Τo Νεφέλωμα ΙC1848 ή Soul (Ψυχή), όπως έχει επικρατήσει λόγω του σχήματος του, βρίσκεται στον αστερισμό της Κασσιόπης. Η απόσταση του από την Γη είναι περίπου 6.500 έτη φωτός. Μαζί με το νεφέλωμα της καρδιάς ή Ic 1805 που έχω παρουσιάσει σε προηγούμενη δημοσίευσή μου , αποτελούν την καρδιά και την ψυχή του γαλαξία μας. Είναι ένα νεφέλωμα εκπομπής πλούσιο σε υδρογόνο και οξυγόνο.
Νεφέλωμα εκπομπής
Τα νεφελώματα εκπομπής είναι ένα από τα είδη νεφελωμάτων στην αστρονομία. Πρόκειται για διαστημικά νέφη από ιονισμένο αέριο (δηλαδή από πλάσμα), που εκπέμπουν φως διάφορων χρωμάτων. Η πιο συνηθισμένη πηγή του ιονισμού είναι υπεριώδης ακτινοβολία εκπεμπόμενη από ένα γειτονικό αστέρα υψηλής επιφανειακής θερμοκρασίας. Ανάμεσα στους αρκετούς τύπους νεφελωμάτων εκπομπής είναι οι Περιοχές H II (όπου γεννιούνται νέοι αστέρες και οι νεαροί αστέρες μεγάλης μάζας είναι η πηγή της ιονίζουσας ακτινοβολίας) και τα πλανητικά νεφελώματα, στα οποία αντιθέτως ένας αστέρας μικρής μάζας κατά τον θάνατό του έχει αποβάλει τα εξωτερικά του στρώματα μακριά στο διάστημα, όπου ο εκτεθειμένος υψηλής θερμοκρασίας πυρήνας του (λευκός νάνος) τα ιονίζει.
Συνήθως ένας νεαρός αστέρας θα ιονίσει ένα μικρό μέρος του νεφελώματος από το οποίο γεννήθηκε. Μόνο μεγάλοι και θερμοί αστέρες μπορούν να απελευθερώνουν ισχύ ικανή να ιονίζει μεγάλο μέρος ενός τέτοιου νέφους. Συχνά αυτό γίνεται από ένα ολόκληρο σμήνος νεαρών αστέρων.
Το χρώμα του νεφελώματος εξαρτάται από τη χημική του σύσταση και το βαθμό ιονισμού. Εξαιτίας της κυριαρχίας του υδρογόνου στο διαστρικό αέριο και τη σχετικώς χαμηλή ενέργεια ιονισμού του ατόμου του, πολλά νεφελώματα εκπομπής είναι κόκκινα. Αν είναι διαθέσιμη περισσότερη ενέργεια, μπορούν να ιονισθούν και άλλα στοιχεία, οπότε εμφανίζεται και το πράσινο ή το κυανό χρώμα. Εξετάζοντας τα φάσματα των νεφελωμάτων εκπομπής, οι αστρονόμοι βρίσκουν τη χημική τους σύσταση. Τα περισσότερα αποτελούνται από περίπου 90% υδρογόνο, με το υπόλοιπο να είναι ήλιο, οξυγόνο, άζωτο κ.ά. στοιχεία.
Αστερισμός της Κασσιόπης.
Η Κασσιόπη (Λατινικά: Cassiopeia (Κασσιόπεια) συντομογραφία: Cas) είναι αστερισμός που σημειώθηκε για πρώτη φορά στην αρχαιότητα από τον Πτολεμαίο και είναι ένας από τους 88 επίσημους αστερισμούς που θέσπισε η Διεθνής Αστρονομική Ένωση. Η Κασσιόπη βρίσκεται ολόκληρη στο βόρειο ημισφαίριο της ουράνιας σφαίρας, είναι μάλιστα τόσο βόρειος αστερισμός, ώστε στα χρόνια μας είναι σχεδόν αειφανής από την Ελλάδα. Συνορεύει με τους εξής 5 αστερισμούς: Κηφέα, Σαύρα, Ανδρομέδα, Περσέα και Καμηλοπάρδαλη. Αναγνωρίζεται εύκολα στον ουρανό από το χαρακτηριστικό «ζιγκ-ζαγκ», που σχηματίζουν τα 5 φωτεινότερα άστρα της (τα β,α,γ,δ, και ε κατά σειρά) και μοιάζει με ανοικτό Μ ή W.
Αειφανείς αστερισμοί
Ως αειφανείς αστέρες (ή αλλιώς παραπόλιοι αστέρες) και κατ΄ επέκταση αειφανείς αστερισμοί, χαρακτηρίζονται αντίστοιχα οι αστέρες και οι αστερισμοί που παρατηρούνται συνεχώς, δηλαδή σε όλη τη διάρκεια του 24ώρου, κατά τη φαινομενική περιστροφή της ουράνιας σφαίρας, παραμένουν πάνω από τον ορίζοντα του τόπου παρατήρησης εις τρόπον ώστε οι αστέρες αυτοί να μην ανατέλλουν ούτε να δύουν. Σε αντίθεση με τους αστερισμούς και τους αστέρες που βρίσκονται στον πόλο της Γης, αυτοί που βρίσκονται στον ισημερινό δεν είναι ποτέ παραπόλιοι.
