Ο Δήμος Καραμάνος είναι ένας οικογενειάρχης, ο οποίος ζει ήσυχα σε ένα χωριουδάκι της Ελασσόνας, μαζί με τη γυναίκα και τα πέντε τους παιδιά. Όταν ένας αγγελιαφόρος του φέρνει μήνυμα από έναν καπετάνιο (τον αρματολό του Ολύμπου, Νίκο Τσάρα), που τον καλεί ξανά σε δράση, ο Καραμάνος αποφασίζει να φύγει για το βουνό. Εκεί τον ακολουθούν και οι δύο του γιοι, οι οποίοι αγνοούν την προηγούμενη δράση του πατέρα τους. Κάπως έτσι αρχίζει η ιστορία που μας διηγείται μέσα από την τέχνη του κόμικ ο Θανάσης Καραμπάλιος.
Πρόκειται για μια σειρά έξι συνολικά βιβλίων, με γενικό τίτλο “1800”. Οι υπότιτλοι είναι με τη σειρά: Πατέρας, Ελένη, Αγιά Μαύρα, Χάκι, Μαύρα Καράβια, Ζιχνά. 1800 και όχι 1821, γιατί ακολουθούμε την ιστορία από την αρχή του αιώνα, μέχρι το 1808, τα γεγονότα δηλαδή που προηγήθηκαν της επανάστασης. Το πρώτο βιβλίο μάλιστα που κυκλοφόρησε, βραβεύτηκε στο Comicdom του 2019 σαν το καλύτερο κόμικ πρωτοεμφανιζόμενου δημιουργού. Στο κόμικ συναντάμε φυσικά και κάποια στοιχεία μυθοπλασίας, όπως την οικογένεια του Καραμάνου, αλλά όλα τα υπόλοιπα είναι αποτέλεσμα σημαντικής ιστορικής έρευνας του δημιουργού.
ΕΡΕΥΝΑ ΚΑΙ ΡΕΑΛΙΣΜΟΣ
Τα πρώτα βήματα για την έρευνα αυτή, έγιναν μάλιστα στα Χανιά, όπου έμενε για κάποιο διάστημα ο Καραμπάλιος. Αναζήτησε σχετικό υλικό στην Δημοτική Βιβλιοθήκη, όπου έτυχε η βιβλιοθηκάριος να είχε κάνει την διατριβή της πάνω στην επανάσταση κι έτσι τον φόρτωσε με ένα καρότσι βιβλία. Η ιστορική αυτή έρευνα οδήγησε σε μια αποτύπωση της ιστορίας, που διαφέρει από την μονόπλευρη εκδοχή της, με τους εμβληματικούς και αψεγάδιαστους ήρωες που μαθαίνουμε στο σχολείο (ή ακόμα και από τις εικονογραφημένες ιστορίες που είχαν κυκλοφορήσει την δεκαετία του 1960, που κινούνταν σε ένα προπαγανδιστικό επίπεδο). Το ρεαλιστικό σχέδιο που αποτυπώνει με ακρίβεια τόσο τον χώρο, όσο και την εποχή, φορεσιές, αντικείμενα, βοηθάει προς αυτήν την κατεύθυνση. Αποτυπώνει θέματα ταμπού, όπως το κρυφό σχολείο (με επιρροές από τον γνωστό πίνακα του Γύζη), που όμως είναι με ανοιχτά παράθυρα και φως, γιατί δεν ήταν πραγματικά κρυφό. Και αν για το κρυφό σχολείο ίσως και κάτι να έχουμε ακούσει για την πραγματική του ύπαρξη, διαβάζουμε και για πτυχές της ιστορίας πιο σκληρές που αγνοούμε εντελώς. Όπως στο τέταρτο βιβλίο της σειράς μαθαίνουμε για τον Κολοκοτρώνη, ο οποίος πουλούσε σκλάβους σε σκλαβοπάζαρα της Λευκάδας (τους οποίους μάλιστα πήρε από ένα χωριό που έκαψε στην Πάτρα). Αυτήν την σύγχρονη προσέγγιση της ιστορίας, την συναντάμε άλλωστε και σε άλλα ιστορικά κόμικ, όπως το πολύ σημαντικό “21 η μάχη της πλατείας” του Soloup.
