Γράφει ο
ΣΤΑΥΡΟΣ ΚΑΛΑΪΤΖΟΓΛΟΥ
stcloris@yahoo.com)
«(Ο δημοσιογράφος είναι) ένας συγγραφέας που, υποθέτοντας πως βρίσκεται στον δρόμο για την αλήθεια, χάνεται σε μια θύελλα λέξεων»
(Αμπρόουζ Μπηρς,
Το Αλφαβητάρι του Διαβόλου)
“Ο σωστά -αντικειμενικά, έγκαιρα και έγκυρα- ενημερωμένος πολίτης είναι αυτός που διαμορφώνει την πολιτική κατάσταση μιας χώρας”
(παλαιά, περί δημοσιογραφίας ρήση,
του Χρ. Πασαλάρη)
ΣΥΜΠΟΡΕΥΟΜΑΣΤΕ, πάνω από είκοσι χρόνια… Ζούμε από κοντά τις πίκρες, τους αγώνες, την αγωνία για να “βγει” αυτή η εφημερίδα· τα εμπόδια, το χαιρέκακο φθόνο από μια πιθανή αποτυχία της· τις μετεξελίξεις στη μορφή και το περιεχόμενό της για να προλάβει την εποχή της… Με δυο λόγια, δεν είναι λίγο να ζεις από κοντά το στήσιμο (και ξαναστήσιμο), την πρόοδο και την εξέλιξη μιας περιφερειακής εφημερίδας. Σε πείσμα καιρών και ανθρώπων.
ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΗ και περήφανη διαμορφώνει ελεύθερα την κοινή (χανιώτικη) γνώμη. Μακριά από πολιτικές πιέσεις ή οικονομικούς παράγοντες. Αγαπήθηκε, επειδή ακριβώς προβάλλει και υποστηρίζει πρώτα τα τοπικά θέματα συντελώντας καταλυτικά στην επίλυσή τους. Έπειτα, επειδή αποτελεί ένα τοπικό “βήμα” για την έκφραση διαφορετικών απόψεων. Με έκθεση προβληματισμών, με ανάπτυξη διαλόγου μεταξύ τοπικής κοινωνίας και αρχόντων, με πληροφόρηση πάνω σε κοινωνικοπολιτιστικά θέματα, με χρηστικά κ. ά. Με την καταγραφή του καθημερινού παλμού των Χανίων. Η παρουσία και η “ζωή” της εφημερίδας, με το ασίγαστο μεράκι, το ανήσυχο πνεύμα, την επιμονή και την αγάπη για τον τόπο του δ/ντή της (του Γ. Γαρεδάκη), επεκτάθηκε σε τρία άλλα σπουδαία έργα -Πανελλήνιας εμβέλειας- που τιμούν τα Χανιά και την Κρήτη. Εννοούμε το “Μουσείο Τυπογραφίας”, τη “Βιβλιοθήκη Κρητικού Βιβλίου” και το “Ίνστιτούτο Επαρχιακού Τύπου” (ΙΕΤ).
Η ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ με τα “Χ.Ν.” αποτελεί μοναδική εμπειρία, για όποιον αγαπάει αυτό που κάνει. Ξέρετε, από τη φύση του επαγγέλματός του, ο δημοσιογράφος (ή ο δημοσιογραφίζων) είναι “δημοφιλής”, αλλά και πολύ ευάλωτος γι αυτά που γράφει. Όντας μέσα στα γεγονότα, αποτελεί “τον” σύνδεσμο εξουσίας και λαού. Είναι ο πρώτος που ευθύνεται για τη φύση της ενημέρωσης που παρέχεται στον πολίτη (στα ΜΜΕ, τις εφημερίδες, τα περιοδικά, τους τηλεοπτικούς ή ραδιοφωνικούς σταθμούς). Ο εργαζόμενος (ή συνεργαζόμενος με μια εφημερίδα) ουσιαστικά δεν έχει ωράριο. Επειδή, οι ειδήσεις τρέχουν “ξεπερνώντας” την επικαιρότητα. Έτσι, το γράψιμο και ξαναγράψιμο είναι συνηθισμένο φαινόμενο. Επειδή, η ενημέρωση δεν αναπαύεται. Ένας σοβαρός (έγκυρος) δημοσιογράφος πρέπει να γνωρίζει που και πως θα αναζητήσει μια πληροφορία, την οποία, αφού διασταυρώσει, πρέπει να διαχειριστεί κατάλληλα παρουσιάζοντάς την ως “είδηση”. Τα παραπάνω γίνονται στα “Χ.Ν.”, και δεν είναι καθόλου τυχαία η ζηλευτή θέση που κατέχουν στον περιφερειακό τύπο της χώρας.
