Πέμπτη, 28 Μαρτίου, 2024

… του έρωτα με την παλιά γραφή!

“Της μοίρας μου κατάστιχα /
τα δύσμοιρα τετράστιχα”


ΕΙΝΑΙ μερικά πράγματα στη ζωή που, οποιαδήποτε κοινωνικοπολιτική αλλαγή κι αν επέλθει, μένουν βαθιά ριζωμένα στην ψυχή μας. Σ΄αυτά ανήκει και η χειρόγραφη αλληλογραφία: με την ανταλλαγή επιστολικών δελταρίων (cartes postales), τα ερωτικά σημειώματα (ραβασάκια), τους λίγους στίχους ή  τις μακροσκελείς επιστολές.
ΕΔΩ και δυο δεκαετίες, χρησιμοποιώ έναν ηλεκτρονικό υπολογιστή που με εξυπηρετεί στα καθημερινά μου θέματα. Δεν χρησιμοποιώ sms, αν και έχω κινητό, δεν έχω fb, για να έχω περισσότερο ελεύθερο χρόνο. Έχω όμως ιστοσελίδα. Όσο για την αλληλογραφία μου, την προτιμώ γραμμένη στο χέρι. Πιστεύω πως μια “απτή” επικοινωνία με πρόσωπα αγαπημένα, αποτελεί μοναδικό βίωμα (με συγκίνηση, αρώματα και χρώματα, ιδιόμορφη γραφή, επιλογή χαρτιού ή καρτποστάλ). Ο τρόπος αυτός επικοινωνίας ενέχει στοιχεία που δεν περιέχονται στα σύγχρονα είδη (fb, skype, tablet, smartphone). Η τρυφερότητα και η αγάπη θέλουν τους κόσμους τους, την αφοσίωσή μας, τον τρόπο μας.
ΤΟ ΕΙΔΟΣ της χειρόγραφης αλληλογραφίας «πληγώθηκε βαριά» στα μέσα της δεκαετίας του 1980 (1), αλλά  δεν πέθανε. Ήταν εποχή που το κινητό τηλέφωνο(mobile)  -πραγματική επανάσταση στην επικοινωνία- έγινε γενικής χρήσης… Θυμάμαι στη δεκαετία 1960/1970 υπήρχε ένα μοναδικό τηλέφωνο στο χωριό -στο περίπτερο-, από το οποίο, με μεγάφωνο ειδοποιούμασταν για τηλεφώνημα «από την πόλη». Σε προκαθορισμένη ώρα. Ξεροσταλιάζαμε, με βροχή ή με καύσωνα, ώσπου να γίνει η σύνδεση!
ΟΣΟ για τη δεκαετία του ’50, αποκλειστικός τρόπος επικοινωνίας ήταν η κλασική αλληλογραφία: με «αποστολέα» και «παραλήπτη», κι ένα στερεότυπο τυπικό γραφής. Ένα γράμμα από το εξωτερικό έκανε εβδομάδες ή και μήνες για να έλθει. Και συνήθως, όταν έφθανε συνοδευόταν από μια φωτογραφία!
ΤΗΝ ΕΙΚΟΝΑ εκείνης της επικοινωνίας δίνει με γλαφυρό, “παιδικό” και ελαφρά ειρωνικό ύφος, ο Δημήτρης Γκιώνης (δημοσιογράφος και λογοτέχνης) στο αυτοβιογραφικό  βιβλίο του «Τώρα θα δεις…»! (2). Γράφει:
«Ήταν κι εκείνες οι φωτογραφίες που τα συνόδευαν πότε πότε με τους ξενιτεμένους -όχι μόνο τους δικούς μας- ντυμένους στα καλά τους: άσπρο πουκάμισο και γραβάτα, ρολόι στο χέρι, δαχτυλίδι, χαμόγελο, κάποιοι με τσιγαράκι, και μερικοί που τα΄χαν κιόλα οικονομήσει, βλέπαμε το χαμόγελό τους να στολίζεται με δυο χρυσά δόντια μπροστά μπροστά. Στο φόντο συχνά η Ακρόπολη, ενώ ήταν και μερικοί που επόζαραν δίπλα σε μια κούρσα, που μπορεί και να μην ήταν δική τους. Σε μερικές φωτογραφίες υπήρχαν και λόγια όπως αυτά:
“Πάρε κορμί δίχως ψυχή/ και σώμα δίχως αίμα,
πάρε και τη φωτογραφία μου/ για να θυμάσαι εμένα…»
ΤΕΤΟΙΑ ομοιοκατάληκτα τετράστιχα έβρισκε κανείς άφθονα σε μικρά ημερολόγια τοίχου. Για κάθε μέρα του χρόνου υπήρχε κι από ένα -συνήθως ερωτικό ή πονεμένο- τετράστιχο.
…ΤΑ ΠΑΡΑΠΑΝΩ μας θύμισε η θαυμάσια και, όπως πάντα πλούσια 16σέλιδη περιοδική έκδοση των Αρμενιανών Αποκορώνου η “Ελευθερόπολις” (τ.90) που αποτελεί ένα μπουκέτο νοσταλγικής “κρητικής παράδοσης” πλαισιωμένο κι από σκηνές της σύγχρονης ζωής. Σε μικρή συλλογή ερωτικών στιχουργημάτων αλληλογραφίας (3) διαβάζουμε:
• “Γράμμα με το χεράκι μου/ θα γράψω να σου στείλω
και θάχω μέσα στο χαρτί/ χαιρετισμό ‘να μήλο”.
[Ο αγιάτρευτος καημός του έρωτα που -όπως στον Ερωτόκριτο- τον “γιάνει” ένα μήλο!]
• “Κι όντε θα πιάσεις το χαρτί,/το γράμμα να ξανοίξεις βγάλε το μαντηλάκι σου,/τα δάκρυα να σφουγγίζεις”.
[Η ξενιτιά είναι φαρμάκι, και το γράμμα ένας τρόπος να μπει ο ξενιτεμένος σπίτι. Έτσι, το δάκρυ ήταν αναπόσπαστο στοιχείο της “συνάντησης”]
• “Να γράψω θέλω μια γραφή/ μια Παρασκήν ημέρα,
να σου τη στείλω, αγάπη μου,/με τη δική μου χέρα”.
[“Τότε που ο κόσμος ήτονε/ νερόγιομο λαγήνι…”, κι η αλληλογραφία το ωραιότερο, μα σπάνιο, πράγμα. Αρκεί βέβαια να ήξερες ανάγνωση και γραφή!]
• “Και πάλι γράφω στο χαρτί/ με την πολλή γλυκότη
εσύ ‘σαι που τη σκλάβωσες/ την ακριβή μου νιότη”.
[Το χαρτί, η  μελάνη, η γραφή, η γλυκότη των λέξεων, η νιότη, η σκλάβα αγάπη: αυτά γεμίζαν τη ζωή σε μια “παλαιϊκή”, κλειστή, συντηρητική κοινωνία. Που όμως πίστευε και αισιοδοξούσε για το καλύτερο.]
• “Γράψω-δε γράψω στο χαρτί,/στείλω-δε στείλω πράμα
η αγάπη πούχω μετά σε/ είναι μεγάλον πράμα”.
[Η αγάπη ήταν άσβεστη φλόγα, ομόρφαινε ή τυραννούσε τη ζωή: είτε την εξέφραζε κανείς γραπτά είτε την κρατούσε μέσα του, αβάσταχτο πόνο και διαβρωτικό σαράκι]
• “Αυτό το γράμμα, μάθια μου,/σου στέλνω να διαβάσεις,
να δεις με τ’ αματάκια σου/να κάτσεις να με κλάψεις”
[Η ξενιτιά στον περασμένο αιώνα σε Αμερική-Αυστραλία-Δυτική Ευρώπη κ.α., δεν ήταν “ευλογία” που έλεγαν οι πολιτικοί μας. Ήταν ένας ατέλειωτος ιδρώτας και καημός, ένας μεγάλος πόνος, ελπίδα και νοσταλγία]
• “Γράφω γραφή και πέμπω σου /με γράμμα τω χεριώ μου
κι αντίς μελάνι έβανα/ δάκρυα των αμμαθιώ μου”.
[“Θα πάρω πένα και χαρτί…”, έλεγε το μεταπολεμικό λαϊκό ασμάτιο που συγκλόνιζε κάθε ευαίσθητη και ερωτευμένη καρδιά, στην ξενιτιά ή εδώ]
• “Κάνε ρεμέδιο, γράφε μου/κι ελόγου σου, να μάθω
γιατί κι εγώ για λόγου σου/πρίκες και βάσανα ‘ χω”.
[Το επιμύθιο: Ένα πολυαναμενόμενο γράμμα αποτελούσε “ρεμέδιο” (=φάρμακο), για κάθε ποθοπλανταγμένη ψυχή.]
…ΑΛΛΟΙ καιροί τότε, άλλα ήθη, άλλοι συναισθηματικοί τρόποι προσέγγισης και έκφρασης, άλλη επικοινωνία. Αλλά η αγάπη μία! (Στ.Γ.Κ., 2-8-19)

