Κάτοικος… Χανίων είναι πλέον το σκαθάρι της Αγαύης (cyphophorus acupunctatus), ένα έντομο που προέρχεται από το Μεξικό και πλήττει του πληθυσμούς των αθανάτων και εντοπίστηκε στον νομό μας. Η ανησυχία εντείνεται από την πιθανότητα το σκαθάρι να πλήττει και άλλα φυτά όπως η γιούκα και η αλόη, αλλά αυτό αποτελεί αντικείμενο περαιτέρω έρευνας, όπως λένε οι επιστήμονες.
Τα πρώτα σκαθάρια στην Κρήτη εντοπίσθηκαν πριν από μερικές εβδομάδες στο Ακρωτήρι χάρις σε έναν πολύ παρατηρητικό φυσιοδίφη, τον κ. Φώτη Σαμαριτάκη ένα άνθρωπο που έχει ως χόμπι τη φωτογράφιση της βιοποικιλότητας της Κρήτης, την οποία και φωτογραφίζει και εθελοντικά συνεργάζεται με το Μ.Α.Ι.Χ., τον Φορέα Διαχείρισης Λευκών Ορέων κα.
«Πήγαινα στο Κουμπελή για άθληση και φωτογράφιση και παρατήρησα σημάδια πάνω σε αθάνατους που τα είχα ξαναδεί σε αθάνατους που είχε πλήξει το συγκεκριμένο σκαθάρι στην Αθήνα. Τους κάνεις πολύ μεγάλη ζημιά, τους καταστρέφει. Έψαξα λοιπόν και βρήκα εκατοντάδες από αυτά τα σκαθάρια. Λόγω των γνώσεων που έχω, ξέρω ότι αυτά είδη σκαθαριών με το μεγάλο ρύγχος μπορούνε και τρυπάνε φλοιούς δέντρων και γενικά φυτά με σκληρή επιφάνεια. Κατάλαβα ότι πρόκειται για το σκαθάρι της αγαύης. Δημοσιοποίησα κάποιες φωτογραφίες σε σελίδες στο διαδίκτυο που ειδικοί επιστήμονες μπορούν να κάνουν την αναγνώριση. Επικοινώνησα στη συνέχεια με το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Κρήτης τον κ. Τριχά και περισυνέλεξα κάποια δείγματα προκειμένου να του τα στείλω και να κάνει την ταυτοποίηση και ήλθα σε επαφή και με τον κ. Λυμπεράκη», αναφέρει στα “Χ.ν.” ο κ. Σαμαριτάκης που δηλώνει διαθέσιμος σε κάθε φορέα που θέλει πληροφορίες για το σκαθάρι.
ΤΟ ΣΚΑΘΑΡΙ ΤΗΣ ΑΓΑΥΗΣ
«Το σκαθάρι της Αγαύης («Αθάνατος», Agave spp.) Scyphophorus acupunctatus είναι ιθαγενές έντομο του Μεξικού (Vaurie 1971) και ένα απ’ τα σημαντικότερα παράσιτα των άγριων και καλλιεργημένων παχύφυτων Αγαυοειδών παγκοσμίως (Azuara-Domínguez 2013)» τονίζει στα “Χ.ν.” ο κ. Αποστόλης Τριχάς, Εφορος Συλλογών Αρθροπόδων στο Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Κρήτης στο Ηράκλειο.