***
ΕΓΚΑΙΡΑ η εφημερίδα αυτή έπαιξε το χαρτί της τεχνολογίας και κέρδισε. Στοιχημάτισε στις “νέες τεχνολογίες”, τις νέες προοπτικές της εποχής. Προσαρμόστηκε γρήγορα, ανανεώθηκε, κέρδισε τη μάχη με το χρόνο. Έχοντας ζήσει και την “προ της ηλεκτρονικής τεχνολογίας” περίοδο (δεκαετία 80-90) εύκολα επισημαίνουμε ορισμένα “χαρακτηριστικά” της “νέας” υλικοτεχνικής υποδομής της όσο και το προφίλ ενός “σύγχρονου” δημοσιογράφου:
-Όπως κάθε εφημερίδα του κέντρου, τα “Χ.Ν.” πατούν σταθερά και ισόρροπα σε δυο βάσεις: στην έντυπη και τη διαδικτυακή ενημέρωση (web site), μέσα από ένα σύστημα ηλεκτρονικών υπολογιστών και πηγών πληροφόρησης (Internet, Πρακτορεία ειδήσεων).
– Το κυνήγι της είδησης για ένα ρεπόρτερ, δεν έγκειται τόσο στο τρέξιμο, όσο στον εμπλουτισμό του γεγονότος με επιπλέον στοιχεία που μπορεί να “αρδεύσει” αυτός κι από άλλες (διαδικτυακές) πηγές.
– Η γνώση της ορθογραφίας των λέξεων -(στον Η/Υ υπάρχει αυτόματη διόρθωση)- δεν είναι προσόν “εκ των ων ουκ άνευ”. Εκείνο, όμως που είναι, είναι ότι ο “νέος” δημοσιογράφος οφείλει να γνωρίζει πολύ καλά ελληνικά.
– Κι αν ακόμη δεν είναι παρών σε κάποιο γεγονός, είναι σε θέση να εκφέρει γνώμη ή πρόταση ή να ασκήσει κριτική. Βλέποντας τις ειδήσεις στην τηλεόραση ή το διαδίκτυο, όπως και μικρά βιντεάκια επικαιρότητας, ή διαβάζοντας άρθρα και σχόλια άλλων πάνω στο θέμα, μπορεί να σχηματίσει δική του άποψη. Γενικά «τα «κλειδιά» ενός καλού δημοσιογράφου είναι οι ερωτήσεις με τις οποίες καταφέρνει να «ξεκλειδώσει» το ερωτώμενο άτομο.
ΣΗΜΕΡΑ, εξάλλου, οι περισσότεροι δημοσιογράφοι έχουν τα “ηλεκτρονικά τους ημερολόγια” (bloggs) στα οποία γράφουν και πράγματα που δεν παρουσιάζονται στην εφημερίδα. Επικοινωνούν με τους αναγνώστες τους, με αμφίδρομη μάλιστα πληροφόρηση. Έχουμε, δηλαδή, μια “διαδραστική” δημοσιογραφία.
ΚΑΤΑ την άποψή μας, σκοπός ενός συνεπούς δημοσιογράφου είναι να επισημαίνει, ν? ανιχνεύει, να αναδεικνύει και να προβάλλει τα προβλήματα που απασχολούν την κοινωνία μέσα στην οποία ζει. Δεν λύνει ο ίδιος προβλήματα. Αφυπνίζει συνειδήσεις… Μοιάζει περίπου με το “κυνηγόσκυλο” που ξετρυπώνει το θήραμα (την είδηση, το συμβάν): εναπόκειται στον “κυνηγό” (στην εκάστοτε αρχή) να στοχεύσει και να πετύχει το στόχο (την επίλυση του προβλήματος).
ΕΝΑΣ ΑΠΛΟΣ δημοσιογράφος διαθέτει σήμερα ψηφιακή μηχανή, κινητό και μαγνητοφωνάκι. Παλαιότερα, έπρεπε να γνωρίζει και στενογραφία, να αποκρυπτογραφεί γρήγορα το κείμενο, να γράφει και να ξαναγράφει στο χαρτί ένα ρεπορτάζ ή μια συνέντευξη, ώσπου να τη φέρει στα μέτρα της εφημερίδας. Όλα αυτά γίνονται τώρα σε ελάχιστο χρόνο.
Η “ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΙΑ” των πολιτών στα bloggs έχει ταράξει τα νερά της παραδοσιακής δημοσιογραφίας. Είναι η απάντηση που δίνουν οι πολίτες -με τη βοήθεια της τεχνολογίας -στη μειωμένη αξιοπιστία πολλών Μέσων Ενημέρωσης. Αυτό αναγκάζει κυρίως τους “εργολάβους” των ΜΜΕ και του Τύπου να είναι σε εγρήγορση, σε ό,τι αφορά τη στελέχωση και την ποιότητα του “μέσου” που διαθέτουν…
Η ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ αυτή -τα “Χ.Ν.”- προσπαθεί να είναι έντιμη και συνεπής απέναντι στον εαυτό της και τους αναγνώστες της. Ο δ/ντής της ούτε απαγορεύει ούτε υπαγορεύει την έκθεση μιας άποψης. Απλά, είναι φορές που προλαβαίνει κι αποτρέπει κακοτοπιές, απειρίες ή αντιδεοντολογικές ενεργειες συντακτών και συνεργατών του. Που διαφορετικά, θα μπορούσαν να υποβαθμίσουν την ποιότητά της.
