«Ένα τραγούδι για να µπορώ να το ακούσω, πρέπει να έχει κάτι να µου πει, εµένα, στα δικά µου βιώµατα. Πρέπει να ακούσω την καρδιά του δηµιουργού ή του ερµηνευτή. Να είναι ειλικρινές. Χωρίς υπερβολές και φτιασιδώµατα».
Η Yota Baron (Γιώτα Ηρωίδου) µαγεύτηκε πριν από 25 χρόνια από το φλαµένκο κι έκτοτε αφιέρωσε την τέχνη της, αρχικά ως χορεύτρια κι αργότερα ως ερµηνεύτρια τραγουδιών, στην ξεχωριστή αυτή ανδαλουσιανή χορευτική και µουσική παράδοση. Μια λαϊκή παράδοση τοπική αλλά και παγκόσµια, που εδώ και 5 χρόνια έχει αποκτήσει τις δικές της ρίζες στον Βάµο Αποκορώνου, όπου η Yota Baron διοργανώνει το φεστιβάλ “Vamos! Flamenco Camp”.
Λίγες εβδοµάδες πριν την έναρξη του φετινού φεστιβάλ οι “διαδροµές” µίλησαν µε την καλλιτεχνική διευθύντρια της διοργάνωσης για την αγάπη της για το φλαµένκο, τη σηµασία που έχει να γνωρίζει κάποιος σε βάθος τη λαϊκή παράδοση, τη µακραίωνη “συγγένεια” του Βάµου µε τον µαγευτικό ισπανικό νότο, αλλά και τη σπαρακτική µοίρα που επιφυλάσσει στα θύµατά του ο πόλεµος, όπως αυτός που εκτυλίσσεται αυτή την περίοδο στη Μέση Ανατολή…
Τώρα και 25 χρόνια µελετάτε το φλαµένκο. Τι σας συγκίνησε και σας τράβηξε σε αυτό, και τι άλλαξε στον τρόπο που το αντιλαµβάνεστε µετά από τόσα χρόνια;
Αυτό που µε συγκίνησε στην αρχή, ήταν ο µυστηριώδης τρόπος µε τον οποίο επικοινωνεί το τραγούδι, µε τον χορό. Η ιδιότητά µου τότε ως χορεύτρια, µου κίνησε την περιέργεια και άρχισα να µελετώ το τραγούδι σε βάθος για να µπορώ να το χορέψω.
Έκτοτε άλλαξε ο τρόπος που συνδέοµαι πια µε το τραγούδι, καθώς µπορώ πια να καταλάβω και τους κώδικες που κυριαρχούν, και τη δοµή, τη γλώσσα και την κουλτούρα του. Και ακριβώς επειδή έχω αυτή τη γνώση, µπορώ πια να προσθέσω και δικά µου στοιχεία, δικές µου ιστορίες, λίγη από τη δική µου κουλτούρα, να το φέρω «στα µέτρα» µου τα συναισθηµατικά. Προσπαθώ κάθε φορά που τραγουδώ, να «βλέπω» αυτό που τραγουδώ, κι αν δεν µου το δίνουν οι ίδιοι οι στίχοι, ψάχνω στο µέσα µου.
Οι παραδοσιακές µουσικές και χοροί κινδυνεύουν πάντα να πέσουν στην “παγίδα” του φολκλόρ. Πώς µπορεί να διατηρηθεί η αυθεντικότητά τους σε µια εποχή, όπως η σηµερινή, που αντιλαµβάνεται τα πάντα ως θέαµα;
Για να µπορέσει οποιασδήποτε µορφής παραδοσιακή µορφή µουσικής / χορού, να επιβιώσει και να περάσει στις επόµενες γενιές, πρέπει όσοι την εξασκούν, να κατέχουν πολύ καλά τις ρίζες της, τις βάσεις της. Από εκεί και πέρα µπορεί ο δηµιουργός να εξελίξει την µουσική του, και αν είναι γνώστης, θα φανεί στη µουσική του. Είναι ένας τρόπος για να µεταλαµπαδευτεί όλος αυτός ο απίστευτος πλούτος που έχουν αυτές οι µουσικές. Στο φλαµένκο για παράδειγµα, αν δε βρισκόταν ένας Paco de Lucia, ένας Camaron, ένας Enrique Morente και τόσοι άλλοι που υπήρξαν πριν και µετά, σήµερα, δε θα µιλάγαµε για flamenco και πολύ πιθανό να έµενε µόνο στα στεγανά της Ανδαλουσίας. Όλοι αυτοί, πέρασαν από το κλασικό flamenco, συνόδευσαν µε τις κιθάρες και τις φωνές τους χορευτές, έµαθαν από τους παλιούς, άκουσαν.
