Η φθινοπωρινή ψύχρα έχει αρχίσει να γίνεται έντονη στον Οµαλό ακόµα και τη µέρα, αλλά αυτό δεν εµποδίζει τους παραγωγούς αυτήν την εποχή να βγάλουν πατάτες, να κόψουν µήλα και τις τελευταίες τοµάτες. Το εύφορο οροπέδιο, παρότι καλλιεργείται µόνο ένα µικρό τµήµα του, αποτελεί πηγή εισοδήµατος για τους αγρότες που παράγουν προϊόντα ιδιαίτερα και ξεχωριστά λόγω των κλιµατολογικών συνθηκών του Οροπεδίου. Για τα προϊόντα και την καλλιέργεια µιλάµε µε τους ανθρώπους του µόχθου…
«Έτσι µαζεύεις τα µήλα»
«Έτσι µαζεύεις τα µήλα! ∆εν τα κόβεις όλα µαζί αλλά το καθένα στην ώρα του» µας εξηγεί ο κ. Μανώλης Μπουλταδάκης που από την αρχή της δεκαετίας του ’90 καλλιεργεί µηλιές στο Οροπέδιο, τη µεγαλύτερη ποσότητα των οποίων τη διακινεί στη λαϊκή αγορά.
Μαζί περπατάµε στην καλλιέργεια που τώρα δουλεύει ο γιος του Βαγγέλης. Ξυνόµηλα, γκόλντεν, διάφορες ποικιλίες µήλου ξεκίνησαν να κόβονται στις αρχές Σεπτεµβρίου και η συγκοµιδή θα συνεχιστεί µέχρι τα τέλη του Οκτωβρίου.
«Αφήνει µεροκάµατο αλλά θέλει πολλή δουλειά το µήλο» είναι τα λόγια του Βαγγέλη καθώς µας δείχνει µια µηλιά µε ωραίους, κατακόκκινους καρπούς και προσθέτει «έκοψα τα πρώιµα µήλα, µετά τα γλυκόξινα, τώρα άρχισα τα κόκκινα. Πέρυσι ήταν κακή χρονιά για τον Οµαλό και δεν κόψαµε σχεδόν καθόλου. Φέτος κλάδεψα τα δέντρα, τα περιποιήθηκα, είναι ιδιαίτερο φρούτο το µήλο, θέλει µεγάλη φροντίδα».
Τα προϊόντα του Οµαλού έχουν τη φήµη ότι λόγω του κλίµατος δεν χρειάζονται ψεκασµούς ή αν απαιτηθούν είναι λίγοι. Τα προϊόντα µέχρι και την κατασκευή της λιµνοδεξαµενής ήταν άνυδρα, µικρά σε µέγεθος αλλά πολύ εύγευστα. Ο Μανώλης Μπουλταδάκης εκτιµά πως αν ποτιστούν τα δέντρα η παραγωγή θα βελτιωθεί. «Φέτος δεν πότισε ο Βαγγέλης, του χρόνου θα ποτίσουµε. Αν το κάνουµε θα βγει το µήλο ένα µήνα πριν! Ξέρεις τι σηµαίνει αυτό; Πως θα βγει καλοκαίρι θα κόψουµε πρώτα εµείς και θα βγει το δικό µας προϊόν πριν από τα άλλα µήλα. Θα ωριµάσουν και καλύτερα τα µήλα µέσα στο καλοκαίρι που οι θερµοκρασίες είναι αυξηµένες γιατί τώρα αν παγώσει περισσότερο δεν θα ωριµάσουν καλά», αναφέρει. Ο ίδιος καλλιεργεί και αχλάδια, κεράσια και µήλα στο χωριό του στα Νέα Ρούµατα αλλά εκτιµά πως ο Οµαλός έχει µεγάλες δυνατότητες.
Μας δείχνει τα χέρσα χωράφια που απλώνονται προς το Λακκιώτικο γύρο.
«Είναι µια αστοιβίδα ο Οµαλός, ελάχιστη έκταση καλλιεργείται και είναι ντροπή. Πήγαινες τη δεκαετία του ‘90 στο Οροπέδιο Λασιθίου και λυπόσουν τους ανθρώπους µε τη φτώχεια τους και τώρα πας και βλέπεις πως καλλιεργούν τα πάντα! Θέλουν στήριξη όµως οι παραγωγοί, τώρα τελευταία έχει προκύψει ένας µύκητας λόγω της υγρασίας από τη λιµνοδεξαµενή και πρέπει να µας καθοδηγήσουν πώς θα αντιµετωπιστεί», καταλήγει ο κ. Μανώλης.
Πατάτα άνυδρη και βιολογική
Πατάτες, αλλά και τοµάτες, κολοκύθια, καλαµπόκια, τα πάντα και µε βιολογικό τρόπο καλλιεργεί ο Παντελής Θεοδωράκης στον Οµαλό. Ο βιοκαλλιεργητής αυτήν την εποχή βρίσκεται κάθε Κυριακή στο Οροπέδιο για να βγάλει την πατάτα. Μαζί πηγαίνουµε όµως πρώτα στα υπόλοιπα κηπευτικά του.
