Παρασκευή, 29 Μαρτίου, 2024

Ως βιωμένη ιστορία της εκπαίδευσης…

«Τα αντικείμενα είναι “παλίμψηστα” που φέρουν διαφορετικά επάλληλα νοήματα και σημασίες που δομούνται με το πέρασμα του χρόνου καθώς τα αντικείμενα μετακινούνται σε διαφορετικά κοινωνικά και νοηματικά πλαίσια…»
( Μ.Ames, 1994 )

Οι άνθρωποι, τα τεκμήρια και οι σχέσεις τους στον χωροχρόνο της ιστορίας, αποτελούν τον δυναμικό πυρήνα του σύγχρονου μουσείου, που επενδύει στον άνθρωπο πλέον και δίνει νόημα στα αντικείμενα των συλλογών του, καταγράφοντας τις βιογραφικές αφηγήσεις των ανθρώπων που συνδέθηκαν με τη λειτουργία τους.
Λίγοι γνωρίζουν στην πόλη των Χανίων ότι η βιωμένη ιστορία της εκπαίδευσης αποτέλεσε τη ζωτική αφετηρία δημιουργίας του Μουσείου Σχολικής Ζωής που έχει ως έδρα του το δημοτικό διαμέρισμα Νεροκούρου, και όχι μόνο τα αντικείμενα της εκπαιδευτικής κληρονομιάς που διασώθηκαν από μονοθέσια δημοτικά σχολεία του νομού.
Γιατί απλά, από το 1998 που γεννήθηκε η ιδέα έως το 2006 που άνοιξε επίσημα τις πύλες του στο κοινό, οι δύο δημιουργοί του Μουσείου κατέγραφαν με τη μορφή 8σέλιδου αφιερώματος πάλι στην εφημερίδα «ΧΑΝΙΩΤΙΚΑ ΝΕΑ» και τον τίτλο «Ένα σχολείο μια ιστορία» ανθρώπινες ιστορίες μαθητών, δασκάλων, χωριανών, που με την πλοκή τους και τη γλαφυρή αφήγηση των ομιλούντων κατοίκων των χωριών του ν. Χανίων, διαμόρφωσαν εντέλει τον πλουμιστό καμβά του μουσειολογικού αφηγήματος της πρώτης περιοδικής του έκθεσης «Ελάτε να ζωντανέψουμε τα ξύλινα θρανία». Επιμελήτριες τότε η Δρ Ανδρομάχη Γκαζή και η Δρ Μαρία Οικονόμου, διδάσκουσες στο Πάντειο Πανεπιστήμιο και στο Πανεπιστήμιου Αιγαίου, αντίστοιχα.
Επιπλέον, τα αφιερώματα «ΕΝΑ ΣΧΟΛΕΙΟ ΜΙΑ ΙΣΤΟΡΙΑ» (Καρτσάκης Δ.&Δρακάκη Μ) άφησαν μια σημαντική έντυπη παρακαταθήκη βιωμένης ιστορίας της εκπαίδευσης που σήμερα φυλάσσεται με περισσή φροντίδα στη Δημοτική Βιβλιοθήκη Χανίων, όπου συχνά αξιοποιούνται από ερευνητές και φοιτητές. Ευτυχώς, έχουν τεκμηριωθεί και ψηφιακά από το Κέντρο Εκπαιδευτικής Έρευνας, αφού δυστυχώς το Μουσείο με πολλά εμπόδια 15 χρόνια μετά και παρά τη συνεχή του δράση, παραμένει με τις συλλογές του στοιβαγμένες σε μια αποθήκη και το όνειρο των ανθρώπων του μετέωρο, δηλαδή να ψηφιοποιήσει και να διαφυλάξει από τη φθορά του χρόνου τους 4.500 τίτλους πολύτιμων βιβλίων που διαθέτει εκτός των αντικειμένων.
Ωστόσο το Μουσείο Σχολικής Ζωής στο πέρασμα του χρόνου παρακολουθώντας συστηματικά τις σύγχρονες μουσειολογικές εξελίξεις διαμόρφωσε και διαθέτει ήδη μια πλούσια τράπεζα προφορικών μαρτυριών που συλλέχθηκαν με τις αρχές και την επιστημονική μεθοδολογία της Ένωσης Προφορικής Ιστορίας. Αρκετές από αυτές έχουν αξιοποιηθεί σε ψηφιακές εφαρμογές της τελευταίας του περιοδικής έκθεσης «ΜΕΣΑ ΜΑΘΗΣΗΣ» και έχουν ενταχθεί σε ψηφιακά σενάρια για το Δημοτικό Σχολείο στο αποθετήριο «ΠΡΩΤΕΑΣ» του Κέντρου Ελληνικής Γλώσσας.
Ένας από τους στόχους του Μουσείου να στηρίξει τη συστηματική συλλογή και αξιοποίηση προφορικών μαρτυριών, την αναζήτηση νέων τρόπων παρουσίασης των προφορικών μαρτυριών στα πλαίσια των περιοδικών του εκθέσεων, τη διαδραστική επικοινωνία του κοινού με τα εκθέματα, με τη χρήση νέων τεχνολογιών, την ερμηνεία και τη δημιουργία νοήματος με τη συμμετοχή του κοινού, πάντα όμως με την ευθύνη της επιστημονικής κοινότητας.
Πρόσφατα και ενώ το Μουσείο παρέμεινε κλειστό για δεύτερη συνεχή χρονιά, έχοντας παγώσει κάθε λειτουργία συλλογής υλικού μέσω δωρεών κατέφτασε συγκυριακά στον χώρο του, με αφορμή έναν δυνατό επίμονο κύκλο ανθρώπινων σχέσεων εκπαιδευτικών, ένα νέο σημαντικό έκθεμα.
