Γράφει ο ΦΩΤΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΙΔΗΣ*
Η χώρα, που διέρχεται μια πολυτάραχη περίοδο έντονου πολιτικού προβληματισμού και νέων κοινωνικοοικονομικών αναζητήσεων, έχει παγιδευτεί σε μια αδιέξοδη πολιτική διαλεκτική.
Η οξύτατη οικονομική κρίση, η εξάρτησή της από τους Ευρωπαίους εταίρους της για την έξοδό της απ’ αυτή και το απορρέον συναίσθημα ανασφάλειας την πανικοβάλλουν και την παραπλανούν σε μια άκαρπη πολιτική ρητορική και νοηματική ταυτολογία, που καταλήγει στο ίδιο αδιέξοδο.
Εκείνο που επίσης παρατηρείται μέσα στην τρέχουσα πολιτικοοικονομική σύγχυση είναι η εκδήλωση της ανθρώπινης φύσης. Μια σημαντική διάσταση, ίσως η σημαντικότερη, που ποτέ ή σπανίως λαμβάνεται υπόψη. Μπροστά στην πρόκληση των καιρών, εκείνοι που πήραν στις πρόσφατες εκλογές πέραν των προσδοκιών τους ψήφους από τον ματωμένο με το μαστίγιο της λιτότητας λαό, ίσως να ανακάλυψαν μέσα τους μια ηγετική αποστολή. Παράλληλα όμως, μπορεί και να κομίζουν μια ιστορική εντολή να καταπολεμήσουν επιβλαβείς πτυχές της ανθρώπινης φύσης, όπως την εγωπάθεια, την ηττοπάθεια και την απληστία.
Η ριζοσπαστική επιλογή της ανεξαρτησίας, αυτονομίας και αυτάρκειας της χώρας μας, αποκόπτοντας τον οικονομικό ομφάλιο λώρο με την Ευρώπη και επιδιδόμενη σ’ ένα ηρωικό και ίσως λυσσαλέο αγώνα για επιβίωση και ανάπτυξη, στηριζόμενη, ως επί το πλείστον, σε μια μείζονα αύξηση της εγχώριας παραγωγής και αδέσμευτων εμπορικών συναλλαγών με όλο τον κόσμο, καταπολεμώντας συγχρόνως και την νομισματική αδυναμία, μπορεί και να ευοδώσει. Και κυρίως να πρωτοστατήσει σ’ ένα κίνημα απεξάρτησης των καταπιεσμένων λαών από την εξουσία των οικονομικά ισχυρών, που συμπορεύεται με το ιστορικά ζητούμενο. Μια πρωτοβουλία που χρειάζεται, εκτός από όραμα, και τόλμη. Όπως είχε πει ο Βιργίλιος: audentes juvat fortuna (η τόλμη βοηθά την τύχη). Μια ρήση, στην οποίαν αναφερόταν συχνά και ο Γιώργος Ξενουδάκης, ο πρώτος βουλευτής της Κρήτης, που υποστήριζε και αυτός μια πολέμια εθνική πολιτική.
Εξάλλου, το αντικειμενικό κριτήριο της διάσωσης και της ανάπτυξης της χώρας, με πλήρη επίγνωση της σκληρής πραγματικότητας, παραμένει θολό και ανεξιχνίαστο. Προσκρούει, κατ’ αρχήν, στους μηχανισμούς ενός θνησιμαίου παγκόσμιου πολιτικού συστήματος, που ανήμπορο στην κοινωνική του παραζάλη, συνεχίζει να λειτουργεί ληξιπρόθεσμα και συνεπώς αυτοκαταστροφικά, αναμένοντας την ίδια την Ιστορία να το καταργήσει. Μέσα απ’ αυτούς τους σκληρούς και σύνθετους μηχανισμούς διαφαίνεται η αργή ανάδυση ενός προτύπου μιας νέας, ανθρωπιστικής κοινωνίας, που κυοφόρησε από τη Γαλλική Επανάσταση του 1789 και έκτοτε σχηματοποιείται στους πολιτικοοικονομικούς ανεμοστρόβιλους της παλιάς και φθίνουσας κοινωνίας, αναζητώντας το ουσιαστικότερο της διακήρυξης: την Ισότητα, που μόνο η αλληλεγγύη μπορεί να επιφέρει ειρηνικά.
Θα πρέπει εν πρώτοις να θυμηθούμε ότι η σαθρότητα του παγκόσμιου πολιτικού, κοινωνικού και οικονομικού συστήματος είναι απόρροια μιας μακρόχρονης σειράς συστημάτων εξουσίας κατά τη διάρκεια της ιστορίας του ανθρώπου, τα οποία ως βασικό κοινό χαρακτηριστικό είχαν τη κοινωνική και οικονομική ανισότητα. Οι λαοί υπέφεραν δια μέσου των αιώνων από θεοκρατικά, αυτοκρατορικά, βασιλικά, φεουδαρχικά, απολυταρχικά και ακόμα δημοκρατικά συστήματα.
