του να υποστή ζηµίες.
Η επίτοκος έµενε σε ένα µικρό σπιτάκι, κοντά στο Ψυχιατρείον και σε απόστασιν 20-30 µέτρων από ένα αντιαεροπορικό πυροβόλο, ίσως το µοναδικό που εσώζετο ακόµη, και το υπηρετούσαν 9 Βρετανοί στρατιώτες. Την στιγµή εκείνην άρχισε επίθεσιν κατά του πυροβόλου ένας σχηµατισµός αεροπλάνων. Τα πάντα εσείοντο, και το µικρό σπιτάκι της επιτόκου, κυριολεκτικά χόρευε από τις δονήσεις. Καµιά άλλη γυναίκα δεν έµεινε µέσα, ούτε η µητέρα της, και όταν τελείωσε η επέµβασίς µου, και είχε τελειώσει η πρόχειρη απολύµανσις των εργαλείων και των χεριών µου, είχε λήξει και η αεροπορική επίθεσις κατά του πυροβολείου, και µια παράδοξη νεκρική σιγή απλωνότανε γύρω.
Όταν βγήκα από το µικρό σπιτάκι, παρετήρησα πλήθος γυναικών που βγαίνανε από διάφορα καταφύγια, εις δε το µέρος που ευρίσκετο το Αγγλικό πυροβολείο έγινε ένας τεράστιος λάκκος και άλλοι µικρότεροι, µε σκόρπια δεξιά και γύρω- γύρω κοµµάτια από σίδερα και σάρκες των φονευθέντων χειριστών του πυροβολείου και αυτά ήσαν τα φρικτά λείψανα της προηγούµενης εικόνας που είχαµε αντικρύσει λίγο πρωτύτερα, καθώς πηγαίναµε στο σπιτάκι της άρρωστης.
Γυναίκες της γειτονιάς πλησίασαν µε φρίκη και συγκίνηση τον τραγικό εκείνο τάφο των εννέα παλληκαριών, περιµάζευαν µε σπαραγµό τα κοµµατιασµένα µέλη των σε έναν από τους λάκκους που είχαν ανοίξει οι εχθρικές βόµβες, και µε την µεγαλύτερη ευλάβεια και συγκίνησιν τα σκέπασαν πάλι µε χώµατα, άλλες δε µε λουλούδια και θυµιατήρια εδέοντο σταυροκοπούµενες υπέρ των σκοτωµένων.
Ήταν µια σκηνή πράγµατι πολύ συγκινητική, µε τον τρόπο που θέλησαν οι επιζώντες να τιµήσουν µε αυθόρµητη και ειλικρινή συγκίνησιν την ύστατη θυσία των νέων εκείνων παιδιών που είχαν έλθει τις οίδεν από ποια µακρυνή γωνιά του κόσµου, να προσφέρουν θυσία την ζωήν των, για τα υψηλά ιδανικά της ελευθερίας και της ∆ικαιοσύνης, σύµβολα, που κάθε φορά τα προβάλλουν οι ηγέτες του κόσµου, όσο και αν τις περισσότερες φορές λησµονούνται ή παραµερίζονται.
Το περιστατικό της επιτόκου, που συνδέθηκε µε όλα τα παραπάνω περιστατικά µε µια περίεργη συγκυρία, είχε και τον επίλογό του, όταν το 1945 γύρισα στα Χανιά από την Αίγυπτο και µε επεσκέφθη στο ιατρείο µου µια γυναίκα, που δεν µπορούσα να την θυµούµαι, µε τον άνδρα της και ένα γεροδεµένο µικρό παιδάκι. Με χαιρέτησαν µε δάκρυα και η γυναίκα µου λέγει:
-Μάθαµε γιατρέ πως ήρθατε, και ήρθαµε και µεις να σας πληρώσωµε, γιατί, το καλό που µας κάνατε δεν ξεχνιέται. Αυτό είναι το παιδάκι που µου πήρατε στην Κάτω Σούδα, όταν γινόταν ο βοµβαρδισµός, και πληµµύρισαν πάλι τα µάτια της. Η απάντησίς µου θυµούµαι ήταν ότι:
– Η ικανοποίησις ότι σωθήκατε είναι και για µένα αρκετή πληρωµή.
Αλλ’ ο άνδρας της επιµένοντας να πληρώση άφησε ένα µικρό ποσό.»
*Ιωάννου Ν. Παΐζη, Η Μάχη της Κρήτης, Τα Μετά την Μάχην, Η Αντίστασις, Αθήναι 1971, σελ.52, 53, 54.
* Η Μαρία Μαράκη είναι φιλόλογος, εκπαιδεύτρια ενηλίκων, πρώην λυκειάρχης.