Πολύτιμο για την ιστορία της δυναμικής κοινωνικής του προσφοράς σε ορεινά χωριά του Ν. Χανίων τη δεκαετία του 70, ξεχωριστό για τις σχέσεις των ανθρώπων που αναδείχτηκαν πολλαπλές στη διαδρομή του προς το Μουσείο, ανεκτίμητο για την πρωτοβουλία του ανθρώπου που επέμεινε να το διασώσει για να το εμπιστευτεί σε ένα Μουσείο Εκπαίδευσης, αλλά και τυχερό για τη μεγάλη φροντίδα που έλαβε από μια δραστήρια εκπαιδευτικό διευθύντρια σήμερα σε σχολείο της πόλης των Χανίων, προκειμένου να εισέλθει «με τα καλά του» στις συλλογές του Μουσείου Σχολικής Ζωής.
Πρόκειται για μια κινηματογραφική μηχανή προβολής από το Δημοτικό Σχολείο Στράτων Σελίνου, σε άριστη κατάσταση, μοντέλο της δεκαετίας του 60, την οποία παρέδωσε στο Μουσείο Σχολικής Ζωής η σύζυγος του αείμνηστου δραστήριου Δασκάλου Εμμανουήλ Μανουσάκη, Ευτυχία με την κόρη της Κατερίνα Μονουσάκη που υπηρετεί στα συστεγαζόμενα 1ο-2ο Δημοτικά Σχολεία Μαλίων Ηρακλείου. Η Διευθύντρια του 17ου Δημοτικού Σχολείου Χανίων κ. Ευγενία Παπαδομαρκετακη, φίλη της οικογένειας Μανουσάκη με καταγωγή από τους Στράτους, σε συζήτηση εντόπισε την προσπάθεια του τότε μαθητή του Δημοτικού Σχολείου Στράτων κ. Σπύρου Χατζηγρηγοράκη όχι μόνο να διαφυλάξει τη μηχανή, αλλά είχε και την πρωτοβουλία της δωρεάς στο Μουσείο. Ο ίδιος της εκμυστηρεύτηκε: «Δεν έχει νόημα να την κρατήσω σε μια αποθήκη βουβή, ενώ μπορεί να τοποθετηθεί σε ένα Μουσείο και οι επισκέπτες να μαθαίνουν για την ιστορία του σχολείου του χωριού μας»
Η κ. Παπαδομαρκετάκη Ευγενία, περιέθαλψε το αντικείμενο συντηρώντας με ελαιόλαδο τη δερματόδετη θήκη του και τα εξαρτήματα του και συνέδεσε την οικογένεια Μανουσάκη με τη γραφούσα, Πρόεδρο του Συλλόγου Φίλων του Μουσείου που όμως είχε συνεργαστεί ως Σχολική Σύμβουλος με την Κατερίνα Μανουσάκη τα τελευταία χρόνια στο Ηράκλειο και με την Ευγενία Παπαδομαρκετάκη στο 8οΔ.Σ.Χανίων. Ο ανθρώπινος κύκλος αναφέρεται με τόση λεπτομέρεια γιατί αποκαλύπτει αυτό που συμβαίνει πολύ συχνά στα Μουσεία, αλλά δε δημοσιοποιείται αφού η ανασημασιολόγηση των αντικειμένων σε νέο εκθεσιακό συμφραζόμενο μουσειογραφικό περιβάλλον κυριαρχεί στην επικοινωνία με το κοινό και όχι τόσο οι ιστορίες της διαδρομής τους από το περιβάλλον που ανήκαν μέχρι την επίσημη είσοδο τους στο μουσειακό χώρο.
Αξίζει να διαβάσουμε όσα περιγράφει η κ. Μανουσάκη Ευτυχία στην παράδοση της κινηματογραφικής μηχανής προβολής στο Μουσείο στις 24 Ιουλίου 2020, τα οποία αποτελούν ένα μικρό κομμάτι βιογραφικής αφήγησης της ίδιας που με προθυμία, όπως μας είπε, θα προσφέρει ολοκληρωμένη για την τράπεζα προφορικών μαρτυριών του Μουσείου Σχολικής Ζωής σε μια επόμενη συνάντηση μας:
«Στη διάρκεια των ετών 1969-1976 στο Δημοτικό Σχολείο Στράτων Σελίνου υπηρέτησε ο αείμνηστος Μανουσάκης Εμμανουήλ με καταγωγή από τη Μίλατο Λασιθίου. Κατά τη διάρκεια της θητείας του και συγκεκριμένα κατά το έτος 1970 το σχολείο έλαβε μια δωρεά από τον Αρτέμιο Φουράκη, ομογενή της Αμερικής. Τα χρήματα αυτά διατέθηκαν για τη συντήρηση του σχολείου και με τα υπόλοιπα αγοράστηκε μια κινηματογραφική μηχανή. Η μηχανή αυτή αγοράστηκε από το κατάστημα του κ. Φραγκουλακη. Η αγορά αυτή ήταν ένα σπουδαίο απόκτημα λόγω της ανάγκης των κατοίκων της περιοχής για ψυχαγωγία, αλλά και μόρφωση μιας που προβαλλόταν και ντοκιμαντέρ της εποχής. Κάθε Τρίτη λοιπόν, με το λεωφορείο της γραμμής ερχόταν μια ταινία από τα Χανιά και από το κατάστημα του κ. Φραγκουλάκη. Οι κάτοικοι από τα χωριά Στράτοι και Αχλαδάκες ερχόταν στο σχολείο του χωριού για να την παρακολουθήσουν
Η προβολή της ταινίας γινόταν κάθε Τετάρτη. Μέχρι να επιστραφεί η ταινία γινόταν και μια προβολή σε γειτονικούς οικισμούς ( Τεμένια, Κουστογέρακο). Μισθωνόταν από τον Μανουσάκη Εμμανουήλ, τον δάσκαλο το φορτηγό του Ευτυχίου Τζανάκη και μεταφερόταν στα καφενεία των χωριών όπου γινόταν η προβολή της ταινίας. Η συμμετοχή και το ενδιαφέρον των κατοίκων παρέμεινε άσβεστο μέχρι το 1976, έτος κατά το οποίο ο αείμνηστος Μανουσάκης Εμμανουήλ, πήρε μετάθεση για το Βραχάσι Λασιθίου, χωριό κοντά στη γενέτειρά του, Μίλατο….»

