Παλιά ιστορικά σχολεία δημιουργήματα των τοπικών κοινοτήτων, βιομηχανικές κατασκευές από την εποχή του μεσοπολέμου, νεότερα κτίσματα που δεν χρησιμοποιούνται πια… Τον σημαντικό κτηριακό πλούτο του Δήμου Πλατανιά ταυτοποίησε, κατέγραψε, φωτογράφησε, αποτύπωσε το “Εργαστήριο Τεκμηρίωσης και Αποκατάστασης Ιστορικών Κτηρίων και Συνόλων Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών” του Πολυτεχνείου Κρήτης σε συνεργασία με την Τεχνική Υπηρεσία του Δήμου.
“Ερευνητικές υπηρεσίες για την καταγραφή ανενεργών δημοτικών κτηρίων του Δήμου Πλατανιά” ο τίτλος της έρευνας που μελέτησε περισσότερα από 200 κτήρια σε όλο το μήκος και το πλάτος και των 4 Δημοτικών Ενοτήτων.
Όπως μας εξηγεί ο κ. Μάρκος Μαλανδράκης, ειδικός συνεργάτης του δημάρχου, πολιτικός μηχανικός και βασικός εμπνευστής της όλης προσπάθειας «θέλαμε ως δήμος μια καταγραφή και μια αποτύπωση της κατάστασης σε ότι αφορά στο κτηριακό μας απόθεμα. Λογιστικά γνωρίζαμε τι είχαμε, αλλά επιδιώκαμε μια περαιτέρω τεκμηρίωση του κάθε κτηρίου, τα ακριβή τετραγωνικά, τις ιδιαιτερότητες της κατασκευής του. Έτσι απευθυνθήκαμε στους πλέον ειδικούς, στο “Εργαστήριο” του Πολυτεχνείου και στο κ. Ν. Σκουτέλη».
Η ερευνητική ομάδα του Πολυτεχνείου – τελειόφοιτοι του Ιδρύματος οι περισσότεροι – εργάστηκε εντατικά το προηγούμενο διάστημα προκειμένου να φέρει σε πέρας την αποστολή της. Όπως δηλώνει ο καθηγητής αρχιτεκτονικής κ. Νίκος Σκουτέλης «η μεγαλύτερη δυσκολία που αντιμετωπίσαμε ήταν ότι θα έπρεπε να έλθουμε σε επαφή με τις τοπικές αρχές (προέδρους κοινοτήτων, πολιτιστικών συλλόγων κ.α.) και να τους εξηγήσουμε για την έρευνα που κάνουμε και πόσο σημαντικό είναι να αναδειχτούν τα κτήρια που έχουν ξεχαστεί. Ειδικά σε απομακρυσμένες, μικρές κοινότητες οι τοπικοί παράγοντες είχαν το φόβο να μη δηλωθεί ότι είναι του Δήμου το Α΄ ή το Β΄ κτήριο, για να μη γίνει κάτι που δεν ήταν προς όφελος του χωριού. Υπήρχαν και αυτά τα “κουμπώματα” που τα ξεπεράσαμε, πείστηκαν οι άνθρωποι πως αυτό που γίνεται μπορεί να βοηθήσει στο να διασωθούν τα κτήρια αυτά και γιατί όχι κάποια στιγμή να αναδειχθούν».
Η ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΑΞΙΑ
Ρωτάμε τον κ. Καθηγητή για την αρχιτεκτονική και κατασκευαστική αξία αυτών των κτισμάτων πολλά εκ των οποίων έχουν διάρκεια ζωής 100 ετών και πλέον. «Καταρχήν όλα τα σχολεία είναι εξαιρετικά παραδείγματα της εποχής που κατασκευάστηκαν. Μπορεί η φθορά και η εγκατάλειψη να έχει ως αποτέλεσμα σήμερα να μην έχουν την ιδανική εικόνα, αλλά ως κατασκευές ήταν άριστες! Άλλες ενδιαφέρουσες κατασκευές είναι τα ελαιοτριβεία και οι αποθήκες συνεταιρισμών που έγιναν τον μεσοπόλεμο (φέρουσα τοιχοποιεία, με παχείς τοίχους από λιθοδομή και ενδιάμεσα τσιμεντένια πλάκα). Γενικά τα μεγάλα δημόσια κτήρια έδιναν τον “τόνο” την εποχή εκείνη στις κοινότητες», απαντάει ο κ. Σκουτέλης.
ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ
Για μια «στρατηγική συνεργασία με το Πολυτεχνείο» που δεν είναι καινούργια αλλά «έχει ξεκινήσει εδώ και μια πενταετία, ειδικά με το εργαστήριο του κ. Σκουτέλη», μιλάει ο δήμαρχος Πλατανιά κ. Γιάννης Μαλανδράκης.
Στόχος του Δήμου είναι το επόμενο διάστημα να φτιάξει μια βάση δεδομένων με τα στοιχεία της έρευνας του Πολυτεχνείου, αλλά κυρίως «να μπορέσει να αξιοποιήσει κάποια από τα κτήρια αυτά. Η έρευνα του Πολυτεχνείου έχει στοιχεία για την κατεύθυνση που θα μπορούσαμε να ακολουθήσουμε. Υπάρχουν κτήρια πιο εμβληματικά (ιδιαίτερες αρχιτεκτονικές κατασκευές) και άλλα που είναι σε καλύτερη κατάσταση και χρήζουν μικρών παρεμβάσεων. Επίσης υπάρχουν και εκείνα όπου ο Δήμος θέλει να συμπράξει με φορείς (συλλόγους, σωματεία, οργανισμούς) για τη στέγαση δράσεων και τη φιλοξενία δραστηριοτήτων».
Ήδη ο Δήμος έχει προχωρήσει μελετητικά πολλές προτάσεις για αυτά τα κτήρια και αναμένει το άνοιγμα χρηματοδοτήσεων από το “Α. Τρίτσης” και την υλοποίηση προγράμματος ανάδειξης κτηριακού πολιτιστικού αποθέματος από την Περιφέρεια Κρήτης προκειμένου να βρει τους αναγκαίους πόρους.
Το σημαντικό για τον δήμαρχο είναι η κάθε πρόταση να είναι απόλυτα ώριμη μελετητικά. «Δεν μένουμε σε μελέτες που αφορούν μόνο στην ανακατασκευή ενός κτηρίου, αλλά να είναι απόλυτα ώριμες, να υπάρχουν όλες οι απαραίτητες εγκρίσεις απο την αρχαιολογική υπηρεσία και το συμβούλιο Αρχιτεκτονικής, να έχουν δοθεί οι απαλλαγές από το δασαρχείο και όλες οι περιβαλλοντικές αδειοδοτήσεις. Τέτοιες μελέτες θέλουμε εμείς στον Δήμο Πλατανιά», τονίζει ο κ. Μαλανδράκης.
Πρόθεση του Δήμου είναι να συνδέσει το κτηριακό του απόθεμα με τις περιπατητικές διαδρομές και τα μονοπάτια που αυτήν την εποχή φτιάχνονται (οριοθετούνται, καθαρίζονται κ.α.)
Σχολείο Γαβαλομουρίου (Αγία Τριάδα)
Το σχολείο στο Γαβαλομούρι (Αγία Τριάδα) στη Δ.Ε. Βουκολιών είναι από τα πρώτα που κατασκευάστηκαν στις αρχές του προηγούμενου αιώνα. Ο κ. Σκουτέλης μιλάει για μια «εξαιρετική κατασκευή. Έχουμε τρεις αίθουσες χωρίς προθάλαμο, με ξύλινη στέγη και ένα μεταγενέστρο τσιμεντένιο κτήριο που πλαισίωσε την παλιά κατασκευή». Για το συγκεκριμένο σχολείο η μελέτη από την τεχνική υπηρεσία του Δήμου βρίσκεται στο στάδιο της ωρίμασης και πρόθεση του Δήμου, σύμφωνα με τον κ. Μαλανδράκη, είναι το κτήριο να αξιοποιηθεί για εκπαιδευτικές αλλά και προνοιακές χρήσεις καθώς ενδείκνυται.
