» Μια πρόκληση στη σχέση γονιού – εφήβου
Η εφηβεία συχνά δηµιουργεί µεγάλες ανησυχίες στους γονείς, φόβους ότι το παιδί τους µπορεί να χάσει τον έλεγχο, να παρασυρθεί από τους φίλους του, να βλάψει τον εαυτό του. Ανάµεσα σε τόσους φόβους, δυσκολεύονται να ψάξουν µέσα τους να δουν τι πραγµατικά φοβούνται.
Είναι πολύ σηµαντικό για το γονιό να πάρει µια θέση, να κάνει ότι καλύτερο µπορεί για να οριοθετήσει το παιδί του, ώστε να µη συµπεριφέρεται µε τρόπους καταστροφικούς για τον εαυτό του ή για τους άλλους. Μπορεί µεταξύ γονέων και παιδιών να δηµιουργηθούν σκηνές, αλλά γενικά τα παιδιά αισθάνονται ευγνωµοσύνη για τους γονείς τους που υποστηρίζουν τις θετικές ιδιότητες τους και τα αποθαρρύνουν να σαµποτάρουν την ζωή τους. Αυτό ισχύει για κάθε αυτοκαταστροφική συµπεριφορά, όπως είναι η χρήση ναρκωτικών ή η χρήση βίας.
Μια ρήξη που δηµιουργείται στην µεταξύ τους σχέση και συνδέεται µε την αµφισβήτηση των κοινωνικών και γονεϊκών προτύπων και το ερώτηµα της σεξουαλικότητας που ωθεί στην ψυχική αποδιοργάνωση και στην απόσυρση του εφήβου από τα ιδεώδη της παιδικής ηλικίας. Αυτή η απόσυρση των εφήβων από τα ενδιαφέροντα της παιδικής ηλικίας που συνδέεται µε το πένθος της παιδικής αγάπης τους για τους γονείς το οποίο δεν επιτρέπει νέες επενδύσεις, συχνά γεννά αγωνία στους γονείς . Έτσι καθηµερινές συµπεριφορές του εφήβου αποκτούν ένα νόηµα όταν επιλέγουν παρέες και πρότυπα εκ διαµέτρου αντίθετα από αυτά των γονιών, εκφράζουν συναισθήµατα που µετατρέπουν την παιδική εξάρτηση σε εχθρικότητα, όταν κλείνονται στον εαυτό τους ,αισθάνονται σύγχυση και απώλεια της ταυτότητάς τους. Ο Άγγλος ψυχαναλυτή Ντόναλντ Ουίννικοτ αναφέρεται στην περίοδο αυτή , µεταξύ παιδικής ηλικίας και εφηβείας στη βάση της ασυνείδητης φαντασίωσης που τη διαπερνά. Η φαντασίωση αυτή εµπεριέχει το θάνατο της παιδικής εξαρτητικής σχέσης και το <<συµβολικό φόνο των γονιών>> γιατί µεγαλώνω σηµαίνει ότι παίρνω τη θέση των γονιών που είναι πράξη έµφυτα επιθετική και την οποία ο γονέας ή ο εκπαιδευτικός χρειάζεται να αντέξουν. Ο έφηβος υποκειµενοποιείται µε ένα τρόπο όµως ατελή, ειδικά στην εποχή της κρίσης των συµβολικών θεσµών που διανύουµε γεγονός που αναγκάζει τους γονείς να έρθουν αντιµέτωποι µε τα δικά τους ερωτήµατα και την αβεβαιότητα όταν αµφισβητούνται από τους εφήβους τους.
Εφόσον λοιπόν τα ιδεώδη κλονίζονται και οι γονείς αµφισβητούνται ,ποια στηρίγµατα θα καλύψουν τα κενά της παιδικής ηλικίας; Πως ο έφηβος θα απαντήσει στα ερωτήµατα της ενηλικίωσής του εφόσον αµφισβητεί τους γονείς ,τους εκπαιδευτικούς και την κοινωνία γενικότερα;
Τα ερωτήµατα του εφήβου , αναφορικά µε την επιθυµία του που σχετίζονται µε την επιθυµία του πατέρα του και της µητέρας του ,τον καλούν να απαντήσει ενώ συγχρόνως τον φέρνουν αντιµέτωπο µε άγχη ,φόβους και τραύµατα. Η εφηβεία είναι µια δύσκολη περίοδος για τον έφηβο αλλά και τον γονιό που µέσα από την εφηβεία του παιδιού του, συναντιέται και ο ίδιος µε τις εκκρεµότητες της δικής του εφηβείας.
Ο γονιός ξαναζεί τα δικά του ερωτήµατα για να συναντήσει το παιδί του σε µια πορεία γεµάτη παλινδροµήσεις, δίχως βέβαιη έκβαση.
