Γράφει η: ΧριστIνα ΜακρατζAκη
MSc Διαιτολόγος – Διατροφολόγος
Μέλος επιστημονικής ομάδας «ΔΙΑΤΡΟΦΗ»
Σ τις 14 Νοεμβρίου ήταν η παγκόσμια ημέρα για τον Διαβήτη. Η αλήθεια είναι ότι λόγω της αλλαγής του τρόπου ζωής, της απομάκρυνσης από την ωφέλιμη παραδοσιακή διατροφή και την αύξηση της παχυσαρκίας, έχουν αυξηθεί και τα ποσοστά του Σακχαρώδη Διαβήτη.
Στις 14 Νοεμβρίου ήταν η παγκόσμια ημέρα για τον Διαβήτη. Η αλήθεια είναι ότι λόγω της αλλαγής του τρόπου ζωής, της απομάκρυνσης από την ωφέλιμη παραδοσιακή διατροφή και την αύξηση της παχυσαρκίας, έχουν αυξηθεί και τα ποσοστά του Σακχαρώδη Διαβήτη. Δυστυχώς υπάρχει ακόμα αρκετός κόσμος ο οποίος δεν έχει συνειδητοποιήσει ακόμα τη σημασία της πρόληψης μέσω της διατροφής (κυρίως όσον αφορά τον Σακχαρώδη Διαβήτη τύπου 2 και τον Διαβήτη Κυήσεως) και περιμένει να ασθενήσει για να σοβαρευτεί. Η αλήθεια είναι ότι οι διαβητικοί ασθενείς δεν είναι και από τις πιο εύκολες κατηγορίες, επειδή δεν συμμορφώνονται πάντα με τις διατροφικές συστάσεις. Στηρίζονται μόνο στα φάρμακα, ξεχνώντας, ότι η διατροφή συμβάλλει σημαντικά στην ευγλυκαιμική τους κατάσταση.
Τελευταία βγήκαν νέες συστάσεις από την Αμερικάνικη Διαβητολογική Εταιρεία. Ας δούμε μερικά πράγματα από αυτά που επισυνάπτουν.
Προ-διαβήτης
Σύμφωνα με την Αμερικάνικη Διαιτολογική Εταιρεία εκτιμάται ότι περίπου 79 εκ ενήλικες στις Η.Π.Α. άνω των 20 ετών παρουσιάζουν προ-διαβήτη, μία κατάσταση που μπορεί να οδηγήσει σε Σακχαρώδη Διαβήτη τύπου 2, στεφανιαία νόσο και εγκεφαλικό. Συμβαίνει όταν τα επίπεδα του σακχάρου είναι υψηλά, αλλά όχι σε επίπεδο που να θεωρηθούν Διαβήτης.
Αν δεν αντιμετωπισθεί έγκαιρα, το 15 – 30% των ανθρώπων θα αναπτύξει διαβήτη μέσα στα επόμενα 5 χρόνια. Αλλαγές στον τρόπο διατροφής, η μείωση του βάρους και η ένταξη της άσκηση, μπορούν να αλλάξουν το σκηνικό.
Τιμές γλυκόζης που προϊδεάζουν για προ-διαβήτη σύμφωνα με την Αμερικανική Διαβητολογική Εταιρεία:
• Γλυκόζη πλάσματος νηστείας 100 mg/dl – 125mg/dL (o Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας βάζει πρώτο όριο τα 110).
• Γλυκόζη πλάσματος 2 ώρες μετά την από του στόματος χορήγηση 75 g γλυκόζης 140-199 mg/dl
• Γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαρίνη A1C (HbA1c) 5,7 – 6,4%.
Ας δούμε όμως τον Διαβήτη
Εχουμε διάφορες κατηγορίες Σακχαρώδους Διαβήτη:
• Τύπου 1: Ινσουλινοεξαρτώμενος.
• Τύπου 2: Ινσουλινοεξαρτώμενος και μη.
• Διαβήτης Κυήσεως.
Διαβήτης Τύπου 1
Είναι η πιο συνηθισμένη μορφή στα παιδιά. Αφορά ένα μικρό ποσοστό των διαβητικών γενικά. Χαρακτηρίζεται από αυτοάνοση καταστροφή των β-κυττάρων του παγκρέατος – πλήρη έλλειψη ή ελάχιστη έκκριση ινσουλίνης.