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:
-(1)Στ.Γ. Κλώρης, “Ο Θάνατος της Κάρτας”, “Περι-διαβάζοντας”, Χανιώτικα νέα, 24-4-1989
[Στο βιβλίο της Victoria Hislop   “Cartes Postales from Greece” (2016), οι ελληνικές καρτποστάλ “ξαναζούν” επιτελώντας έναν ιδιάζοντα ρόλο εξύμνησης του ελληνικού χώρου και τρόπου ζωής: με το άφθονο φως, την απέραντη θάλασσα, τους υπέροχους κατοίκους και την επιθυμία για ζωή]
-(2) Δημ. Γκιώνης, “Τώρα θα δεις…”!(Καστανιώτης, 1995), σελ. 123-124
-(1) Ελευθερόπολις, φ.90, Ιούλ.-Αύγ.-Σεπτ. 2018, σελ. 3, «Η Ροδαρά μας», του Χαράλαμπου Ελευθεροπολίτη (Χαράλαμπος Μπουρνάζος), με πηγή την Αικατερivη Κουρμούλη-«Επετηρίς Εταιρείας Κρητικών Σπουδών», 1999.


Ακολουθήστε τα Χανιώτικα Νέα στο Google News στο Facebook και στο Twitter.

Δημοφιλή άρθρα

Αφήστε ένα σχόλιο

Please enter your comment!
Please enter your name here

Εντός εκτός και επί τα αυτά

Μικρές αγγελίες

aggelies

Βήμα στον αναγνώστη

Στείλτε μας φωτό και video ή κάντε μία καταγγελία

Συμπληρώστε τη φόρμα

Ειδήσεις

Χρήσιμα