ΜΑΡΙΑ ΚΩΝΣΤΑΝΤΕΛΟΥ, πολιτικός επιστημών, διεθνολόγος
Η Ιστορία λένε κάποιοι μας διδάσκει. Μας διδάσκει όμως; Ευτυχώς έχει την τάση να επαναλαμβάνεται, είτε ως κακόγουστη φάρσα είτε ως ευκαιρία διόρθωσης λαθών και παραλείψεων. Το θέμα είναι η οπτική μας. Το ότι εγώ και εσύ κοιτάμε το ίδιο γεγονός δεν σημαίνει απόλυτα ότι βλέπουμε και τα ίδια πράγματα. Τι γίνεται με εκείνους που πραγματικά επιλέγουν να μην βλέπουν τίποτα; Τους αδιάφορους της Ιστορίας, τους παθητικούς, εκείνους που σαν άλλοι Πόντιοι Πιλάτοι αποσιωπούν, “νίπτουν τας χείρας τους” μεταθέτοντας το βάρος και τις ευθύνες στους άλλους.
Οι ίδιοι ζώντας στη σκιά που τους παρέχει το μεγάλο τους “τίποτα” κατακλύζουν την καθημερινότητά τους και τον βίο τους, προβληματιζόμενοι μονάχα για τις ευθύνες των άλλων. Ζουν μέσα στη βολική τους απραξία. Αιώνια θύματα της κοινωνίας και μιας ζωής που τους χρωστά τα πάντα. Κρύβονται πίσω από προσωπεία για να κρύψουν τη δειλία τους. Δεν εναντιώνονται στο φόβο τους, κάτι που τους καθιστά κατά τον Αντόνιο Γκράμσι (1891 – 1937) «το νεκρό βάρος της Ιστορίας». Εύστοχος χαρακτηρισμός και ταυτόχρονα δηκτικός για τη σκιαγράφηση του μέλλοντός μας. Το απαισιόδοξο αυτό σενάριο κρύβει πολλές αλήθειες, οι οποίες δύσκολα γράφονται. Οι απλοί άνθρωποι πλέον διαβαίνουν το δρόμο της θλίψης. Απορριπτέοι από το σύστημα κουβαλούν το ψυχολογικό τους αδιέξοδο. Άγχος, πικρία, απογοήτευση, αίσθημα τρόμου και ενοχής που τους μηδενίζει. Κατακερματίζοντας σταδιακά το ίδιο τους το Είναι.
Το κοινωνικό κράτος «πέθανε». Αυτό γιατί η κλασική θεωρία του κράτους και της κοινωνικής διοίκησης που υποστήριζε ως σκοπό του τη βελτίωση της καθημερινότητας των ανθρώπων και την επιβολή εξισορροπιστικών κοινωνικών συνθηκών πάνω στο σύστημα της καπιταλιστικής αγοράς, μάλλον στραγγαλίστηκε. Παραχωρώντας έτσι τη θέση του στο σύγχρονο παρεμβατικό κράτος. Κράτος που εγγυάται τόσο την κερδοφόρα συσσώρευση του κεφαλαίου, όσο και τις συνθήκες κοινωνικής συνοχής και ισορροπίας εντός των οποίων η καπιταλιστική συσσώρευση να γίνεται πιο αποτελεσματική. Καταλήγουμε πως το κοινωνικό κράτος χαρακτηρίζονταν από αντιφάσεις. Οι αντιφάσεις αυτές διαμόρφωσαν τις κοινωνικές και πολιτικές πράξεις, οι οποίες και αυτές με τη σειρά τους απέκτησαν τη δυναμική να διαμορφώσουν τις νέες μορφές του ηγεμονισμού μέσα στην Ευρώπη.
Κληρονομούμε μια Ευρώπη που ενώ βιώνει μια σειρά αλλαγών τόσο σε πολιτικό όσο και σε οικονομικό επίπεδο, καταλήγει να αποκτά ένα άσχημο πρόσωπο. Το μεταβατικό αυτό στάδιο που βιώνουν σχεδόν όλα τα ευρωπαϊκά κράτη χαρακτηρίζεται από αντιφατικότητα, αμφισβήτηση και απόρριψη αξιών. Αποδυναμώνοντας σταδιακά τον κοινωνικό ιστό, επιβεβαιώνοντας παράλληλα πως το υπάρχον ευρωπαϊκό μοντέλο έχει εξαντλήσει τα όρια του και πως κάτι νέο θα πρέπει να υιοθετηθεί και να υλοποιηθεί άμεσα. Σε καμία περίπτωση όμως δεν θα πρέπει να ακολουθούμε τυφλά μια Ευρώπη που παραπατά ή ακόμη χειρότερα δεν πρέπει να συγχρονιζόμαστε στο παραπάτημα της, θεωρώντας πως έτσι είναι ο βηματισμός.
*πτυχιούχος του Τμήματος Μεσογειακών Σπουδών του Πανεπιστημίου Αιγαίου (Κατεύθυνση Διεθνών Σχέσεων και Οργανισμών). Απόφοιτος του Μεταπτυχιακού Προγράμματος Σπουδών “Πολιτικές, Οικονομικές και Διεθνείς Σχέσεις στη Μεσόγειο” του Τμήματος Μεσογειακών Σπουδών.