Όσο για το θέαµα, δεν είναι πάντα αρνητικό το να µετατρέπονται αυτές οι µουσικές/χοροί σε θέαµα, µιας και έτσι δίνεται η δυνατότητα σε περισσότερο κόσµο να τις γνωρίσει κι από εκεί ποτέ δεν ξέρουµε πως επηρεάζει τον κάθε ένα και πως θα συνεχίσει.
Το flamenco, στην αρχή ήταν ένα τραγούδι, µετά µπήκε η κιθάρα και πολύ αργότερα ο χορός. Αν δεν ανέβαινε επάνω σε σκηνές, να γίνει θέαµα, εγώ σήµερα, πολύ πιθανό, να αγνοούσα την ύπαρξή του και να είχα πάρει εντελώς άλλο δρόµο.
Είστε µια καλλιτέχνιδα που είστε “ανοιχτή” σε διαφορετικά είδη µουσικής. Ποια είναι τα στοιχεία που κάνουν καλό ποιοτικά ένα τραγούδι; Τι πρέπει να το χαρακτηρίζει;
Κατά τη γνώµη µου, ένα τραγούδι για να µπορώ να το ακούσω, πρέπει να έχει κάτι να µου πει, εµένα, στα δικά µου βιώµατα. Πρέπει να ακούσω την καρδιά του δηµιουργού ή του ερµηνευτή. Να είναι ειλικρινές. Χωρίς υπερβολές και φτιασιδώµατα.
Όταν δεν καταλαβαίνω τη γλώσσα, πάντα παρατηρώ τον ερµηνευτή πιο πολύ, να καταλάβω το ύφος του τραγουδιού, και την επικοινωνία του µε το υπόλοιπο σύνολο.
Άρα για να συνοψίσω: Ειλικρίνεια, σύνδεση µε τα βιώµατα του ερµηνευτή, επικοινωνία µε τη µουσική.
Στον Βάµο θα διοργανώσετε και φέτος Vamos Flamenco Camp 2025. Η Ανδαλουσία που είναι η πατρίδα του Φλαµένκο τι κοινά έχει µε την Κρήτη;
Καταρχήν, λέγεται πως το χωριό ιδρύθηκε από τους Άραβες που εκδιώχθηκαν από την Ανδαλουσία τον 8ο αιώνα και γι αυτό πήρε κι αυτό το όνοµα.
Εγώ στη σηµερινή εποχή, µπορώ να βρω οµοιότητες µε «γυµνό µάτι», όπως η προφορά της οµιλούµενης στην περιοχή των Χανίων. Για παράδειγµα, οι άνθρωποι δεν προφέρουν το «λ», το αντικαθιστούν µε το «ρ». Έτσι ακριβώς γίνεται και στην Ανδαλουσία.
Ύστερα, ο τρόπος που δηµιουργούνται οι µαντινάδες, µοιάζει 100% µε τον τρόπο που δηµιουργούνται οι letras στο flamenco και επίσης τα Ριζίτικα έχουν πολλές οµοιότητες µε τα Romances της Ανδαλουσίας.
Για να µη µιλήσω για το φαγητό και τον τρόπο ζωής. Υπάρχει µια εξωστρέφεια και στους 2 λαούς και µια ανάγκη να εκφραστούν µέσα από τα τραγούδια τους, που παρεµπιπτόντως µοιάζουν πολύ στις µουσικές και γι αυτό δεν είναι και λίγες οι φορές που είδαµε παντρέµατα µουσικά «Ανδαλουσία-Κρήτη».
Είµαστε σε διαδικασία έρευνας όλων αυτών των στοιχείων και µιλάµε µε Πανεπιστήµια και θα χτυπήσουµε κι άλλες πόρτες που θα µας βοηθήσουν να µάθουµε περισσότερα και να ολοκληρώσουµε ένα πολύ ενδιαφέρον ντοκιµαντέρ µε θέµα τον Βάµο και το flamenco.