Συμπεριλαμβάνονται και τα δημοκρατικά, γιατί σ’ αυτά συνεχίζει να διαιωνίζεται αντιδεοντολογικά το στοιχείο της κοινωνικής και οικονομικής ανισότητας. Και αυτό οφείλεται κυρίως στον ανταγωνιστικό χαρακτήρα του οικονομικού μηχανισμού του συστήματος, το οποίο από τη βάση του έχει κερδοσκοπικό κίνητρο. Από την ίδια τη φύση του είναι ιδιοτελές και αδυσώπητο, με μοναδικό σκοπό το δικό του συμφέρον, τη δική του ευόδωση και υπεροχή απέναντι στους άλλους. Κατά κανόνα, όχι μόνο στερείται αλτρουισμού, αλλά, προκειμένου να πετύχει τους στόχους του, μπορεί να φτάσει και τα όρια της απανθρωπιάς. Τυφλωμένο από την ανταγωνιστικότητα και τη κερδοσκοπία, οι αξίες του είναι στενά υλιστικές. Αξίες ευμάρειας, πλούτου και πολυτέλειας, στερημένες, κατά κανόνα, από οποιαδήποτε μορφή γνήσιου ιδεαλισμού και ανθρωπισμού.
Το χαρακτηριζόμενο ως φιλελεύθερο αυτό σύστημα λειτουργεί μέσα στα πλαίσια ενός διεθνούς και πολυσύνθετου δικτύου εμπορικών και χρηματοπιστωτικών συναλλαγών με δικούς του νόμους, πολιτικές συναρτήσεις και κανόνες παιχνιδιού. Ενώ η παραγωγικότητα και η ανάπτυξη κάθε χώρας είναι απαραίτητες προϋποθέσεις για την επιβίωσή της, τα κριτήρια κατανομής του πλούτου παραμένουν άδικα και υπαγορεύονται από ιδιοτελή συμφέροντα, που προκαλούνται από την ίδια την ανθρώπινη φύση. Και εδώ είναι η αρχή του μίτου της Αριάδνης στο θέμα της διαφθοράς. Το ίδιο το σύστημα προκαλεί την αχαλίνωτη ανθρώπινη φύση και την διαφθείρει με τη σαθρότητά του. Η έλλειψη ουσιαστικής ηθικής αγωγής, υπό μορφή βαθύτερης μύησης στις ανθρώπινες αξίες, ενεργοποιεί τα πρωτόγνωρα ένστικτα της ανθρώπινης φύσης, όπως είναι κάθε μορφή ιδιοτέλειας και απληστίας. Η κατάρτιση Νόμων από τον Μωυσή, τον Λυκούργο, τον Σόλωνα και άλλων απέβλεπε ακριβώς στη συγκράτηση της αχαλίνωτης ανθρώπινης φύσης. Το ίδιο και η εφαρμογή εκπαιδευτικών μεθόδων, θρησκευτικών δοξασιών και φιλοσοφικών θεωριών. Όλα υπό την ιδεολογική σκέπη μιας πανανθρώπινης Ηθικής για την πειθαρχία και χαλιναγώγηση της ανθρώπινης φύσης. Αλλά όλα αυτά, μαζί με τις κρατικές νομοθεσίες δεν συγκεντρώνουν αρκετή δύναμη για να είναι αποτελεσματικά, αν δεν προϋπάρξει η κατάλληλη παιδεία και μύηση, που διαμορφώνουν τον εσωτερικό άνθρωπο και τελικά, μετά από πάροδο γενεών, το κύτταρό του.
Μέσα λοιπόν στο πλαίσιο του σαθρού συστήματος φωλιάζει ο ιός της διαφθοράς, έτοιμος να κεντρίσει την ευάλωτη φύση του ανθρώπου, που δεν είναι εξοπλισμένη με αντισώματα μιας εγγενούς Ηθικής. Και όπως προαναφέραμε, αυτή η Ηθική για να αποβεί αποτελεσματική θα πρέπει να μετασχηματιστεί σε κυτταρική. Κάτι που παίρνει χρόνο και τα πράγματα δεν επιτρέπουν άλλο χρόνο, γιατί οι λαοί είναι οργισμένοι και ξεσηκωμένοι και, δικαιολογημένα, απαιτούν άμεσες λύσεις, βάσει του Κράτους του Δικαίου και της επιβαλλόμενης αλλαγής του Συστήματος. Η παγκόσμια διαφθορά έχει, όπως γνωρίζουμε, διάφορες διαβαθμίσεις και αποχρώσεις. Το εμπόριο ναρκωτικών και όπλων, παραδείγματος χάριν, δεν μπορεί να συγκριθεί με δωροδοκίες πολιτικών από πολυεθνικές επιχειρήσεις. Η μεν πρώτη περίπτωση, αδυσώπητα κερδοσκοπική, αψηφώντας παντελώς τον ανθρώπινο παράγοντα και την καταστροφική βλάβη της κοινωνίας, είναι βαθιά ανήθικη και εγκληματική, καθιστώντας την εξάλειψή της περισσότερο από αναγκαία. Η δεύτερη είναι ανήθικη, αποβλέποντας, στην ουσία, σ’ ένα ιδιοτελές ευ ζην, πάντοτε, βέβαια, άδικη, παράνομη και καταδικαστέα. Αν και δεν συγκρίνεται με την πρώτη σε μέγεθος κοινωνικής βλάβης, δεν παύει να είναι και αυτή σύμπτωμα ενός νοσηρού πολιτικοοικονομικού συστήματος, που έχει αρχίσει να καταρρέει με τη Ηρακλείτεια νομοτέλεια της ιστορικής αναγκαιότητας. Οποιαδήποτε πείσμων προσπάθεια διαιώνισης της καθεστηκυίας τάξης και η μη αναγνώριση της φυσικής θνητότητάς της στο ιστορικό γίγνεσθαι δεν μπορεί παρά να προκαλέσει εν ευθέτω ιστορικώ χρόνω την κατάργησή της.
Ελπίζουμε άνευ βίας.
*σεναριογράφος
– σκηνοθέτης