ΙΣΤΟΡΙΑ ΜΑΚΡΙΑ ΑΠΟ ΕΘΝΙΚΙΣΜΟΥΣ
Ο Καραμπάλιος προσπάθησε επίσης να μπει πιο βαθιά στην ψυχολογία των ανθρώπων της εποχής, να τους δει μέσα από το δικό τους ιστορικό και κοινωνικό πλαίσιο. Ψάχνει να βρει τον τρόπο με τον οποίο ζούσαν, τις συνήθειές τους, αλλά και τα στοιχεία που σήμερα θεωρούνται παραδοσιακά. Πολλά από αυτά έχουν σήμερα είτε ξεχαστεί, είτε διαστρεβλωθεί. Η σύνδεσή μας με την ιστορία μας και με τον πολιτισμό αυτό ήταν άλλωστε ένας από τους στόχους του δημιουργού.
Όταν κάνεις όμως κόμικ με τέτοια θεματολογία υπάρχει και ένας επιπλέον φόβος και αυτός είναι να συνδεθείς με ακραίους χώρους σαν της Χρυσής Αυγής. Ωστόσο διαβάζοντας το κόμικ, με την πλούσια έρευνα και την σφαιρική προσέγγιση, αντιλαμβανόμαστε ότι κάτι τέτοιο δεν ισχύει. Ίσα-ίσα γίνεται μια προσπάθεια σύνδεσης της ιστορίας με το σήμερα, να δείξει δηλαδή από που ερχόμαστε, ποιο είναι το πραγματικό μας παρελθόν, το οποίο δεν ανήκει σε κανέναν ακραίο χώρο. Όπως αναφέρει και ο Γιάννης Κουκουλάς στον πρόλογο του τελευταίου βιβλίου: «“Έχουμε μια απίστευτα πλούσια ιστορία σ’ αυτόν τον τόπο. Γιατί να την χαρίσουμε στους φασίστες;” μου είχε πει κάποτε ο Θανάσης Καραμπάλιος σε μια από τις συζητήσεις μας, και είχε δίκιο…». Ο ίδιος άλλωστε ήταν ένας από τους 54 καλλιτέχνες που συμμετείχαν στο συλλογικό έργο “Βάλτους Χ: Ο Μαύρος Χάρτης της Ρατσιστικής Βίας”, ένα λεύκωμα που αποτυπώνει 50 (από τις περισσότερες από 1000) ρατσιστικές επιθέσεις της Χρυσής Αυγής.
Στα έργα του δημιουργού συγκαταλέγεται και το κόμικ “Το Αιγαίο στις φλόγες”, που αποτελεί μια διασκευή του γνωστού βιβλίου του Ιουλίου Βερν σε κόμικ από τον Γιώργο Βλάχο. Ο Καραμπάλιος υπογράφει την εικονογράφηση του βιβλίου, η οποία εκτυλίσσεται το 1827, την εποχή της ναυμαχίας του Ναβαρίνου, με τις περιπέτειες του Νικόλα Στάρκου ο οποίος αποφασίζει να πάρει το μέρος των τουρκόφιλων πειρατών της Μεσογείου και τη σύγκρουσή του με τον φιλέλληνα Ανρί Ντ’ Αλμπαρέ, που έχει αναλάβει για λογαριασμό της ελληνικής κυβέρνησης να πολεμήσει τους πειρατές.
Τα κόμικ του “1800” κυκλοφορούν από τις εκδόσεις Jemma Press, ενώ “Το Αιγαίο στις φλόγες” από τις εκδόσεις “Μικρός Ήρως”.