*Θερμές ευχαριστίες σε όλη την ανθρώπινη αλυσίδα που έγινε γέφυρα για να παραδοθεί το ιστορικό αντικείμενο στο Μουσείου Σχολικής Ζωής παρά την παρούσα ελλιπή λειτουργία του. Για μια ακόμη φορά αποδείχτηκε σε κρίσιμη περίοδο για το Μουσείο η ανάγκη να μη σταματήσει να είναι ζωντανό, αφού η αγάπη των ανθρώπων
ΕΠΙΜΕΝΕΙ να απλώνεται και να οδηγεί ….
**Ένα μεγάλο ευχαριστώ στον κ. Σπύρο Χατζηγρηγοράκη που αθόρυβα και με πολύ σεβασμό για τον τόπο του και τον Δάσκαλο επέλεξε το δρόμο της δωρεάς.
*Ευχαριστούμε πολύ επίσης τον κ. Ρουσάκη για τις φωτογραφίες του χωριού και του διδακτηρίου Στράτων. Επίσης, ευχαριστούμε θερμά τον κ. Σολανάκη Μανώλη για την πλαισίωση του αφιερώματος με την ασπρόμαυρη φωτογραφία που απεικονίζει τον αείμνηστο δάσκαλο Εμ. Μανουσάκη και τους μαθητές του σε υπαίθριο χώρο. Στη φωτογραφία αυτή ο μαθητής με την ανοιχτόχρωμη μπλούζα και γυαλιά είναι ο Σπύρος Χατζηγρηγοράκης .
Ιδιαίτερες ευχαριστίες στην κ.Παπαδομαρκετάκη Ευγενία για τη συνεχή της υποστήριξη και διαμεσολάβηση σε όλη τη διάρκεια της διαδικασίας δωρεάς του τεκμηρίου στο Μουσείο. Πολλές ευχαριστίες επίσης, σε όλους όσοι συσπειρώθηκαν για την τεκμηρίωση της ιστορίας του αντικειμένου και ιδιαίτερα στην οικογένεια Μανουσάκη που μαζί με τα μικρά παιδιά της Κατερίνας μετέτρεψαν την παράδοση και παραλαβή σε μια συγκινησιακή τελετουργία.