Διαβήτης Τύπου 2
Αφορά την πλειοψηφία των διαβητικών και παρουσιάζεται κυρίως σε ενήλικες, αν και τα δεδομένα έχουν αρχίσει και αλλάζουν και στα παιδιά. Χαρακτηρίζεται από αντίσταση στην ινσουλίνη και μείωση της έκκρισης της ινσουλίνης.
Διαβήτης Κυήσεως
Εμφανίζεται στο 2ο με 3ο τρίμηνο και υποχωρεί μετά τον τοκετό και χαρακτηρίζεται κυρίως από αντίσταση στην ινσουλίνη.
Διάγνωση Διαβήτη
Στο παρελθόν εστίαζαν στη γλυκόζη νηστείας και στην καμπύλη. Σήμερα η γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη έχει αρχίσει και εδραιώνεται και αυτή στην διάγνωση του Διαβήτη Τιμές που θα σας βάλουν σε σκέψεις σύμφωνα με την Αμερικάνικη Διαβητολογική Εταιρεία είναι οι εξής:
• Γλυκοζυλιωμένη Αιμοσφαιρίνη A1C (HbA1c) ≥ 6,5%.
• Τυχαία τιμή γλυκόζης πλάσματος ≥200 mg/dl.
• Γλυκόζη πλάσματος νηστείας ≥126 mg/dl.
• Θετική Δοκιμασία Ανοχής στη Γλυκόζη: Δηλαδή γλυκόζη πλάσματος 2 ώρες μετά την από του στόματος χορήγηση 75 g γλυκόζης ≥200 mg/dl.
Για τον Διαβήτη κύησης τα κριτήρια είναι λίγο διαφορετικά. Γίνεται δοκιμασία ανοχής στην από του στόματος χορηγούμενη γλυκόζη και διαγιγνώσκεται όταν:
• Γλυκόζη πλάσματος νηστείας (ώρα 0): ≥ 92mg/dL
• 1h μετά την χορήγηση γλυκόζης ≥180 mg/dL
• 2h μετά τη χορήγηση γλυκόζης ≥153 mg/dL
Ποιοι ασθενείς θα πρέπει
να ελέγχονται για Διαβήτη
Ολοι οι ασθενείς με Δείκτη Μάζας Σώματος (kg/m2)>25, οι οποίοι έχουν και άλλους παράγοντες κινδύνου όπως:
• Χαμηλή φυσική δραστηριότητα.
• Συγγενή 1ου βαθμού με διαβήτη.
• Γυναίκες που παρουσίασαν διαβήτη κυήσεως.
• Ασθενείς με υψηλή αρτηριακή πίεση.
• Ασθενείς με χαμηλή καλή χοληστερίνη (HDL).
• Ασθενείς με ιστορικό καρδιοπάθειας.
Λόγοι που πρέπει
να προσέξουμε τον διαβήτη
Ο αρρύθμιστος διαβήτης μπορείς να προκαλέσει:
• Οφθαλμολογικά προβλήματα.
• Διαβητικό πόδι.
• Καρδιοπάθειες.
• Νεφροπάθειες.
• Νευρολογικά προβλήματα.
Διατροφικοί Στόχοι στον Διαβήτη
Σε γενικές γραμμές θέλουμε:
• Μείωση σωματικού βάρους
• Σταθερή φυσική δραστηριότητα (περίπου 150min/ εβδομάδα)
• Διατροφή στα Μεσογειακά Πρότυπα (σύμφωνα με τελευταίες Αμερικάνικες Συστάσεις).
• Ελεγχο του αλκοόλ.
Πιο συγκεκριμένα:
• Διατήρηση φυσιολογικών επιπέδων γλυκόζης, λιπιδίων.
• Μείωση, απλών υδατανθράκων όπως η ζάχαρη, το μέλι κ γενικά τα γλυκά.
• Μείωση κορεσμένου λίπους και χοληστερόλης (κόκκινα κρέατα, πλήρη γαλακτοκομικά, κρέμες γάλακτος, αλλαντικά.
• Μείωση του νατρίου (αλάτι).
• Τροφών πλούσιων σε φυτικές ίνες πχ λαχανικά, φρούτα, όσπρια, ολικής αλέσεως δημητριακά.
• Χαμηλού λίπους γαλακτοκομικά (γάλα, γιαούρτι).
• 1 ποτήρι αλκοόλ (το πολύ) για τις γυναίκες, 2 ποτήρια (το πολύ) για τους άντρες. Προσοχή όταν βρίσκεστε σε σχήμα ινσουλίνης. Κίνδυνος για υπογλυκαιμία.
