Καταγράφοντας το αόρατο σε παρελθόντα χρόνο
Το νεφέλωμα της Έλικας ή NGC 7293 είναι πλανητικό νεφέλωμα και απέχει από τη Γη περίπου 700 έτη φωτός.Eίναι το κοντινότερο από τα πλανητικά νεφελώματα. Επίσης, με φαινόμενο μέγεθος +7,5 είναι ένα από τα λαμπρότερα.
Μόλις επτακόσια έτη φωτός από τη Γη, ένα άστρο σαν τον ήλιο πεθαίνει. Τα τελευταία μερικά χιλιάδες χρόνια έχει παραγάγει το Νεφέλωμα Έλικας (NGC 7293), ένα καλά μελετημένο και κοντινό παράδειγμα ενός πλανητικού νεφελώματος, χαρακτηριστικό αυτής της τελικής φάσης της αστρικής εξέλιξης.
Με περίπου 3 έτη φωτός πλάτος, και επίσης ακολουθεί το αμυδρό εξωτερικό χαρακτηριστικό φωτοστέφανο που δίνει το νεφέλωμα ένα πλάτος πάνω από έξι έτη φωτός. Η λευκή κουκκίδα στο κέντρο του νεφελώματος της Έλικας είναι το θερμό, κεντρικό αστέρι αυτού του πλανητικού νεφελώματος. Φαίνεται ένα απλό νεφέλωμα με την πρώτη ματιά, αλλά ο Έλικας είναι πλέον κατανοητό ότι έχει μια εκπληκτικά περίπλοκη γεωμετρία.
Είναι ένα από τα μεγαλύτερα πλανητικά νεφελώματα στον ουρανό φτάνοντας σε φαινόμενη έκταση το μέγεθος της Πανσελήνου. Στο κέντρο του νεφελώματος βρίσκεται ένας γαλαζόλευκος άσπρος νάνος, ό,τι δηλαδή απέμεινε από τον θάνατο του αρχικού άστρου από το οποίο προήλθε. Η θερμοκρασία του άσπρου νάνου φτάνει τους 100.000 βαθμούς Κελσίου και έχει διάμετρο ίση με το 2% της διαμέτρου του Ήλιου. Ο γαλαζοπράσινος φωτισμός του οφείλεται στο διπλά ιονισμένο οξυγόνο που περιέχει, ενώ τα αέριά του διαστέλλονται με ταχύτητα 72.000 χιλιομέτρων την ώρα. Ήταν κι αυτό ένα άστρο σαν τον Ήλιο μας και κατά κάποιον τρόπο στον πλανητικό αυτό νεφέλωμα βλέπουμε με τα ίδια μας τα μάτια το μέλλον και του δικού μας άστρου αφού η μορφή του μας δείχνει το πως θα είναι ο Ήλιος σε πέντε δισεκατομμύρια χρόνια από σήμερα όταν θα φτάσει κι αυτός στο τέλος της ζωής του.
Αστροφωτογράφιση
Συνολικά 12 ώρες έκθεσης χρειάστηκα με ψυχόμενη κάμερα στους -30 °C , με φίλτρα RGB στο ορατό φάσμα και στο υδρογόνο και αρκετές ώρες επεξεργασία για να δημιουργήσω αυτή η φωτογραφία του νεφελώματος που βρίσκεται στον αστερισμό του Υδροχόου και σε απόσταση περίπου 700 ετών φωτός από τη γη μας.
Ο αστερισμός του Υδροχόου
Νοτιοδυτικά των Ιχθύων βρίσκεται ο ζωδιακός αστερισμός του Υδροχόου. Ο Υδροχόος είναι ο 11ος αστερισμός του ζωδιακού κύκλου.Είναι αστερισμός που σημειώθηκε πρώτη φορά στην αρχαιότητα από τον Πτολεμαίο και είναι ένας από τους 88 επίσημους αστερισμούς που θέσπισε η Διεθνής Αστρονομική Ένωση. Λατινικό όνομα: Aquarius
Είναι εκτεταμένος αστερισμός με πάνω από 100 άστρα, αλλά δεν περιέχει κανένα άστρο ιδιαίτερα λαμπρό. Περιβάλλεται από τους αστερισμούς του Πηγάσου, του Δελφίνος, του Αετού, του Αιγόκερω, του Νότιου Ιχθύος και του Κήτους. O υδάτινος χαρακτήρας του αστερισμού οφείλεται στο γεγονός ότι ο Ήλιος διέρχεται από το ζώδιο αυτό την εποχή των βροχών. Γι’ αυτό και άλλοι γειτονικοί αστερισμοί, όπως οι Ιχθύες, ο Νότιος Ιχθύς, το Κήτος και ο Ηριδανός, έχουν σχέση με το υγρό στοιχείο.
