Για τον “χορό” του Ζαλόγγου

Κύριε διευθυντά,
στην Εγκυκλοπαίδεια ´Πάπυρος – Λαρούς – Μπριτάννικα´ (τόμος 25, σελ. 336 – 7) και στο λήμμα ´Ζάλογγο (-ν)´, το οποίο υπογράφει ο καθηγητής της ´Ιστορίας του Ελληνικού Εθνους (1453 – 1828)´ στο Πανεπιστήμιο Αθηνών Β. Σφυρόερας, αναγράφονται και τα εξής:
«…Για τον χορό του Ζαλόγγου ο ιστοριοδίφης Περικλής Ζερλέντης στο τέλος του περασμένου αιώνος, διατύπωσε επιφυλάξεις και αμφιβολίες. Υποστήριξε, συγκεκριμένα, ότι οι Σουλιώτες που είχαν καταφύγει στη μονή των Ταξιαρχών του Ζαλόγγου με τα γυναικόπαιδα, μόλις αντιλήφθηκαν τους Τούρκους που τους καταδίωκαν ´ετράπησαν την προς το βουνόν άγουσαν, ουδεμιάς άλλης διεξόδου υπαρχούσης προς υποχώρησιν´.
Επειδή διαπίστωσαν ότι ήταν κυκλωμένοι από παντού, αποφάσισαν, για να αποφύγουν τα δεινά του εξανδραποδισμού, να δώσωσι τέλος της ζωής των… ´Ερριψαν πρώτον τα τέκνα αυτών κατά του φρικώδους βαράθρου, είτα διά της σπάθης μαχόμενοι, άνδρες και γυναίκες, έρριψαν εαυτούς και ούτοι επί των ασπαιρόντων πτωμάτων των φιλτάτων αυτών´».
Η άποψη αυτή, που ο Ζερλέντης τη στηρίζει σε προφορική παράδοση των κατοίκων της Σαμαρίνας, δεν αμφισβητεί το γεγονός της αυτοθυσίας, αλλά μόνο τον ´χορό του Ζαλόγγου´.
Υπάρχει όμως συγκεκριμένη μαρτυρία από αυτόπτη Τούρκο, τον αξιωματικό του Αλή πασά Σουλεϊμάν αγά, που περιλαμβάνεται σε βιβλίο του Imbraim Manzour Εfendi (Παρίσι 1828). Κατά τη μαρτυρία αυτή οι γυναίκες «πιάστηκαν από τα χέρια και άρχισαν έναν χορό, που τα βήματά του τα κινούσε ένας ασυνήθιστος ηρωισμός και η αγωνία του θανάτου τόνιζε τον ρυθμό του… Στο τέλος των επωδών, οι γυναίκες βγάζουν μια διαπεραστική και μακρόσυρτη κραυγή, που ο αντίλαλός της σβήνει στο βάθος ενός τρομακτικού γκρεμού, όπου ρίχνονται μαζί με τα παιδιά τους».
Για την αντιγραφή
Βασίλης Γ. Χαρωνίτης