Οι έξι αειφανείς αστερισμοί του Βορείου Ημισφαιρίου είναι η Μεγάλη Άρκτος, η Μικρή Άρκτος, ο Κηφέας, ο Δράκοντας, η Καμηλοπάρδαλη και η Κασσιόπη.
Ονομασίες και ιστορία
Εχω ξαναγράψει για τον αστερισμό της Κασσιόπης σε προηγούμενη δημοσίευση που αφορούσε το νεφέλωμα της καρδιάς Ic1805.
Η εναλλακτική μορφή του ονόματος Κασσιέπεια ή Κασσιόπεια είναι ορθότερη κατά τον R.H. Allen. Το όνομα γενικώς βρίσκεται σε χρήση για σχεδόν 2.500 χρόνια. Οι Σοφοκλής και Ευριπίδης το αναφέρουν ενώ στην αρχαία Ελλάδα παντού τονίζεται ότι το βασικό σχήμα του αστερισμού αντιστοιχούσε σε μία γυναίκα καθισμένη πάνω σε ένα θρόνο, («Η του θρόνου»), και ειδκότερα στη βασίλισσα της Αιθιοπίας Κασσιόπη, γνωστή από τον μύθο του Περσέως και της Ανδρομέδας. Ωστόσο παλαιότερα ο αστερισμός ήταν ευρέως γνωστός ως Λακωνική Κλεις από την ομοιότητά του με αυτό το αρχαίο αντικείμενο. Ο Άρατος επίσης τον παρομοιάζει με πόρτα με κλειδί και, προχωρώντας περισσότερο, ο Γάλλος επίσκοπος Huet, δάσκαλος του τότε διαδόχου Λουδοβίκου ΙΕ΄, έλεγε πιο συγκεκριμένα ότι ήταν το κλειδί που ο Όμηρος περιγράφει στα χέρια της Πηνελόπης στην Οδύσσεια.
Οι Aραβες αποκαλούσαν την Κασσιόπη Αλ Ντατ αλ Κουρσίγ, η Κυρία στην Καρέκλα, αφού το ελληνικό κύριο όνομα δεν σήμαινε τίποτα γι’ αυτούς, και παλαιότερα Kaff al Hadib, δηλαδή «Χέρι βαμμένο με χέννα» του οποίου τα ακροδάχτυλα ήταν οι φωτεινότεροι αστέρες, μολονότι εδώ περιελάμβαναν και το αριστερό χέρι του Περσέως. Παρόμοια, ο Γεώργιος Χρυσοκόκκης τον ονομάζει με το ελληνιστικό “Χειρ βεβαμένη”. Επιπροσθέτως, οι πρώτοι Αραβες έφτιαξαν δύο σκύλους από τους αστέρες της Κασσιόπης και του Κηφέως, από όπου και το Canis του Bayer. Ο Bayer αποκαλεί την Κασσιόπη και Cerva, ζαρκάδι, πράγμα που ίσως σχετίζεται με το αναφερόμενο από τον Λαλάντ ότι η αιγυπτιακή σφαίρα του Πετόσιρι έδειχνε ένα ελάφι βορείως των Ιχθύων, ενώ ως αστρική μορφή στην αρχαία Αίγυπτο, έχει ταυτισθεί κατά καιρούς και με το Πόδι του Βιβλίου των νεκρών. Ο Al Tizini φαντάσθηκε ότι κάποιοι από τους φωτεινότερους αστέρες της Κασσιόπης έδειχναν μια Καμήλα που γονατίζει, άλλωστε και το κοινό όνομα του ζώου στην Περσία, Shuter, αποδινόταν στον αστερισμό.
Κατά τις ιουδαιοχριστιανικές αναπαραστάσεις των ουράνιων μορφών (κυρίως 17ος αι. μ.Χ.) η Κασσιόπη μετατράπηκε στη Μαρία τη Μαγδαληνή, τη Δεββώρα κρίνουσα κάτω από τη φοινικιά της στο ‘Ορος Εφραίμ (πρβλ. το κλαδί της φοινικιάς στην Αλμαγέστη), και τη Βηρσαβεέ, τη μητέρα του Σολομώντα.
Ο μύθος
Κατά την επικρατέστερη όμως παράδοση η Κασσιόπη ήταν σύζυγος του Κηφέα και μητέρα της Ανδρομέδας. Η Κασσιόπη καυχήθηκε ότι ήταν ομορφότερη από την Hρα και από τις Νηρηίδες, προκαλώντας την οργή της Hρας και των Νηρηίδων, που ζήτησαν από τον θεό της θάλασσας, τον Ποσειδώνα, να την τιμωρήσει. Τότε ο Ποσειδώνας έστειλε ένα κήτος-ένα φοβερό θαλάσσιο τέρας-που κατέστρεφε τα παράλια της χώρας της Κασσιόπης.
Για να εξευμενισθεί ο Ποσειδώνας, το βασιλικό ζεύγος υποχρεώθηκε να δώσει την Ανδρομέδα να τη φάει το τέρας. Τότε εμφανίσθηκε ο Περσέας και τη γλύτωσε. Μετά τον θάνατό της, η Κασσιόπη μεταμορφώθηκε στον αστερισμό, όπως και οι υπόλοιποι ήρωες του μύθου.
Παντού στην αρχαία Ελλάδα το βασικό σχήμα στον αστερισμό αντιστοιχούσε σε μία γυναίκα καθισμένη πάνω σε ένα θρόνο (“Η του θρόνου”).
Πηγές: wikipedia