Μυθολογία
Ο υδροχόος παριστάνει τον Γανυμήδη, τον ωραιότερο νέο της αρχαιότητας, που τον άρπαξε ο Δίας για να τον κάνει οινοχόο του, και όχι μόνο, στον Όλυμπο και να παίρνουν από τα χέρια του, αυτός και οι άλλοι θεοί το κρασί και το νέκταρ. Τρία άστρα του στερισμού παριστάνουν την Υδρία που κρατάει στα χέρια του ο Γανυμήδης. Από το στόμιό της χύνεται νερό προς τον γειτονικό αστερισμό του Νότιου Ιχθύος. Ο Γανυμήδης ήταν γιος του Τρώα και της Καλλιρρόης και ο ωραιότερος άνδρας που γέννησε η φύση. Ο Δίας ζήλεψε την ομορφιά του παλικαριού και με τη μορφή του αετού του, άρπαξε το θνητό Γανυμήδη, για να του χαρίσει την αιώνια ομορφιά και αθανασία. Στον απαρηγόρητο πατέρα του, τον Τρώα, ο Δίας χάρισε τα περίφημα άλογά του, αυτά που στη συνέχεια έγιναν η αιτία να θανατωθεί από τον Ηρακλή ο βασιλιάς της Τροίας, ο πονηρός Λαομέδοντας. Ο Δίας εγκατέστησε τον Γανυμήδη στον Όλυμπο ως οινοχόο των θεών, γεγονός που προκάλεσε τη ζήλια της Ήρας, αλλά και της κόρης της Ήβης, η οποία ήταν μέχρι τότε οινοχόος των θεών. Οι συνεχείς πιέσεις αυτών των δύο γυναικών ανάγκασαν το Δία να μεταμορφώσει το νεαρό ευνοούμενό του στον αστερισμό του Υδροχόου, χαρίζοντάς του την αιώνια αθανασία.
Η σχέση του αστερισμού του Υδροχόου με το υδάτινο στοιχείο αποτελούσε κοινή παραδοχή όλων των ανατολικών λαών. Οι Βαβυλώνιοι παραδεχόμενοι αυτή την εκδοχή, απεικόνιζαν τον αστερισμό αυτό σαν ένα νεαρό χωρίς πρόσωπο που κρατούσε στο αριστερό χέρι ένα προσόψιο Ο νεαρός αυτός άνδρας κρατούσε ένα δοχείο από το οποίο χυνόταν νερό. Οι αρχαίοι Αιγύπτιοι απέδιδαν τις πλημμύρες του Νείλου στο νερό που ξεχυνόταν από το δοχείο του Υδροχόου που εμφανιζόταν την εποχή των πλημμυρών. Σύμφωνα με παλαιότερες ελληνικές εκδοχές το νερό που κυλούσε από την υδρία του Υδροχόου σχημάτιζε το ρεύμα του μυθικού ποταμού Ηριδανού που πήγαζε από την πηγή Ιπποκρύνη. Η πηγή αυτή, σύμφωνα με την παράδοση σχηματίστηκε όταν έσπασε η υδρία του Υδροχόου μετά από μια κλωτσιά του Πήγασου.
Ο μεγάλος άραβας αστρονόμος Al Biruni στους αστρολογικούς του χάρτες αναφέρει τον αστερισμό με το όνομα Amphora δηλαδή αμφορέα. Το όνομα αυτό όπως φαίνεται το παρέλαβε από τον ποιητή του 4ου π. Χ. αιώνα Ausonius.Στον Ρωμαϊκό ζωδιακό κύκλο, ο Υδροχόος παριστάνετο σαν παγώνι ή Χήνα. Τα πτηνά αυτά ήταν αφιερωμένα στη θεά Ήρα, όπως και ο μήνας Γαμηλιών κατά τον οποίο ο Ήλιος αστρολογικά διέτρεχε τον αστερισμό. Οι χριστιανοί κατά τη διάρκεια του 16ου και του 17ου αιώνα θεωρούσαν ότι ο Υδροχόος στον ουρανό παριστά τον Ιωάννη τον Βαπτιστή ή τον απόστολο Ιούδα τον Θαδδαίο ή τον Μωϋσή διαχωρίζοντα τα θαλάσσια ύδατα. Ο Αππιανός, ιστορικός του 2ου μ. Χ. αιώνα, τον ονόμαζε Hydridurus. Το όνομα αυτό εμφανίζεται στην Αλμαγέστη (1515) ως Idrudurus και Hauritor δηλαδή αντλητής γήινων υδάτων. Ο μεγάλος Έλληνας λυρικός ποιητής Πίνδαρος αναφέρει ότι ο Υδροχόος συμβολίζει το πνεύμα των πηγών του Νείλου
Βιβλιογραφία
Διονύσης Σιμόπουλος , Wikipedia, tsene.com, Σ. Θεοδοσίου, Μ. Δανέζης: «Τα άστρα και οι Μύθοι τους» Εκδόσεις Δίαυλος, Αθήνα 1991. Σ. Πλακίδης: «Η Μυθολογία η ονοματολογία και τα αξιοπερίεργα των αστερισμών», Σύλλογος προς διάδοσιν ωφελίμων βιβλίων, Αθήνα 1992