Αναλυτικότερα στις διευθύνσεις :
«Ένα Σχολείο, μια Ιστορία …», Δρακάκη Μ & Καρτσάκης Δ., εφημερίδα «ΧΑΝΙΩΤΙΚΑ ΝΕΑ» στην ιστοσελίδα του Κέντρου Εκπαιδευτικής Έρευνας
http://www.kee.gr/attachments/file/ekdoxinew.htm και ως έντυπα εφημερίδων στη Δημοτική Βιβλιοθήκη Χανίων
Αποσπάσματα προφορικών μαρτυριών που αξιοποιήθηκαν από το Μουσείο Σχολικής Ζωής στο ψηφιακό αποθετήριο ΠΡΩΤΕΑΣ του Κέντρου Ελληνικής Γλώσσας http://proteas.greek-language.gr/scenario.html?sid=1539
***
Ένωση Προφορικής Ιστορίας http://www.epi.uth.gr/index.php?page=home
***
Απόφθεγμα εισαγωγής από το βιβλίο: Νάκου Ε. ( 2001) , « Εμείς τα πράγματα και ο Πολιτισμός, τετράδια 9, εκδ. Νήσος.Αθήνα, σελ. 174


Ακολουθήστε τα Χανιώτικα Νέα στο Google News στο Facebook και στο Twitter.

Δημοφιλή άρθρα

1 Comment

  1. Μπράβο σας.
    Η συλλογές και οι καταγραφές σας αφορούν μόνον το νόμο Χανιων,,,?
    Επισκέψεις από σχολεία γίνονται?
    Υπάρχει εισιτήριο?
    Μπορεί να γίνει δωρεά υλικού από άλλους νόμους..?
    Και πάλι μπράβο σας.!!

Αφήστε ένα σχόλιο

Please enter your comment!
Please enter your name here

Εντός εκτός και επί τα αυτά

Μικρές αγγελίες

aggelies

Βήμα στον αναγνώστη

Στείλτε μας φωτό και video ή κάντε μία καταγγελία

Συμπληρώστε τη φόρμα

Ειδήσεις

Χρήσιμα