Ο γονιός χρειάζεται να αντέξει την επιθετικότητα του εφήβου όπως ακριβώς άντεχε και την αγάπη του έως τώρα. Ένας γονιός που δεν καταρρέει όταν ο έφηβος του επιτίθεται, τον βοηθάει να αισθανθεί αποδεκτός µε τα θετικά αλλά και τα αρνητικά του συναισθήµατα. Άλλα για να µην καταρρεύσει ο γονιός, είναι πολύ σηµαντικό να µην αποδεχτεί την εικόνα που του καταλογίζει ο έφηβος . Όσο ο γονιός υποστηρίζει την εικόνα που έχει εκείνος για τον εαυτό του και δεν παρασύρεται από εκείνη που έχει ετοιµάσει ο έφηβος γι αυτόν, τόσο βοηθάει µε έναν ασυνείδητο τρόπο τον έφηβο να µην εξαρτάται από παρασιτικές σχέσεις ή άλλα υποκατάστατα. Γιατί καταλαβαίνει ότι δεν µπορεί να τον χειριστεί. Ο γονιός λοιπόν χρειάζεται να υποστηριχθεί στο ρόλο του γιατί µπροστά στο χείµαρρο των συναισθηµάτων του εφήβου συχνά αισθάνεται καταβεβληµένος και ανήµπορος να διαχειριστεί τα συναισθήµατα του. Τα συναισθήµατα των εφήβων έχουν τέτοια ορµή που παρασύρουν και τον ίδιο. Παράλληλα χρειάζεται να εκπαιδευτεί σε δεξιότητες οι οποίες θα τον βοηθήσουν να προσεγγίσουν τον έφηβο στα διαφορετικά στάδια που διανύει. Οι οµάδες γονέων είναι ωφέλιµες γιατί παρέχουν στους γονείς την δυνατότητα να προβληµατιστούν για την ορθότητα των ερωτηµάτων τους, να πάρουν συµβουλές για ένα εποικοδοµητικό τρόπο προσέγγισης.
Στο πλαίσιο αυτών των προβληµατισµών υλοποιήσει το Κέντρο Πρόληψης των Εξαρτήσεων και Προαγωγής της Ψυχοκοινωνικής Υγείας Περιφερειακής Ενότητας Χανίων σε συνεργασία µε τον ΕΟΠΑΕ πρόκειται να υλοποιήσει Οµάδα Γονέων Εφήβων: <<Ξεπερνώντας τους φραγµούς της εφηβείας>>.
Η φιλοσοφία της συγκεκριµένης οµάδας είναι ότι µέσα από την αναγνώριση της ατοµικότητας και µοναδικότητας τόσο του γονιού όσο και του αναπτυσσόµενου εφήβου µπορεί να δηµιουργηθεί µια σχέση ωφέλιµη και χρήσιµη και για τους δύο. Οι θεµατικές ενότητες που θα επεξεργαστούµε στην οµάδα αφορούν καθηµερινές καταστάσεις της ζωής που προβληµατίζουν και απασχολούν τους γονείς και δεν θα ακολουθείται συγκεκριµένο πρόγραµµα. Τέτοια θέµατα µπορεί να έχουν σχέση τόσο µε την συµπεριφορά του εφήβου όσο και µε τον εαυτό τους ως γονείς και θα προσεγγίζονται κάθε φορά από τους προβληµατισµούς των µελών της οµάδας.
Η οµάδα µε διάρκεια 8 συναντήσεων και ηµεροµηνία έναρξης Τετάρτη 22 Οκτωβρίου 2025, θα πραγµατοποιείται κάθε Τετάρτη και ώρα 10:00 έως 11:30 στον χώρο του Κέντρου Πρόληψης (Μιχελιδάκη 17 -1ος όροφος).
Συντονίστρια: η κα Κουράκη Ελένη, Ψυχολόγος, ψυχαναλύτρια.
Η συµµετοχή στην οµάδα δεν απαιτεί καµία οικονοµική επιβάρυνση. Για περισσότερες πληροφορίες και δηλώσεις συµµετοχής οι ενδιαφερόµενοι µπορούν να απευθύνονται τις καθηµερινές στα τηλέφωνα του Κέντρου Πρόληψης 2821028166 και 2821051214 έως Τρίτη 21 Οκτωβρίου 2025.
*Η Ελένη Κουράκη είναι ψυχολόγος,
ψυχαναλύτρια, εργαζόµενη στο Κέντρο Πρόληψης των Εξαρτήσεων της Περιφερειακής Ενότητας Χανίων σε συνεργασία µε τον ΕΟΠΑΕ.
