» ∆ήµος Καντάνου-Σελίνου – Ιερά Μητρόπολις Κισσάµου και Σελίνου
Το βιβλίο ‘‘Ιερός Ναός Αγίας Τριάδος Κακοδικείου: Πολύτιµη Συλλογή’’ (2025) µπορούµε να πούµε ότι αποτελεί µία σηµαντική φωτογραφική τριλογία που επιµελήθηκε ο ∆ήµος Καντάνου-Σελίνου.
Ο νέος Τόµος συνιστά µια εξαιρετικά σηµαντική και αξιόλογη συµβολή στην τεκµηρίωση και ανάδειξη της εκκλησιαστικής και πολιτισµικής κληρονοµιάς της ευρύτερης περιοχής της Καντάνου και του Σελίνου. Μέσα από τις σελίδες του, προσφέρεται στον αναγνώστη η δυνατότητα να γνωρίσει σε βάθος τον Ιερό Ναό της Αγίας Τριάδος στο Κακοδίκι, εστιάζοντας σε τέσσερις βασικούς άξονες µελέτης: την αρχιτεκτονική του ιερού ναού, τον εικονογραφικό του διάκοσµο, τα ιερά εκκλησιαστικά σκεύη και τη βιβλιοθήκη του.
Η αρχιτεκτονική αποτύπωση του ιερού ναού αναδεικνύει την αξία του ως χαρακτηριστικού δείγµατος της εκκλησιαστικής οικοδοµικής παράδοσης της Κρήτης, προσφέροντας παράλληλα λεπτοµερείς πληροφορίες για τη χρονολογική του εξέλιξη, την κατασκευαστική του ιδιοµορφία και τα ιδιαίτερα µορφολογικά του χαρακτηριστικά. Η καταγραφή και η ερµηνεία των εικόνων και των τοιχογραφιών που κοσµούν το εσωτερικό του ιερού ναού συνιστούν ένα από τα πλέον ενδιαφέροντα τµήµατα του έργου, καθώς προσφέρουν µια πολυδιάστατη ανάλυση, καλλιτεχνική, θεολογική και ιστορική, φωτίζοντας την πνευµατική έκφραση της µεταβυζαντινής εποχής.
Η παρουσίαση των ιερών σκευών αναδεικνύει όχι µόνο την αισθητική αρτιότητα και την καλλιτεχνική τους αξία, αλλά και τον ουσιαστικό τους ρόλο στη λατρευτική ζωή της κοινότητας.
Επιπλέον, η αναφορά στη βιβλιοθήκη του ιερού ναού µαρτυρεί τη συνεχή πνευµατική µέριµνα της τοπικής εκκλησίας και την επιθυµία διαφύλαξης της γνώσης και της παράδοσης, προσδίδοντας στο ναό µια επιπλέον διάσταση ως κέντρο πολιτισµού και γραµµατοσύνης.
Ιδιαίτερη µνεία αξίζει στους συγγραφείς των επιµέρους ενοτήτων – τον Σεβασµιώτατο Μητροπολίτη Κισάµου και Σελίνου κ. Αµφιλόχιο, τον π. Στυλιανό Λούπαση, τη ∆ρ. Αλεξάνδρα Κουρουτάκη, τη Ζωή Βασιλοκωσταντάκη και την Ασπασία Κοκολογιάννη και ο υπογράφων– οι οποίοι προσεγγίζουν µε επιστηµονική εγκυρότητα και λογοτεχνική ευαισθησία το περιεχόµενο του τόµου, οδηγώντας τον αναγνώστη σε ένα ουσιαστικό ταξίδι στον κόσµο της µεταβυζαντινής τέχνης και πνευµατικότητας, πάντοτε µε σεβασµό στην προηγούµενη βυζαντινή κληρονοµιά.
Ορθώς επισηµαίνει στο Χαιρετισµό του ο Σεβ. Μητρ. Κισάµου και Σελίνου κ. Αµφιλόχιος ότι η ενδοχώρα είναι ένας «τόπος καταστόλιστος από κατάγραφες Εκκλησίες και εξωκκλήσια, µε µοναδικές αγιογραφίες.
Η επισφράγιση µιας βαθιάς πίστης που χάνεται στα βάθη των αιώνων, καθώς τι άλλο, αλήθεια, µαρτυρούν οι προσκυνηµατικοί αυτοί Ιεροί Ναοί, τα εξωκκλήσια, διάσπαρτα σε όλο το Κακοδίκι, που ευλογούν και αγιάζουν τον τόπο και τους ανθρώπους του…» (σελ. 14).