Σχολείο Λάκκων
Tο σχολείο των Λάκκων (που έχει αποτυπωθεί σε φωτογραφία του Boissonas στις αρχές του προηγούμενου αιώνα) είναι επίσης ένα ιδιαίτερο αρχιτεκτονικά και κατασκευαστικά κτήριο. Και για αυτό υπάρχει μελέτη που βρίσκεται στη διαδικασία της ωρίμασης.
Το θετικό είναι πως το κτήριο δεν έχει εγκαταλειφθεί, χρησιμοποιείται από την Κοινότητα του χωριού με μια έκθεση εξοπλισμού για τη σχολική ζωή και μια έκθεση με φωτογραφίες των Λακκιωτών επαναστατών.
Σχολείο Ροδωπού
«Πρόκειται ίσως για το πιο ωραίο κτήριο», αναφέρει ο κ. Σκουτέλης. Το σχολείο κατασκευάστηκε πριν από 100 χρόνια την ίδια εποχή με τα σχολικά κτήρια της οδού Κοραή! «Ο τότε βουλευτής Πολυχρονίδης κατάφερε με την πολύ καλή διαχείριση που έγινε στην κατασκευή των σχολείων της Κοραή να υπάρξουν διαθέσιμοι, επιπλέον πόροι και με αυτούς έφτιαξε το σχολείο στα Ροδωπού», μας ενημερώνει ο κ. Μάρκος Μαλανδράκης.
Για τη μέλλουσα χρήση του ο δήμαρχος Πλατανιά σημειώνει πως, επειδή η Σπάθα και η χερσόνησος των Ροδωπού έχει χαρακτηριστεί καταφύγιο άγριας φύσης, θα μπορούσε σε συνεργασία με τη “Μονάδα Διαχείρισης του Εθνικού Δρυμού Σαμαριάς” ή και άλλους περιβαλλοντικούς φορείς να λειτουργήσει ένα ενημερωτικό εντευκτήριο, χώρος εργασίας και φιλοξενίας μεταπτυχιακών φοιτητών με εργασίες πάνω στο περιβάλλον κ.α.
Άλλα κτήρια…
Μελέτη υπάρχει και για την αποκατάσταση -επανάχρηση του σχολείου και του σπιτιού του Δασκάλου που εντάσσεται σε ένα πλαίσιο γενικότερης παρέμβασης που έχει να κάνει με την ανάπτυξη ήπιων δράσεων. Μάλιστα το επόμενο διάστημα θα παραληφθούν και τα σχετικά τεύχη δημοπράτησης.
Στο Δ.Σ. Συριλίου στη Δ.Ε. Πλατανιά μελετάται η ανάπλαση της αυλής – υπαίθριος χώρος που από κοινού με το κτηριακό συγκρότημα θα αποτελέσει ένα σύγχρονο χώρο συνάθροισης.
Στα Παλαιά Ρούματα το υπάρχον κτήριο του σχολείου αξιοποιείται από τον πολιτιστικό σύλλογο και αποτελεί άλλο ένα “κόσμημα” για την περιοχή, ενώ πολύ ενδιαφέρουσα κατασκευή είναι και το Δ.Σ. Μανωλιοπούλου.
Στα άλλα μεγάλα κτήρια αυτό της “ΑΓΡΕΞ” στον Αλικιανό αποτελεί ένα μεγάλο στοίχημα για τον Δήμο λόγω του όγκου και της έκτασης που καταλαμβάνει.
