» …και η ανάδειξη του αληθινού εαυτού του
Η ψυχική υγεία του βρέφους – νηπίου εξαρτάται από τη μητέρα, η οποία επειδή του είναι του αφοσιωμένη, είναι ικανή να προσαρμόζεται ενεργητικά στις ανάγκες του. Αυτό προϋποθέτει ότι η μητέρα βρίσκεται στο στάδιο χαλάρωσης και μπορεί να καταλάβει τον ατομικό τρόπο ζωής του βρέφους της, πράγμα που προκύπτει από τη δυνατότητα της να “μπαίνει στη θέση” του.
Αυτή η σχέση μητέρας – βρέφους αρχίζει πριν τη γέννηση και συνεχίζεται μετά. Η συμπεριφορά της μητέρας απέναντι στις αντιδράσεις του παιδιού της θα συμβάλει στην ανάπτυξη ενός αληθινού ή αντίθετα ενός ψευδούς εαυτού.
Η ανάπτυξη του “ψευδούς εαυτού” ξεκινά από τη λειτουργία ενός μητρικού περιβάλλοντος, όπου η ίδια η μητέρα (ή η/ο τροφός) έχει ανεκπλήρωτες ανάγκες για θαυμασμό, προσοχή, ενδιαφέρον. Εντελώς ανεπαίσθητα και πέρα από τις καλές προθέσεις της, η μητέρα προσπαθεί να ικανοποιήσει τις δικές της ανάγκες δια μέσω του παιδιού. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν δηλώνει στοργή. Αντίθετα, η μητέρα συχνά αγαπάει το παιδί της με πάθος, αλλά όχι με τον τρόπο που χρειάζεται να αγαπιέται το παιδί.
Στην περίπτωση αυτή, η μητέρα αγαπάει το παιδί της με έντονη αγάπη γιατί το παιδί της αναπληρώνει μία ανάγκη που η ίδια είχε ως άτομο. Το παιδί μέσα στην εξαρτημένη σχέση που ζει αναγκάζεται να συμβιβαστεί με αυτή τη λειτουργία, προκειμένου να κάνει τη μητέρα του ευτυχισμένη.
Το πρόβλημα όμως δημιουργείται όταν, λόγω της κατάστασης στην οποία ζει, αντί να βιώνει τα δικά του συναισθήματα και συγκινήσεις, βιώνει τα συναισθήματα που η μητέρα του έχει ανάγκη.
Με τον τρόπο αυτό και συν τω χρόνω, ένας ψευδής εαυτός μεγαλώνει, που έχει μάθει να νιώθει και να σκέπτεται με ξένα συναισθήματα και λέξεις. Αν δεν υπάρξει κάτι που θα διακόψει αυτήν τη σχέση, είναι πιθανό να εγκαθιδρυθεί μία μόνιμη ψευδής εικόνα εαυτού, που πάντα θα αναζητά τρόπους ώστε να ικανοποιεί τα συναισθήματα των ατόμων του περιβάλλοντος του, χωρίς ο ίδιος να μπορεί να νιώθει ότι ζει ως ο δικός του, μοναδικός, δημιουργικός, “αληθής” εαυτός.
Ο “ψευδής εαυτός” είναι πολύπλοκος και λειτουργεί με τρόπο ώστε να κρατά κρυμμένο τον αληθινό εαυτό.
Μπορεί συμβατικά να έχει ένα χαρακτήρα κοινωνικό – συντονιστικό, αλλά η απώλεια του αληθινού εαυτού του δίνει μία αστάθεια, η οποία γίνεται πιο προφανής όταν η κοινωνία κάνει το λάθος να θεωρεί τον ψευδή σαν αληθινό εαυτό. Τότε το άτομο βιώνει ένα μόνιμο συναίσθημα ματαιότητας.
Στις φυσιολογικές καταστάσεις ανάπτυξης, αντίθετα, εγκαθιδρύεται ένας “επαρκής” αληθής εαυτός. Στο πιο πρώιμο στάδιο της ανάπτυξης ο αληθής εαυτός είναι θεωρητικά η θέση από την οποία προέρχονται η αυθόρμητη χειρονομία και η προσωπική ιδέα.