Στον διαβήτη τύπου 1, ο οποίος συνηθίζεται στα παιδιά, πέρα από τα παραπάνω, πρέπει να προσέξουμε και κάποιες άλλες καταστάσεις.
• Διατήρηση ενός υγιούς σωματικούς βάρους (συνήθως έχουν αδυνατήσει σημαντικά όταν το ανακαλύψουν).
• Μείωση του κινδύνου για επιπλοκές και κυρίως για υπογλυκαιμία. Είναι αρκετά συχνή μέχρι να ρυθμιστεί η ινσουλίνη.
• Κάλυψη αναγκών για την ανάπτυξη, την δραστηριότητα του παιδιού και τις λοιπές παθήσεις που μπορεί να υπάρχουν.
• Προσαρμογή του σχήματος ινσουλίνης ανάλογα με τις διατροφικές συνήθειες και τρόπο ζωής του παιδιού.
• Συνεχής έλεγχος και προσαρμογή των γευμάτων ανάλογα με την όρεξη, τα επίπεδα γλυκόζης , τα ανάλογα ινσουλίνης, τις ώρες του σχολείου.
• Ενημέρωση των δασκάλων και των πιο κοντινών φίλων του παιδιού για την πιθανότητα υπογλυκαιμίας και πώς να αντιμετωπιστεί.
• Διατροφικό πλάνο που δεν είναι δύσκολο για το παιδί και την οικογένεια και δεν θα το κάνει να νιώθει αποξενωμένο.
• 3 – 6 γεύματα την ημέρα (εξαρτάται από το σχήμα της ινσουλίνης).
Παραδείγματα
πρωινού και ενδιάμεσων
Πρωινό
• 1 φλιτζ. γάλα 1,5% με 3 κουτ. σούπας βρώμη και 1 κουτ. σούπας αλεσμένους ξηρούς καρπούς
• 1 φρούτο με 1 φέτα ψωμί ή παξιμαδάκι σικάλεως και 2 φέτες τυρί.
• 1 φλιτζ. γάλα 1,5% με 1 φέτα ψωμί πολύσπορο, λίγο ταχίνι και λίγο μέλι (σε καλά ρυθμισμένους διαβητικούς).
• 1 τοστ με ψωμί σικάλεως 1 φέτα τυρί και γαλοπούλα.
Σνακ
• 1 μέτριο φρούτο.
– Οχι υπερβολικά ώριμο ούτε απαραίτητα ξινόμηλο.
– Ολα τα φρούτα με μέτρο.
– Οχι μαζεμένα. Καλύτερα να τα τρώτε σπαστά ενδιάμεσα των γευμάτων.
– Συνδυάστε τα με λίγους ξηρούς καρπούς
• 1 γιαούρτι χαμηλό σε λιπαρά σκέτο ή με 1 παξιμαδάκι ή με ξηρούς καρπούς.
• 1 απλό τοστ με τυρί και λαχανικά.
• 1 – 2 παξιμαδάκια σικάλεως με 1 – 2 φέτες τυρί χαμηλό σε λιπαρά.
Οταν υπάρχει υπογλυκαιμία
τι κάνουμε;
Υπογλυκαιμία σημαίνει γλυκόζη κάτω από 70 mg.
• Παρουσιάζονται συμπτώματα όπως ιδρώτας, τρόμος, εκνευρισμός, κούραση, απώλεια συνείδησης.
• Κίνδυνος για την ανάπτυξη του εγκεφάλου των παιδιών.
• Χορηγούνται 15γρ υδατανθράκων:
– 3 δισκία γλυκόζης
– ½ φλιτζ. χυμού φρούτων ή αναψυκτικό (όχι light)
– 3 κγ ζάχαρης ή μέλι
• Χρήση γλυκαγόνης σε σοβαρή υπογλυκαιμία.
Βιβλιογραφία
• What is diabetes?
HYPERLINK “http://www.eatright.org/Public/content.aspx?id=6442477242” http://www.eatright.org/Public/content.aspx?id=6442477242
• American Diabetes Association. Standards of medical care in diabetes—2013. Diabetes Care 2013;36(suppl 1)
• Ζαμπέλα Α (2007) Διαιτητική Αντιμετώπιση και Σακχαρώδης Διαβήτης, In: Κλινική Διαιτολογία και Διατροφή. Σελ 341-384
