Μια πρωτότυπη ανάλυση με στοιχεία από τις 13 Περιφέρειες της χώρας επιχειρεί να φωτίσει τον συσχετισμό κοινωνικοοικονομικών παραγόντων με τον αριθμό των θανατηφόρων τροχαίων στην Ελλάδα.
Ο λόγος για τη δημοσιογραφική έρευνα με τίτλο ‘‘Τροχαία Ατυχήματα: Μια σιωπηλή πανδημία’’ η οποία πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο του iMEdD incubator, με τη συνεργασία των δημοσιογράφων Βασίλη Αλεξίου (Trikala Voice), Σωκράτη Μουτίδη (Χρόνος Κοζάνης) και Παρασκευά Περάκη (Χανιώτικα νέα).
Στο πλαίσιο της δημοσιογραφικής έρευνας, παρουσιάζεται σήμερα στο ευρύ κοινό και το σχετικό ντοκιμαντέρ μικρού μήκους, γυρίσματα του οποίου έγιναν στα Τρίκαλα, στην Κοζάνη και στα Χανιά. Εικονολήπτες ήταν ο Μπάμπης Γαλανάκης από τα Χανιά και ο Κωνσταντίνος Μανουσαρίδης από την Κοζάνη, ο οποίος έκανε και το μοντάζ.
Από τα Χανιά στο ντοκιμαντέρ μιλούν ο διευθυντής της Νευροχειρουργικής Κλινικής του Νοσοκομείου Χανίων Αντώνης Κρασουδάκης και ο καθηγητής του Πολυτεχνείου Κρήτης Κωνσταντίνος Ζοπουνίδης.
Στο ντοκιμαντέρ μιλά επίσης ο Κωνσταντίνος Κωστακόπουλος, διοικητής Τροχαίας Τρικάλων, ο διασώστης ΕΚΑΒ Τομέα Κοζάνης Θωμάς Σαραφίδης και η Πηνελόπη Μελίδου, ψυχολόγος Υγείας – ψυχοθεραπεύτρια, ενώ συγκλονιστική είναι η μαρτυρία ενός νεαρού δικυκλιστή από τα Τρίκαλα, ο οποίος αναφέρεται στην εμπειρία του από τη συμμετοχή στις λεγόμενες “κόντρες”.
TI ΕΔΕΙΞΕ Η ΜΕΛΕΤΗ
Η μελέτη βασίστηκε σε δεδομένα της περιόδου 2020–2022 και επικεντρώθηκε σε τρεις βασικούς δείκτες: την ανεργία, το κατά κεφαλήν ΑΕΠ και το μορφωτικό επίπεδο του πληθυσμού (ποσοστό με τριτοβάθμια εκπαίδευση).
Με τη βοήθεια του λογισμικού SPSS πραγματοποιήθηκε ανάλυση παλινδρόμησης και τα αποτελέσματα δείχνουν μια ξεκάθαρη συσχέτιση μεταξύ εισοδήματος και τροχαίων δυστυχημάτων: όσο αυξάνεται το κατά κεφαλήν ΑΕΠ, αυξάνεται και ο αριθμός των νεκρών σε τροχαία. Αν και αυτό το εύρημα μοιάζει αντιφατικό με την πρώτη ματιά, ενδέχεται να συνδέεται με την αυξημένη κυκλοφορία και τη χρήση οχημάτων σε οικονομικά ισχυρότερες περιοχές.
Παράλληλα, η ανεργία φαίνεται να σχετίζεται επίσης με τα τροχαία, αλλά σε μικρότερο βαθμό: οι Περιφέρειες με υψηλότερη ανεργία εμφανίζουν ελαφρώς αυξημένο αριθμό δυστυχημάτων.
Όσο για το μορφωτικό επίπεδο, η επίδρασή του στο φαινόμενο δεν ήταν ιδιαίτερα έντονη, αν και η γενική τάση έδειξε ότι περιοχές με υψηλότερα ποσοστά αποφοίτων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης είχαν ελαφρώς λιγότερους νεκρούς στην άσφαλτο.
ΕΡΜΗΝΕΙΕΣ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΙ
Το αποτέλεσμα ενδεχομένως να προκαλεί έκπληξη, καθώς θα ανέμενε κανείς ότι η φτώχεια, η έλλειψη πρόσβασης σε υποδομές ή η περιορισμένη οδική παιδεία σχετίζονται άμεσα με τα τροχαία.
Ωστόσο, η έρευνα υποδεικνύει πως ο αυξημένος αριθμός μετακινήσεων (λόγω και του τουρισμού), η κυκλοφοριακή ένταση και η μεγαλύτερη χρήση οχήματος σε περιοχές με υψηλό ΑΕΠ ενδέχεται να εξηγούν καλύτερα το φαινόμενο.
Σε περιφέρειες με χαμηλότερα ποσοστά ανεργίας και υψηλό μορφωτικό επίπεδο, δεν φαίνεται να παρατηρείται συστηματική μείωση των θανατηφόρων τροχαίων, γεγονός που ενισχύει την υπόθεση ότι η κινητικότητα και η οδική έκθεση είναι καθοριστικοί παράγοντες.
Τα ευρήματα αυτά μπορούν να αξιοποιηθούν για στοχευμένη χάραξη πολιτικής, καθώς αναδεικνύουν το γεγονός ότι τα τροχαία δεν είναι απλώς ζήτημα οδηγικής συμπεριφοράς, αλλά συνδέονται και με κοινωνικές και οικονομικές συνθήκες.