***
ΟΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΑ ανεπτυγμένες κοινωνίες έχουν αλλάξει τρόπο ζωής και “ερμηνείας” των γεγονότων. Το διαδίκτυο με τη λεγόμενη “συμμετοχική δημοκρατία” και τις “διαβουλεύσεις” που προσφέρει, είναι ήδη ένας εν δυνάμει κίνδυνος για την έντυπη δημοσιογραφία. Που, για να επιβιώσει, έχε μεταλλαχθεί σε “υβρίδιο” ενημέρωσης, ειδικά με τις ογκώδεις “Κυριακάτικες” εκδόσεις της.
ΣΗΜΕΡΑ, ένας σπουδαστής δημοσιογραφίας οφείλει να αποκτήσει-τουλάχιστον θεωρητικά- πάμπολλες πολλές γνώσεις, δεξιότητες και… αντοχές. Απαιτείται να ξέρει Ιστορία του Τύπου και του Τόπου, να έχει σωστό δημοσιογραφικό λόγο (στην τηλεόραση ή το ραδιόφωνο, σε διαλέξεις ή συζητήσεις, εμφανίσεις στα ΜΜΕ ή απαντήσεις σε ερωτήσεις κ.λπ.). Να κατέχει την τέχνη της πειθούς, να γνωρίζει Συνταγματική και Πολιτική Ιστορία, αλλά και Παγκόσμια Ιστορία. Επίσης, οφείλει να διαθέτει ικανότητα ανάλυσης ενός γεγονότος ή μιας ιστορικοπολιτικής προσωπικότητας, γνώση των Οργάνων της Ε.Ε. και των κρατών – μελών της. Κι άκόμη, να γνωρίζει άριστα την τεχνική της συνέντευξης. Επιπλέον, να ξέρει τα του Πειθαρχικού και Εργατικού Δικαίου, Διεθνές δίκαιο, στοιχεία Πολιτικής Επιστήμης, Συστήματα διακυβέρνησης κ.λπ. Να χειρίζεται άριστα την τεχνική του Ρεπορτάζ, να κάνει Δημόσιες Σχέσεις, να καταλαβαίνει Οικονομικά ή Καλλιτεχνικά θέματα, αλλά και να διαχειρίζεται τη Διεθνή ειδησεογραφία (επιλογή ειδήσεων), προσαρμόζοντάς την στα ελληνικά δεδομένα. Να γνωρίζει Ξ.Γ. Και φυσικά Η/Υ.
… ΑΥΤΟ ΠΟΥ σώζει, σήμερα, μια εφημερίδα -του κέντρου ή της περιφέρειας-δεν είναι μόνο οι Σύγχρονες Τεχνολογίες. Είναι πάνω απ? όλα η συναισθηματική επαφή με τους αναγνώστες της. Για τον λόγο αυτό οφείλει να είναι “χρήσιμη”, έγκυρη, σοβαρή, ποιοτική, ελκυστική, “αγαπησιάρικη” στην εμφάνιση και το περιεχόμενό της. Είναι φανερό ότι αντιμετωπίζει πολλές προκλήσεις: την επιχειρηματικότητα (έκδοση, συντήρηση, επιβίωση), αλλά και την “παιδευτική” (ποιοτική ενημέρωση-διαμόρφωση αναγνωστικού κοινού).
Η καλή δημοσιογραφία πληρώνεται, έχει ανταπόκριση. Ενημερώνει και “διδάσκει”. Άρα, κερδίζει νέους και σκεπτόμενους αναγνώστες.
ΟΙ ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΙ μιας έντυπης δημοσιογραφίας οφείλουν να “αναλύουν” τα γεγονότα, να εξηγούν γιατί τα πράγματα είναι έτσι κι όχι αλλιώς. Να διεισδύουν βιαθιά στα αίτια των γεγονότων αναζητώντας την αλήθεια τους. Γιαυτό, μια συνεπής (αντ)αγωνιστική περιφερειακή εφημερίδα παίρνει ξεκάθαρη θέση, πλήρως αιτιολογημένη, πάνω σε τοπικά θέματα: βοηθώντας έτσι την “κοινή γνώμη” στη λήψη σωστών αποφάσεων. Οφείλει, κυρίως, να πασχίζει για την αλλαγή νοοτροπιών και την πρόδο της τοπικής κοινωνίας: αγαθά που προκύπτουν από δημοκρατικές, πλουραλιστικές αντιπαραθέσεις απόψεων στις σελίδες της.
(Στ.Γ.Κ., Ιαν. 2009)
