Στην έκθεση φωτογραφίας “Λίλιθ, Εύα ή απλώς Γυναίκα”, στο Γυαλί Τζαμί, η οποία συνεχίζεται έως και το Μεγάλο Σάββατο, 27 Απριλίου, οι φωτογράφοι Γιώργος Αναστασάκης, Σπύρος Ζερβουδάκης, Σάββας Κόης και Μανώλης Παπαδάκης τολμούν να προσεγγίσουν το θέμα Γυναίκα. Ένα θέμα που επανεμφανίζεται όλο και συχνότερα σε εκθέσεις εικαστικές και όχι μόνο. Για αυτούς που θα θελήσουν να το δουν επιφανειακά, θεωρώντας το παρωχημένο, να σημειώσω ότι παρωχημένος, συνεπώς και επικίνδυνος, είναι ο τρόπος που ο κόσμος αντιμετωπίζει τη Γυναίκα. Κακοποίηση, εμφανής ή καμουφλαρισμένη αλλά πάντα συστηματική υποτίμηση στο εργασιακό περιβάλλον, παρερμηνεία της ομορφιάς της ως ανοιχτή πρόσκληση για καταπάτηση (σαν ωραίο νησί), πατρονάρισμα προς μία υποτιθέμενα ορθή “γυναικεία”, αλλά και “μητρική” συμπεριφορά και εμφάνιση από άνδρες και άλλα πολλά.
Η ταπεινή πρόθεση των τεσσάρων φωτογράφων, συνοψίζεται στην τελευταία παράγραφο της εισαγωγής τους: «…Μακριά από κάθε φιλοδοξία να περιγράψουν τη γυνακεία φύση σφαιρικά, οι τέσσερις φωτογράφοι του ανδρικού γένους επιχειρούν να εξετάσουν μια περιοχή γύρω από την έννοια της γυναίκας, ανάλογα με τον προβληματισμό τους και τα ερεθίσματα που δέχτηκαν από τη συναναστροφή τους με αυτήν και τις ιστορίες της».
Η πρώτη επαφή του επισκέπτη είναι με τη δουλειά του Σάββα Κόη. Στοιχεία της φύσης, νέα γυναίκα αγνή, βάτος, φλεγόμενος σταυρός. Μια σειρά από σκοτεινές σαγηνευτικές φωτογραφίες, οι οποίες μας βάζουν απευθείας στα βαθιά νερά της έννοιας της σεξουαλικής κακοποίησης κοριτσιών και γυναικών. Μέσα από τις φωτογραφικές ερμηνείες του νερού και της φωτιάς, όλα υπό το φως των άστρων ή το σεληνόφως, ο Κόης “μιλάει” με τρόπο σχεδόν κινηματογραφικό για το θρύλο της Κόρης του Κουρνά, μια ανατριχιαστική ιστορία-θρύλο, που ξεδιπλώνει σκοτεινές πτυχές της ανθρώπινης φύσης και δίνει την υποτιθέμενη λύτρωση στο θύμα, μέσω της μεταμόρφωσής της σε στοιχειό της Λίμνης Κουρνά, στην Κρήτη.
Ακολουθεί η δουλειά του Σπύρου Ζερβουδάκη. Κυρίαρχο στοιχείο επιλέγει να είναι αυστηρά η θάλασσα και οι γυναικείες φιγούρες ή μέλη αυτών, πάντα μέσα στο νερό, παίζοντας με τις αντανακλάσεις, τα χρώματα, την ένταση. Η Γυναίκα του Ζερβουδάκη είναι η Πότνια, η Μινωική παντοδύναμη θεότητα, της οποίας ο σύντροφος φρόντιζε για την ικανοποίηση των ερωτικών της επιθυμιών. Παράλληλα, χρησιμοποιεί το νερό και ως ένα είδος προστασίας για τις έννοιες που θεωρεί εύθραστες και αγαπημένες, όπως η κυοφορούσα γυναίκα, αλλά και το μικρό κορίτσι. Όλες οι αποχρώσεις της γυναικείας φύσης σκιαγραφούνται μέσω του νερού, με την πλέον εύστοχα “επιθετική” να είναι η απεικόνιση θάλασσας, χωρίς πλέον κάποια εμφανή γυναικεία φιγούρα, έτοιμη να σε τραβήξει μαζί της, ίσως και προς πνιγμό. Θάλασσα και Γυναίκα ταυτίζονται.
Οι φωτογραφίες του Μανώλη Παπαδάκη, απεικονίζουν γυναίκες και παιδιά στο Τσαντ, της Αφρικής. Εκεί όπου η διαφθορά και η φτώχεια είναι κανόνας και οι γυναίκες δεν επιθυμούν να φωτογραφίζονται. Εκεί ο Παπαδάκης βρήκε αυτό το παράδειγμα της αρχέγονης γυναίκας, της φαινομενικά ήρεμης και πανέμορφης, όπου όμως η ένταση και η δυσαρέσκεια δαμάζονται και κατά κάποιον τρόπο σκεπάζονται (ή μήπως τελικά εκφράζονται;) με τους έντονους χρωματικούς συνδυασμούς των υφασμάτων που χαρακτηρίζουν το παρουσιαστικό αυτών των γυναικών.
Ο Γιώργος Αναστασάκης, στον αντίποδα της σκεπασμένης με χρωματιστά υφάσματα αρχέγονης γυναίκας της Αφρικής, παρουσιάζει τη γυναίκα της Δύσης. Επιλέγοντας είτε γυμνά και ημίγυμνα κομμάτια του γυναικείου σώματος, είτε συγκεκριμένες γυναίκες, ο Αναστασάκης φέρνει κάποια ιδιόμορφα και ξεχωριστά στοιχεία τους στο προσκήνιο. Με ολόλευκο φόντο και αντίστοιχα έντιμες φωτογραφικές προθέσεις, μελετά τις Μοίρες, ως μέρος ευρύτερης φωτογραφικής έρευνάς του, με τίτλο Habeas Corpus. Κατά τον ίδιο «…το κάθε σώμα ξετυλίγει το κουβάρι της αφήγησής του…», με τα σημάδια του και τις μοναδικές ανθρώπινες, γυναικείες σωματικές εκφάνσεις του, στη δεδομένη χρονική συνύπαρξή του με το όλον.
Μια έκθεση που έλειπε. Μια έκθεση που αποτελεί έναυσμα για συζητήσεις, σκέψεις, μελέτη και περισσότερες ανάλογες εκθέσεις.
