Μεχμέτ Μπέης Σταφιδάκης – Χασάν Αγάς ο Χανιώτης – Αμπντούλ Καλημεράκης – Μουσταφάς Καραγκιουλές
Ξακουστός για την ασύγκριτη δεξιοτεχνία του στην λύρα ήταν ο Κρης Μουσουλμάνος Χασάν Αγάς ο Χανιώτης.
Όταν έπαιζε μερακλωμένος, ακουμπούσε τη λύρα του στο έδαφος και σκορπούσε τέτοιες μελωδίες και απόκοσμους ήχους που ανάγκαζε τη γη «να τρέμει και να χορεύει».
Ξακουστός επίσης ήταν και ο Χανιώτης που αποχώρησε το 1923, Αμπντούλ Καλημεράκης, λυράρης – οργανοποιός, όπως και ο Κισσαμίτης, από τα Καλλεργιανά, βιολιστής, Μουσταφάς Καραγκιουλές (1845-1930)…», ο οποίος δεν έκανε διαχωρισμό Χριστιανών και Μουσουλμάνων…..
——————
«….Οι απόγονοι των εξωμοτών γλώσσα βέβαια δεν άλλαξαν, αλλά τα ελληνικά τους τα διάνθησαν με κάποιες τούρκικες λέξεις.
Αυτό φαίνεται και στις μαντινάδες και στα τραγούδια των Κρητών Μουσουλμάνων.
Οι Κρήτες Μουσουλμάνοι, επίσης γνώριζαν απ’ έξω τον Ερωτόκριτο.
Η παρακάτω μαντινάδα είναι του Κρητότουρκου, δεξιοτέχνη στο μπουλγαρί, Μεχμέτ Μπέη Σταφιδάκη του Μουσταφά, (Χανιά 1878-1909) προς την όμορφη και πλούσια σύζυγο του, από την οικογένεια των Βεργέρηδων, απογόνων Ενετών φεουδαρχών.
Ο σεμπτάς σου μ’ άναψε γιαγκίνι στη καρδιά μου,
μα να τη σβήσει δε μπορεί, γκιούλ μπαξέ κερά μου.
Σεμπτάς = έρωτας, γιαγκίνι = φωτιά, γκιούλ = τριαντάφυλλο, μπαξέ = κήπος
ένα απόσπασμα από το βιβλίο «ΚΡΗΤΕΣ ΜΟΥΣΟΥΛΜΑΝΟΙ – ΙΧΝΗ ΚΑΙ ΜΝΗΜΕΣ»
η έρευνα διεξήχθη σε όλη την Κρήτη, 632 σελίδες, 1100 φωτογραφίες, 2 απογραφές, κλπ
Ο Μιχάλης Κατσανεβάκης είναι αρχιτέκτων μηχανικός, συγγραφέας – Ιστορικός ερευνητής