∆υστυχώς η φετινή διοργάνωση θα γίνει σε µια χρονική συγκυρία που έχει σηµαδευτεί από τη γενοκτονία στη Γάζα και τον νέο πόλεµο µε το Ισραήλ. Υπάρχει κάποιο τραγούδι που περιγράφει αυτό που αισθάνεστε για ό,τι συµβαίνει;
Αχ, αυτή η συγκυρία. Πονάει πολύ που τόσος κόσµος φεύγει έτσι, χωρίς να έχει φταίξει.
∆εν έχω λόγια.
Θα παραθέσω µια letra που µου έρχεται αυθόρµητα που είναι ένα παραδοσιακό Fandango de cabezas rubias, όπως το λένε:
Por no tener adónde sentarme,
yo me senté en una piedra.
La piedra, al verme tan pobre,
se rompió por no aguantarme.
¡Pobre del hombre que es pobre!
Επειδή δεν είχα πού να καθίσω,
κάθισα πάνω σε µια πέτρα.
Η πέτρα, σαν µε είδε τόσο φτωχό,
έσπασε γιατί δεν άντεξε να µε βαστάξει.
Καηµένος ο άνθρωπος που είναι φτωχός!
Vamos! Flamenco Camp 2025
Το Vamos! Flamenco Camp 2025 επιστρέφει για 5η χρονιά στον Βάµο Αποκορώνου στην Κρήτη από τις 15 έως τις 20 Ιουλίου, παντρεύοντας την κρητική φιλοξενία και την πλούσια ιστορία του χωριού µε την αυθεντική τέχνη του flamenco.
Το φετινό πρόγραµµα περιλαµβάνει διεθνούς φήµης καλλιτέχνες από την Ελλάδα και την Ισπανία, προσφέροντας εργαστήρια χορού, τραγουδιού και ρυθµού. Το φεστιβάλ τελεί υπό την Αιγίδα του ΕΟΤ και έχει τη στήριξη της Περιφέρειας Κρήτης, της Ισπανικής Πρεσβείας, του Ινστιτούτου Θερβάντες, του ∆ήµου Αποκορώνου και του Πολιτιστικού Συλλόγου Βάµου “Ο Πρίνος”.
Στον χορό θα συµµετέχουν οι Gabriel Aragu και Federico Ordoñez από τη Σεβίλλη και η Κλαούντια Καραπάνου από την Ελλάδα. Στην κιθάρα, θα είναι ο Lucas Arango από την Ισπανία, ενώ στο τραγούδι η Yota Baron από την Ελλάδα.
Να σηµειωθεί ότι το Vamos! Flamenco Camp εγκαινιάζει φέτος µια συνεργασία µε το Φεστιβάλ Κινηµατογράφου Χανίων, στο πλαίσιο της οποίας θα προβληθεί το ντοκιµαντέρ “The Luthier” του Γιάννη Κωσταβάρα που αναφέρεται στη ζωή και το έργο του Έλληνα Βασίλη Λαζαρίδη, κατασκευαστή flamenco κιθάρας που ζει και εργάζεται σε ένα µικρό χωριό στις Σέρρες.
Κατά τη διάρκεια του Φεστιβάλ οι συµµετέχοντες, έχουν τη δυνατότητα να παρακολουθήσουν σεµινάρια χορού, τραγουδιού, ρυθµού, κιθάρας και ιστορίας του φλαµένκο.
Παράλληλα, για όσους επιλέξουν να µείνουν στο χωριό, ενθαρρύνεται η συνύπαρξη των µαθητών, των καλλιτεχνών αλλά και του κοινού, µέσα από την παρακολούθηση των παραστάσεων χορού και µουσικής flamenco, τις εκδροµές, αλλά και το απλό µοίρασµα καθηµερινών στιγµών.
Στην τελευταία παράσταση χορού, 20 Ιουλίου, θα παρουσιαστούν, µε είσοδο ελεύθερη, τα εργαστήρια χορού και τραγουδιού, δίνοντας έτσι την εξαιρετική ευκαιρία στους συµµετέχοντες, να παρουσιάσουν αυτό που διδάχθηκαν, µε τη συνοδεία εξαιρετικών µουσικών.
Περισσότερες πληροφορίες:
– www.flamencogreece.com
– facebook Vamos-Flamenco-Camp-Crete
– Instagram Vamos Flamenco Camp
