«Οταν η παιδικότητα πεθαίνει, το πτώμα της το αποκαλούμε ´ενηλικίωση´. Το τραγικό είναι ότι συχνά χάνουμε την παιδικότητά μας χωρίς να αποκτήσουμε ωριμότητα. Ευτυχώς, όμως, ποτέ δεν είναι αργά να απαλλαγούμε από τις παρωπίδες τις σοβαροφάνειας και να ξαναγίνουμε παιδιά. Να ξαναβρούμε δηλαδή τη φρεσκάδα της ματιάς, την πίστη ότι πάντα υπάρχει ελπίδα, ότι μπορούμε να νικήσουμε τους δράκους που μας απειλούν και τους γίγαντες που μας δυναστεύουν».
Ο Ευγένιος Τριβιζάς δεν χρειάζεται συστάσεις. Εδώ και πολλά χρόνια διαβαίνει τις πύλες της έμπνευσης για να μας αποκαλύψει μέσα από τα βιβλία του ένα παράλληλο σύμπαν. Ενα σύμπαν ποιητικό και συναρπαστικό, που ενθουσιάζει τους μικρότερους αναγνώστες και επιτρέπει στους μεγαλύτερους να ξαναδούν τη ζωή μέσα από την καθαρή ματιά του παιδιού που κουβαλάνε μέσα τους.
Με αφορμή την κάθοδο του κ. Τριβιζά στα Χανιά, όπου θα συναντηθεί σήμερα, στις 10.30 το πρωί, στο Νεώριο Μόρο (ΙΟΧ) με τους μικρούς και μεγάλους φίλους των πρωταγωνιστών του, σε μια εκδήλωση που διοργανώνουν οι εκδόσεις «Καλέντη», το βιβλιοπωλείο «Επιλογές» και ο Ιστιοπλοϊκός Ομιλος Χανίων, οι «Διαδρομές» συνάντησαν τον γνωστό συγγραφέα και μίλησαν μαζί του για τη φαντασία, τα παραμύθια, αλλά και τη σημερινή κρίση…
Θα έλεγε κανείς ότι στα βιβλία σας καθρεπτίζεται μια ανεξάντλητη πηγή φαντασίας και έμπνευσης. Πώς καταφέρνετε και διατηρείται αυτή την πηγή πάντα ζωντανή;
Μια εικόνα, ένα χρώμα, ένα σχήμα, μια σκιά, το καθετί γύρω μας, αν το αφήσουμε να μας συναρπάσει, ξυπνάει συναισθήματα, γεννάει ερωτήματα, δημιουργεί αινίγματα, γίνεται η πύλη που οδηγεί στον κόσμο της έμπνευσης και της φαντασίας. Για παράδειγμα τα ηλιοτρόπια της Ισπανίας, οι σαύρες του Αγίου Δομήνικου, οι μπουκαμβίλιες της Πλάκας, οι υπόνομοι του Αμβούργου, οι κόκορες της Ντελαγκράτσια, οι κάκτοι της Αριζόνας, τα μενού των κινέζικων εστιατορίων, οι κατάλογοι ελαιοχρωμάτων με τα χιλιάδες φανταστικά ονόματα των διαφημιζομένων αποχρώσεων, το καθρέφτισμα μια ιτιάς σ’ ένα ποτάμι, η σκιά ενός σχοινοβάτη στην άμμο ή το τρίξιμο μιας πόρτας σε ξεχασμένη αποθήκη. Μια άλλη πηγή έμπνευσης είναι τα λάθη που κάνω όταν γράφω βιαστικά ή που συναντώ όταν διορθώνω τα δοκίμια των βιβλίων μου. Για παράδειγμα είχα δει σε ένα τυπογραφικό δοκίμιο τη λέξη «λυκοπατάτες» αντί «γλυκοπατάτες» και αυτό μου έδωσε την έμπνευση για πατάτες που, όταν τις τρως, γίνεσαι λύκος. Το «Κουφέιτ», η χώρα των κουφέτων, όπου ζούνε οι ροζ και οι γαλάζιοι κουφετάνθρωποι, γεννήθηκε επειδή έγραψα λάθος στον υπολογιστή μου τη λέξη «Κουβέιτ», το «εστιαγόριο» όπου οι δράκοι τρώνε αγοράκια, επειδή έγραψα λάθος τη λέξη «εστιατόριο».
Πότε ένα παραμύθι έχει πετύχει την αποστολή του;
Οταν διασκεδάζει το παιδί, καλλιεργεί τη φαντασία του και διευρύνει τους δημιουργικούς του ορίζοντες.
Τι είναι αυτό που εκτός από τα παιδιά συγκινεί στα βιβλία σας και τους ενηλίκους αναγνώστες;
Πιστεύω ότι τα καλά παιδικά βιβλία είναι όχι μόνο διαχρονικά και διαπολιτισμικά, αλλά και διηλικιακά. Βιβλία, δηλαδή, που τα απολαμβάνουν τόσο τα παιδιά όσο και οι μεγάλοι που τα διαβάζουν μαζί τους. «H Αλίκη στη Χώρα των Θαυμάτων» του Λούις Κάρολ για παράδειγμα ή «Ο Μικρός Πρίγκιπας» του Αντουάν ντε Σαιντ-Εξυπερύ είναι ταυτόχρονα απλά και περίπλοκα, εύληπτα και εμβριθή. Μπορεί να τα απολαύσει τόσο ένα μικρό παιδί όσο και ένας ώριμος ενήλικος. Αυτά είναι τα πρότυπά μου.