«Να αλλάξουµε συµπεριφορά»
Ο νευροχειρουργός Αντώνης Κρασουδάκης περιγράφει στο ντοκιµαντέρ µε συγκλονιστικό τρόπο το ψυχολογικό βάρος που κουβαλά ο γιατρός όταν πρέπει να ανακοινώσει σε γονείς πως το παιδί τους δεν τα κατάφερε µετά από σοβαρό τροχαίο.
Μιλά για την ανθρώπινη πλευρά πίσω από τα στατιστικά, τονίζοντας ότι το να βγει ένας τραυµατίας µε βαριά αναπηρία είναι µια ‘‘βόµβα’’ που διαλύει ολόκληρες οικογένειες – όχι µόνο συναισθηµατικά αλλά και οικονοµικά.
Η εµπειρία του από εκατοντάδες περιστατικά δείχνει πως τα περισσότερα τροχαία οφείλονται σε παραβιάσεις βασικών κανόνων οδικής ασφάλειας: υπερβολική ταχύτητα, παραβίαση σηµάτων, οδήγηση υπό την επήρεια αλκοόλ και ουσιών, µη χρήση ζώνης ή κράνους. Στην Κρήτη, και ιδιαίτερα στα Χανιά, η οδηγική επιθετικότητα αποτελεί χαρακτηριστικό, σύµφωνα µε τον ίδιο.
Ο κ. Κρασουδάκης τονίζει ότι η βελτίωση των υποδοµών -δηλαδή η κατασκευή «συγχωρητικών δρόµων» που αποτρέπουν τον θάνατο ακόµη και σε περίπτωση λάθους– είναι επείγουσα ανάγκη. Προτείνει επίσης διαρκή εκπαίδευση των οδηγών και εµπλοκή του Υπουργείου Υγείας στην οδική ασφάλεια, καθώς πρόκειται για µείζον πρόβληµα δηµόσιας υγείας. Τα τροχαία στοιχίζουν ανθρώπινες ζωές, προκαλούν σοβαρές αναπηρίες και επιβαρύνουν υπέρογκα το Εθνικό Σύστηµα Υγείας.
Οδηγοί και υποδοµές
Τη συµβολή της επιστηµονικής έρευνας στην προσπάθεια για την αντιµετώπιση των Τροχαίων, επισηµαίνει ο καθηγητής του Πολυτεχνείου Κρήτης Κωνσταντίνος Ζοπουνίδης.
Αναφέρθηκε στις µεγάλης κλίµακας έρευνες που πραγµατοποιεί εδώ και τουλάχιστον 25 χρόνια το Πολυτεχνείο, τονίζοντας χαρακτηριστικά ότι µέσα από τέτοιες µελέτες η Πολιτεία κατέληξε στη σύσταση της Τροχαίας Εθνικών οδών, ενώ σηµαντικές παρεµβάσεις έγιναν και στην περιοχή της Φθιώτιδας (πέταλο Μαλιακού).
Για τον καθηγητή Ζοπουνίδη, οι τρεις παράγοντες που καθορίζουν τα τροχαία είναι ο οδηγός, ο δρόµος και τα αυτοκίνητα. Ο ίδιος στέκεται πρώτα στην ανάγκη βελτίωσης της οδικής συµπεριφοράς των Ελλήνων, ενώ για τις υποδοµές σχολιάζει ότι ειδικά στις νησιωτικές περιοχές, είναι ανεπαρκείς για να καλύψουν τις αυξηµένες ανάγκες της τουριστικής περιόδου, όπου πολλαπλασιάζονται οι µετακινήσεις και ο αριθµός των αυτοκινήτων.
To iMEdD
Η συγκεκριµένη δηµοσιογραφική έρευνα, συµµετείχε στο iMEdD Incubator για την τοπική δηµοσιογραφία στην Ελλάδα.
Το iMEdD είναι ένας µη κερδοσκοπικός δηµοσιογραφικός οργανισµός που ιδρύθηκε το 2018 µε αποκλειστική δωρεά από το Ίδρυµα Σταύρος Νιάρχος (ΙΣΝ). Αποστολή του είναι η ενίσχυση της διαφάνειας, της αξιοπιστίας και της ανεξαρτησίας στη δηµοσιογραφία.
Προσηλωµένο στην προώθηση της ποιοτικής δηµοσιογραφίας, το iMEdD καλλιεργεί µια ισχυρή κοινότητα δηµοσιογράφων προωθώντας ενεργά τη συνεργασία, ενθαρρύνοντας τις συνέργειες και υποστηρίζοντας καινοτόµα έργα που αναµορφώνουν τις πρακτικές των µέσων ενηµέρωσης.
Η δέσµευση του iMEdD επεκτείνεται και στη δηµιουργία και υποστήριξη ποιοτικού δηµοσιογραφικού περιεχοµένου µέσα από δράσεις όπως το πρόγραµµα Incubator, τις συµπαραγωγές και την παραγωγή πρωτότυπου περιεχοµένου.
Το incubator φιλοξενεί οµάδες ή µεµονωµένα άτοµα που έχουν την επιθυµία να υλοποιήσουν ένα καινοτόµο project στο χώρο της δηµοσιογραφίας.
∆ιευθύνουσα Σύµβουλος και συνιδρύτρια του iMEdD είναι η δηµοσιογράφος Άννα Κύνθια Μπουσδούκου, Γενικός ∆ιευθυντής και Συνιδρυτής είναι ο δηµοσιογράφος Στρατής Τριλίκης.