Αξίζει δε να σηµειωθεί η ερευνητική προσπάθεια της κας Αλεξάνδρας Κουρουτάκη, η οποία αναδεικνύει του επώνυµους ζωγράφους – αγιογράφους που υπογράφουν τις δεσποτικές εικόνες του Ιερού Ναού Αγίας Τριάδος Κακοδικίου και «συγκαταλέγονται τα ονόµατα του Στυλιανού Περράκη (µε καταγωγή από το Καλαµιού Σελίνου), του Νικολάου Βλαχάκη που εργάστηκε κατά διαστήµατα στην περιοχή Αγριλέ Σελίνου, του ∆ηµοσθένη Αλιγιζάκη (γιου του γνωστού αγιογράφου Ιωάννη Αλιγιζάκη), του Κ. Βλαχάκη και του επαρχιακού αγιογράφου Αρτέµιου Περράκη (πατέρα του Στ. Περράκη)» (σελ. 20). Στη µελέτη αυτή η κα Κουρουράκη κάνει ειδική µνεία στην εικόνα «Αγία Τριάς», έργο της Αδελφότητας των Θεοφανείων, σκήτης Καυσοκαλύβια του Αγίου Όρους που κοσµεί τον ιερό ναό της Αγίας Τριάδος Κακοδικίου, µε στόχο να αναδειχθεί η επιρροή του δυτικότροπου αγιορείτικου ιδιώµατος και της Ναζαρηνής τέχνης στην τοπική αγιογραφίας.
Θερµές ευχαριστίες αξίζουν και στους συλλέκτες του φωτογραφικού υλικού, Φάνη και Λευτέρη Μανουσάκη, των οποίων η συµβολή υπήρξε καθοριστική για την οπτική απεικόνιση και τεκµηρίωση του έργου, καθώς και στην Αικατερίνη Καρκαλά για την πολύτιµη εργασία της στη µετάφραση του συγγράµµατος.
Τέλος, οφείλονται εγκάρδιες ευχαριστίες στον ∆ήµο Καντάνου-Σελίνου για την έµπρακτη στήριξή του στην έκδοση του έργου και για τη συνολική του συµβολή στη διατήρηση και προώθηση του εκκλησιαστικού πολιτισµού της περιοχής.
Πρόκειται για ένα έργο υψηλής αισθητικής και επιστηµονικής αξίας, που γεφυρώνει το παρελθόν µε το παρόν και απευθύνεται τόσο σε ειδικούς ερευνητές και µελετητές, όσο και σε κάθε αναγνώστη που επιθυµεί να εµβαθύνει στην ιστορική, καλλιτεχνική και πνευµατική διάσταση ενός από τα σηµαντικότερα εκκλησιαστικά µνηµεία της Κρήτης.
Κλείνοντας, σηµειώνουµε ότι ο θρησκευτικός ή προσκυνηµατικός τουρισµός είναι µια προσπάθεια να απαντήσει στα σύγχρονα «γιατί» των πολλών φιλοξενούµενων στην περιοχή µας. Ο σύγχρονος θρησκευτικός τουρισµός είναι υπαρξιακός και όχι αναπτυξιακός!
Ο εναλλακτικός τουρισµός, στον οποίο είναι αφιερωµένο το 3ο Φεστιβάλ Θεµατικού Εναλλακτικού Τουρισµού “260K Memories” του ∆ήµου Χανίων, το οποίο θα διεξαχθεί 16-18 Μαΐου στην πλατεία Κατεχάκη, µε τη συµµετοχή επαγγελµατιών του Εναλλακτικού τουρισµού και άλλων φορέων και της Ορθοδόξου Ακαδηµίας Κρήτης, δεν είναι µαζικός τουρισµός και δεν πρέπει να γίνει µαζικός, γιατί θα χάσει τον προσανατολισµό του.
Τις περισσότερες φορές τα ξωκλήσια µας µιλούνε µόνα τους κατευθείαν στην ψυχή του ανθρώπου.
Η ιστορία ανοίγει τις πόρτες της µέσα από τα χιλιάδες βλέµµατα των αγίων είτε στις παλαιές εικόνες είτε στις χιλιάδες αγιογραφίες (βλ. Κων. Ζορµπά, Βλέµµατα Αγίων, Χανιώτικα Νέα, 7 Ιουνίου 2024).
Η ενδοχώρα κρύβει θησαυρούς που πρέπει να τους προστατέψουµε διότι ανήκουν στην παγκόσµια πολιτιστική κληρονοµιά.
Ο άνθρωπος που έρχεται στην Κρήτη πρέπει να επιστρέψει µε µια ελπίδα στον τόπο του!
Η Κρήτη δεν είναι ο τόπος, είναι ο τρόπος!!!
Κι αυτό µάς κάνει διαφορετικούς…
*Ο ∆ρ. Κωνσταντίνος Β. Ζορµπάς
είναι γενικός διευθυντής
της Ορθοδόξου Ακαδηµίας Κρήτης