Λέγεται ότι όλοι κρύβουμε ένα παιδί μέσα μας. Πώς θα το περιγράφατε αυτό το παιδί;
Οταν η παιδικότητα πεθαίνει, το πτώμα της το αποκαλούμε «ενηλικίωση» είχε κάποιος σχολιάσει. Το τραγικό είναι ότι συχνά χάνουμε την παιδικότητά μας χωρίς να αποκτήσουμε ωριμότητα. Ευτυχώς ποτέ δεν είναι αργά να απαλλαγούμε από τις παρωπίδες τις σοβαροφάνειας και να ξαναγίνουμε παιδιά. Να ξαναβρούμε δηλαδή τη φρεσκάδα της ματιάς, την πίστη ότι πάντα υπάρχει ελπίδα, ότι μπορούμε να νικήσουμε τους δράκους που μας απειλούν και τους γίγαντες που μας δυναστεύουν. Κι αυτό επειδή οι αναμνήσεις, τα σκιρτήματα, τα πρωτόγνωρα συναισθήματα της παιδικής μας ηλικίας δεν είναι πουκάμισο φιδιού το οποίο αποβάλλουμε όταν ενηλικιωνόμαστε, αλλά ένας θησαυρός που μας συνοδεύει σε όλη μας τη ζωή. Μπορεί τον θησαυρό να τον έχουμε παραμελήσει, αγνοήσει ή λησμονήσει, αυτό όμως δε σημαίνει ότι δεν εξακολουθεί να υπάρχει και να περιμένει τη στιγμή που θα τον ξαναβρούμε.
Ο παραμυθάς με τον εγκληματολόγο πώς καταφέρνουν και ισορροπούν μέσα σας;
Τόσο ο εγκληματολόγος όσο και ο ποιητής παραμυθιών παρατηρεί αυτό που για πολλούς περνάει απαρατήρητο. Και για τους δύο το φαινομενικά ασήμαντο έχει σημασία. Ενα καλαμάκι πορτοκαλάδας, ένα ξυλάκι παγωτού, ένα κουκούτσι κερασιού, ένα χρυσόχαρτο από σοκολατάκι, ένα καμένο σπίρτο μπορεί να κρύβει τόσο τη λύση ενός ειδεχθούς εγκλήματος όσο και ένα υπέροχο παραμύθι. Αλλωστε τα θέματα του καλού και του κακού, της αθωότητας και της ενοχής, της παράβασης και της τιμωρίας, τα οποία πραγματεύεται η Εγκληματολογία, βρίσκουν συχνά έκφραση στα λογοτεχνικά μου κείμενα.
Προτάσσοντας τον ρεαλισμό έναντι της φαντασίας τι πιστεύετε ότι έχει χάσει η ανθρωπότητα;
Ολες οι μελέτες για τα γνωρίσματα που χαρακτηρίζουν τους πρωτοπόρους επιστήμονες καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι για να καινοτομήσουν, να κάνουν το άλμα από το παραδεδεγμένο στο νέο επιστράτευαν πιο πολύ τη φαντασία τους παρά τις γνώσεις τους. Ο Αϊνστάιν το είχε θέσει ξεκάθαρα. Η φαντασία είναι σπουδαιότερο εφόδιο από τη γνώση, επειδή η γνώση περιορίζεται σε αυτό που καταλαβαίνουμε μια συγκεκριμένη ιστορική στιγμή, ενώ η φαντασία αγκαλιάζει όλα αυτά που θα κατανοήσουμε στο μέλλον. Χωρίς φαντασία μπορούμε να υπηρετούμε μόνο την πραγματικότητα, δεν την ξεπερνάμε. Παρόλα αυτά η ενθάρρυνση της δημιουργικότητας και η καλλιέργεια της φαντασίας είναι από τις πιο παραμελημένες πλευρές των σύγχρονων εκπαιδευτικών συστημάτων. Τα παιδιά εισέρχονται στο σχολείο προικισμένα με πλούσια φαντασία και αποφοιτούν με φαντασίες ατροφικές ή στραγγαλισμένες. Δεδομένου του κρίσιμου ρόλου της φαντασίας στη δημιουργικότητα και την καινοτομία ο αρνητικός αντίκτυπος στην κοινωνία είναι ανυπολόγιστος.
Αν σας ζητούσαν να εκφράσετε με ένα παραμύθι την κρίση που ζούμε ποιο θα ήταν αυτό;
Θα είχε τίτλο «Η Σταχτοπούτα και οι Σαράντα Κλέφτες». Και αυτό επειδή έχουμε καταντήσει μια χώρα Σταχτοπούτα, την οποία όχι μόνο οι κακές μητριές υποβάλλουν σε εξευτελισμούς για να της επιτρέψουν να ζει στην κουζίνα του μεγάρου τους, αλλά την προδίδουν και οι καλές νεράιδες που χρόνια τώρα της χάριζαν πανέμορφες τουαλέτες, μεγαλοπρεπείς άμαξες με καθαρόαιμα άλογα και αμαξάδες με λιβρέες και τα βλέπει όλα αυτά, όταν σημαίνουν μεσάνυχτα, να μετατρέπονται σε ράκη, κούφιες κολοκύθες και ποντίκια.