Η αυθόρμητη χειρονομία είναι ο αληθής εαυτός σε δράση. Μόνο ο αληθής εαυτός μπορεί να είναι δημιουργικός και μόνο ο αληθής εαυτός μπορεί να αισθανθεί πραγματικός. Αντίθετα, η ύπαρξη ενός ψευδούς εαυτού καταλήγει σε ένα αίσθημα μη πραγματικού και σε αίσθημα ματαιότητας.
Υπάρχει όμως και η θετική πλευρά της προσαρμοστικότητας στην ανάπτυξη του ατόμου και αφορά την ικανότητα σχέσης με τους άλλους και επικοινωνίας.
Πρόκειται για μία οργάνωση του εγώ προσαρμοσμένη στο περιβάλλον. Αυτό σύμφωνα με το Βίννικοτ δεν συμβαίνει αυτόματα, αλλά μόνο στην περίπτωση κατά την οποία ο αληθής εαυτός γίνει πρώτα πραγματικότητα εξαιτίας της καλής προσαρμογής της μητέρας στις ζωτικές ανάγκες του βρέφους.
Στην υγιή ανάπτυξη της προσωπικότητας ο αληθής εαυτός διαθέτει μια πλευρά συμμόρφωσης, μια ικανότητα να συμμορφώνεται χωρίς να αλλοιώνεται και να προδίδεται η εσωτερική του αλήθεια. Είναι μια σύμβαση με την κοινωνική πραγματικότητα και μοιάζει στη συμπεριφορά του παιδιού ως ψευδής εαυτός που διευκολύνει την κοινωνικότητα και υιοθετείται κατ’επιλογή και συνειδητά. Η ικανότητα συμβιβασμού αποτελεί ένα επίτευγμα. Στη φυσιολογική ανάπτυξη ισοδυναμεί με ό,τι μέσα στο παιδί μπορεί να εξελιχθεί σε κοινωνικούς τρόπους, σε κάτι προσαρμόσιμο. Όταν τα πράγματα γίνονται κρίσιμα, ο συμβιβασμός παύει να είναι επιτρεπτός. Όταν συμβαίνει αυτό, ο αληθής εαυτός είναι ικανός να παραμερίζει το συμμορφωμένο εαυτό. Αυτή είναι η αρχή της ύπαρξης του ανθρώπου μέσα στον πολιτισμό, να ζει και να μοιράζεται τη ζωή του με άλλους, σε μία αμοιβαιότητα προσωπικών φιλοδοξιών αλλά και ενδιαφέροντος για τους άλλους.
Το Κέντρο Πρόληψης Εξαρτησιογόνων Ουσιών Ν. Χανίων σε συνεργασία με τον Οργανισμό κατά των Ναρκωτικών, θέλοντας να ευαισθητοποιήσει τους γονείς με παιδιά Δημοτικού (από έξι ετών έως 12 ετών) σε ανάλογα θέματα υγιούς ανάπτυξης της προσωπικότητας των παιδιών, πρόκειται να υλοποιήσει την χρονική περίοδο Νοέμβριος 2013-Φεβρουάριος 2014, ομάδα γονέων παιδιών Δημοτικού σχολείου. Η διαδικασία της ομάδας έχει στόχο να διευκολύνει τους γονείς να αναγνωρίσουν και να επεξεργαστούν τους φόβους και τις ανησυχίες σε σχέση με το ρόλο τους αλλά και σε σχέση με τις ανάγκες και το μεγάλωμα των παιδιών τους, σ’ αυτήν την κρίσιμη ηλικία που τίθονται τα θεμέλια της ομαλής ανάπτυξής τους.
Οι θεματικές ενότητες οι οποίες θα συζητηθούν στην ομάδα γονέων με βάση τις εμπειρίες των μελών της ομάδας, θα αφορούν καθημερινές καταστάσεις της ζωής που προβληματίζουν και απασχολούν τους γονείς στη σχέση τους με τα παιδιά τους.
Η ομάδα η οποία έχει διάρκεια 10 εβδομαδιαίων συναντήσεων, με ημερομηνία λήξης την Τετάρτη 5 Φεβρουαρίου 2014, θα πραγματοποιείται από τις 10 έως τις 11:30 το πρωί, στο χώρο του Κέντρου Πρόληψης ( οδός Μιχελιδάκη 17 – 1ος όροφος ).
Η συμμετοχή στην ομάδα δεν απαιτεί καμία οικονομική επιβάρυνση.
Συντονίστρια της ομάδας θα είναι: η κυρία Κουράκη Ελένη, Ψυχολόγος.