Δίνοντας περισσότερες πληροφορίες για το έντομο τονίζει πως «πρόκειται για σχετικά μεγαλόσωμο σκαθάρι, 9-15 χιλιοστών σε μήκος, ολόμαυρο και με κρυπτικές συνήθειες σε όλο τον βιολογικό του κύκλο που ολοκληρώνεται μέσα στους ιστούς του ξενιστή, καθιστώντας πολύ δύσκολο τον εντοπισμό του και τον έλεγχο (Terán-Vargas et al. 2012). Ο κύκλος διαρκεί 2 με 3 μήνες και ανάλογα με τις υπόλοιπες συνθήκες, μπορούν να υπάρξουν 4 και 5 γενιές το χρόνο. Αν και τα τελευταία 20 χρόνια έχει καταστρέψει μεγάλες καλλιέργειες Αθανάτων στη
δυτική Μεσογειακή λεκάνη, οι ζημιές δεν επικεντρώνονται μόνο στα είδη της Agave, αλλά και σε άλλα διακοσμητικά φυτά, όπως τα γένη Beaucarnea, Dasylirion, Dracaena και Yucca, που συνεπάγονται επίσης σημαντικό οικονομικό κόστος (Solís-Aguilar et al. 2001, Camino et al. 2002). Οι διεθνείς εισαγωγές καλλωπιστικών Αθανάτων επέτρεψαν την εγκατάσταση του σκαθαριού σε πολλά μέρη του κόσμου, όπως την Κεντρική Αμερική και Καραϊβική, Αφρική, Ασία, Νότια Αμερική (Servín et al. 2006), άλλα και πρόσφατα στη Δυτική Ευρώπη, ξεκινώντας το 1980 από την Ολλανδία με εισαγόμενα διακοσμητικά φυτά Yucca (Van Rossem et al. 1981), καθώς και αρκετές ακόμη φορές ακολούθως, μεταξύ 1984-2006, σε εισαγόμενα διακοσμητικά φυτά Beaucarnea, Dasylirion και Yucca (PQR 2007, Potting et al. 2009). Το 2000 καταγράφηκε στην Ιταλία (Λομβαρδία) σε φυτά Beaucarnea recurvata ως εισβολή σε θερμοκήπιο (Colombo 2000) καθώς και σε Agave americana, στη Σικελία σε δημόσιο πάρκο το 2006 (EPPO 2008). Αργότερα (2007) βρέθηκε σε φυτά A. americana στη Γαλλία (Saint Tropez), επίσης σε δημόσιο πάρκο (EPPO 2008). Την ίδια χρονιά εντοπίστηκε και στην Ιβηρική χερσόνησο, σε ένα μικρό χωριό κοντά στην πόλη της Βαρκελώνης, ενώ στα επόμενα 10 χρόνια εξαπλώθηκε κατά μήκος όλων των μεσογειακών Ισπανικών ακτών (Adrián Martín-Taboada et al. 2019).»
Στον ελληνικό χώρο ο καθηγητής τονίζει πως η εισβολή του έγινε αντιληπτή για πρώτη φορά «το Μάιο του 2010, στην Αττική, σε καλλωπιστικούς Αθανάτους ξενοδοχείου στη Βουλιαγμένη (Kontodimas & Kallinikou 2010) και τρία χρόνια αργότερα στην Κύπρο (Vassiliou & Kitsis 2015). Κατά τα τελευταία δύο χρόνια, έχουν πληθύνει κατά πολύ οι αναφορές παρουσίας του σκαθαριού και από άλλες περιοχές της Ελλάδας, κυρίως νότιες και νησιωτικές. Φέρεται να είναι πλέον γνωστό από καταστροφές Αθανάτων σε νησιά των Κυκλάδων (Πάρος, Μύκονος, κλπ.), στην Κω, τη Ρόδο και την Κεφαλλονιά, πρωτίστως μέσω φυσιοδιφικών παρατηρήσεων κατοίκων στις περιοχές αυτές. Καθώς δεν έχει ακόμη καταγραφεί/δημοσιευθεί το εύρος της εξάπλωσης του Scyphophorus acupunctatus στον ελληνικό χώρο, η παρουσία του στο Ακρωτήρι Χανίων της Κρήτης (35° 32.196’N, 24° 3.126’E), που καταγράφηκε πρόσφατα από τον φυσιοδίφη Χανιώτη κ. Φώτη Σαμαριτάκη, αποτελεί δυνητικά την πρώτη επίσημη αναφορά εισβολής του ξενικού αυτού είδους, στο νησί της Κρήτης. Τα έξι δείγματα του εντόμου που παρελήφθησαν (7 Μάϊου 2020) από το εργαστήριο Βιοποικιλότητας Αρθροπόδων, του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας Κρήτης του Παν/μίου Κρήτης, ταυτοποιήθηκαν και ανήκουν όλα στο είδος Scyphophorus acupunctatus (Coleoptera: Dryophthoridae).»
