Γράφει η Κορίνα Μαυράκη*
Η Εγκεφαλική Παράλυση (Ε.Π) είναι ένα από τα συχνότερα συγγενή νευρολογικά προβλήματα σε παιδιά. Προσβάλει τα τμήματα του εγκεφάλου που ρυθμίζουν τη στάση και τη κινητικότητα του σώματος. Η ασθένεια εμφανίζεται κατά τα αρχικά στάδια ανάπτυξης του εγκεφάλου και η βλάβη που δημιουργήθηκε παραμένει η ίδια χωρίς να βελτιώνεται ή να χειροτερεύει. Αυτό που μεταβάλλεται είναι η ικανότητα του παιδιού να στέκεται και να κινείται καθώς μεγαλώνει.
Στοιχεία Επιδημιολογίας
Η Ε.Π εκδηλώνεται σε συχνότητα 2,12 – 2,45/1000 παιδιά. Στην Ελλάδα υπολογίζεται περίπου 10.000 άτομα που πάσχουν από Ε.Π ενώ γεννιούνται 300 παιδιά πάσχοντα το χρόνο.
Αιτιολογία
Τα αίτια για παιδιά με Ε.Π αφορούν τις βλάβες στον εγκέφαλο είναι:
1. κατά την ενδομήτριο ζωή (συγγενείς λοιμώξεις, τοξόπλασμα ερυθρά)
2. κατά το τοκετό (προωρότητα, υποξία, λοιμώξεις του Κεντρικού Νευρικού Συστήματος),
3. μετά τη γέννηση (εγκεφαλική κάκωση, λοιμώξεις, νεογνικοί σπασμοί).
Η Ε.Π χωρίζεται σε 4 μεγάλες κατηγορίες:
1. Σπαστική Μορφή: είναι ο συχνότερος τύπος και παρατηρείται αύξηση του μυϊκού τόνου με τη μορφή σπαστικότητας π.χ. το παιδί δυσκολεύεται να σταθεί όρθιο λόγο σπαστικότητας των κάτω άκρων.
2. Αθετωσική Μορφή: αδυναμία διατήρησης συγκεκριμένης θέσης λόγω διαταραχής του μυϊκού τόνου π.χ. το παιδί δυσκολεύεται να διατηρήσει το κορμό του σταθερό στη καθιστή θέση.
3. Αταξική Μορφή: αδυναμία κίνησης με ακρίβεια π.χ. το παιδί με δυσκολία πιάνει με ένα αντικείμενο με το χέρι.
4. Υποτονική Μορφή: γενικευμένη υποτονία και χαλαρές αρθρώσεις π.χ. το παιδί περιπατάει αργά χωρίς καλό έλεγχο του σώματος του.
5. Μικτή Μορφή: συνυπάρχει συνδυασμός των παραπάνω.
Ανάλογα με την προσβολή των μελών του σώματος ταξινομείται σε:
1. Τετραπληγία: προσβάλει τα 2 άνω άκρα και τα 2 κάτω άκρα.
2. Παραπληγία: προσβάλει τα 2 κάτω άκρα.
3. Διπληγία: προσβάλλονται τα 4 άκρα με επικράτηση των κάτω άκρων σε σχέση με των άνω.
4. Ημιπληγία: προσβάλλονται το ένα άνω και κάτω άκρο ομοπλεύρως.
Φυσικοθεραπευτική παρέμβαση – Θεραπεία στο πρώιμο στάδιο
Βασική αρχή για ένα θετικό αποτέλεσμα στη θεραπεία της Ε.Π είναι η πρώιμη διάγνωση. Η διάγνωση της Ε.Π γίνεται κατά τη βρεφική ηλικία όπου κλινικά εξετάζεται ο μυϊκός τόνος. Κάποιες διαταραχές του μυϊκού τόνου όπως υποτονία, υπερτονία δεν μπορούν να εκτιμηθούν αντικειμενικά ή ποσοτικά απλά μπορούν να διαχωρίσουν το βρέφος σε υψηλού κινδύνου ή χαμηλού κινδύνου.
Η κλινική εξέταση ξεχωρίζει απλώς το ´καλό´ απο το ´ύποπτο´ βρέφος χωρίς όμως να θέτει επακριβώς τη διάγνωση.
Είναι πολύ σημαντικό τα βρέφη που κρίνονται ιδιαιτέρως ´ύποπτα´ να ενταχθούν σε πρόγραμμα έγκαιρης φυσικοθεραπευτικής παρέμβασης καθώς είναι αρκετά πιο αποτελεσματικό να εκπαιδευτεί το νευρικό σύστημα στον αναπτυσσόμενο εγκέφαλο του παιδιού έτσι ώστε να εγκατασταθούν τα νέα φυσιολογικά κινητικά πρότυπα κίνησης.
Το υγιές νευρικό σύστημα χαρακτηρίζεται από πλαστικότητα και προσαρμοστικότητα, δηλαδή την ικανότητα που έχει ο εγκέφαλος να αλλάζει και να αναδιοργανώνεται σύμφωνα με τα ερεθίσματα από το περιβάλλον του. Αν λάβουμε υπόψη μας ότι τα 2 πρώτα χρόνια της ζωής γίνεται η μεγαλύτερη αύξηση του εγκεφάλου είναι αυτονόητο ότι η περίοδος αυτή έχει μεγάλη σημασία και δίνει τεράστιες δυνατότητες μάθησης και προσαρμογής της Ε.Π. Ο φυσικοθεραπευτής εκπαιδεύει το παιδί να ανταποκρίνεται στις λειτουργικές του ανάγκες όσο πιο φυσιολογικά γίνεται. Το παιδί μαθαίνει να ελέγχει καλύτερα το σώμα του, να κάθεται σωστά, να στέκεται όρθιο, μαθαίνει να συντονίζει το σώμα του για δραστηριότητες όπως περπάτημα, τρέξιμο. Η φυσικοθεραπευτική παρέμβαση γίνεται για το παιδί ένα κινητικό μάθημα. Στη θεραπεία της Ε.Π χρησιμοποιούνται χώροι με καθρέπτες όπου διεγείρεται αισθητηριακά το κεντρικό νευρικό σύστημα ενώ ταυτόχρονα ο θεραπευτής ελέγχει κάθε στιγμή τη στάση του παιδιού στην διάρκεια εκπαίδευσης θέσεων και κινήσεων.
Συμπερασματικά, συνεπάγεται ότι για την θεραπεία της Ε.Π. απαιτούνται ειδικές γνώσεις και τεχνικές προσέγγισης, σωστός προγραμματισμός και ένα χρονικό πλαίσιο όπου η φυσικοθεραπευτική παρέμβαση θα ξεκινάει στην βρεφική ηλικία με τα αποτελέσματα να είναι ιδιαίτερα εντυπωσιακά.
*Φυσικοθεραπεύτρια
k.mauraki@yahoo.gr