«Το καλαµπόκι θα καθυστερήσει ακόµα αλλά τώρα µε τις βροχές θα πάει καλά» εκτιµά, ενώ µας δείχνει τις τοµάτες που µόλις έχει κόψει. «Εδώ τα κηπευτικά έχουν άλλη γεύση αν δοκιµάσεις καταλαβαίνεις. Ούτε ψέκασµα θέλουν, ούτε λιπάσµατα. ∆εν θα βγάλουν ποσότητα αλλά δεν την θέλω, θα έχω όµως ποιότητα», σηµειώνει.
∆ίπλα βρίσκεται ένα από τα χωράφια που καλλιεργεί πατάτα, συνολικά 32 στρ. έχει στον Οµαλό.
Με τα χέρια αρχίζει και βγάζει τους καρπούς που είναι λίγα εκατοστά πριν την επιφάνεια. «Αυτή είναι η ντόπια η οµαλίτικη πατάτα! Άνυδρη γιατί δεν τις ποτίζω και βέβαια βιολογική. Κάτω από τους 4-5 πόντους το χωράφι είναι ολόγρο» λέει και για του λόγου το αληθές µε το χέρι φέρνει στην επιφάνεια τις πατάτες, µε τις οποίες στη συνέχεια γεµίζει τα τελάρα του.
«Η πατάτα είναι πιο µικρή από τη συµβατική αλλά όποιος φάει καταλαβαίνει τι θα πει νοστιµιά για αυτό και ο κόσµος που ξέρει το προϊόν, την θέλει και την προτιµάει», σηµειώνει.
∆ίπλα στις πατάτες βλέπουµε και άλλα φυτά. «Είναι αρακάς» µας διευκρινίζει και προσθέτει «τον πετάω τον καρπό του αρακά στο χωράφι. Τραβάει το άζωτο από την ατµόσφαιρα και το φέρνει στο χώµα».
Οι πατάτες που θα βγουν όλο τον Οκτώβρη θα µεταφερθούν σε πέτρινες αποθήκες στο Οροπέδιο, όπου λόγω της χαµηλής θερµοκρασίας µπορεί να διατηρηθούν µέχρι και το καλοκαίρι.
Ο βιοκαλλιεργητής µας δείχνει το Οροπέδιο. «∆εν καλλιεργείται ούτε το 10%, της έκτασης του Οµαλού. Αν καλλιεργούνταν το 50% θα είχαν για έξι µήνες πατάτα οµαλίτικη όλα τα Χανιά», είναι τα λόγια του.
Στην περιοχή του Οµαλού δραστηριοποιείται και ο κ. Στέλιος Αντωνακάκης. Εγκατάλειψε τη δουλειά του εργολάβου οικοδοµών εδώ και 10 χρόνια και δραστηριοποιείται στην αγροτική παραγωγή. «Κηπικά, µήλα, παράγω σχεδόν τα πάντα γιατί έχει πολύ εύφορη γη ο Οµαλός. Οι τοµάτες φέτος ήταν οι ωραιότερες που έχω φάει στη ζωή µου. Γιατί είναι διαφορετικά τα προϊόντα του Οροπεδίου; Είναι το υψόµετρο, η διαφορά της θερµοκρασίας από τη µέρα στη νύχτα πιστεύω. Όµως και πάλι θέλει πολλή δουλειά και κόπο για να πεις ότι θα µπορείς να ζήσεις από τη γη», επισηµαίνει.
Γιατί όχι ονοµασίας προέλευσης;
Επόµενος σταθµός µας το χωράφι µε τις µηλιές των αδελφών Πενταράκη από τη µεριά του Λακκιώτικου Γύρου. Εκεί συναντάµε τον Ρούσο Πενταράκη. «Φυτέψαµε 70 µηλιές, πριν 26 χρόνια στο Οροπέδιο. Για χρόνια πολλά ήταν µια καλή καλλιέργεια, γιατί γίνονταν ανάρπαστα, δεν ήθελαν ψεκασµούς. Ως καρπός είναι πιο νόστιµα και όποιος δοκιµάσει σίγουρα θα τα ξαναζητήσει. Παλιά είχαµε προβλήµατα µόνο µε τον παγετό. Τα τελευταία χρόνια, µετά που έγινε η λιµνοδεξαµενή παρουσιάστηκε ένας µύκητας και πρέπει οι αρµόδιες υπηρεσίες να δουν το πρόβληµα γιατί δεν υπάρχει φάρµακο για να τον καταπολεµήσει», υπογραµµίζει.
Οι µηλιές όπως µας σηµειώνει ο παραγωγός θέλουν κλαδέµατα το Φεβρουάριο, ένα χαλκό µετά και αν δεν κάνει τον Απρίλιο την εποχή της ανθοφορίας παγωνιά, πρέπει να αραιώσεις τα µήλα για να µεγαλώσουν.
«Το προϊόν είναι καλό και ποιοτικό αυτό είναι το µόνο σίγουρο αλλά δεν µπορούν µόνοι τους οι παραγωγοί», αναφέρει ο Ρούσος και συνεχίζει «επιβάλλεται να σκύψουν πάνω στον Οµαλό ο αρµόδιες υπηρεσίες και να δώσουν οδηγίες για το πως θα µπορούµε να βελτιώσουµε την παραγωγή και να επεκταθούν οι καλλιέργειες, να γίνουν τα προϊόντα ονοµασίας προέλευσης».
