Jacques Ranciere
Eκδόσεις ΠΕΔΙΟ (Αθήνα 2009)
Πολιτική, δημοκρατία, χειραφέτηση, συνέντευξη του συγγραφέα για την ελληνική έκδοση στην υπεύθυνη της ΣΕΙΡΑΣ «Σύγχρονες κοινωνίες» ΞΕΝΙΑ ΧΡΥΣΟΧΟΟΥ. Μετάφραση Βίκυ Ιακώβου
Kατάλυση, ουσιαστικά, της Δημοκρατίας στην Ευρώπη με την κρίση οικονομίας, μεταναστευτικό, τρομοκρατία, η Δημοκρατία εξελίσσεται σε αντι-δημοκρατία και αυξάνεται η ανάγκη για το ξεκαθάρισμα της πραγματικής ουσίας της και λειτουργίας της στον 21ο αιώνα της υπερ-τρομοκρατίας, της υπερ-εκμετάλλευσης, της υπερ-ανισότητας και της ΥΠΕΡ-αβεβαιότητας, σε όλα τα επίπεδα ζωής και θανάτου σήμερα και αύριο. Τόσο στη χώρα μας, που “γέννησε” την άμεση Δημοκρατία, η οποία, όμως, κι εδώ λειτούργησε τόσα λίγα χρόνια. Για να περάσουν μετά, αιώνες αντιδημοκρατίας, η οποία μεγεθύνθηκε εφιαλτικά στον 20ό αιώνα των μεγάλων πολέμων. Για να φθάσουμε στη βόμβα της Χιροσίμα, με είσοδο της ανθρωπότητας στην εφιαλτική πυρηνική εποχή, με κίβδηλες δημοκρατικές αποφάσεις, υπέρ των λαών, αλλά στην πραγματικότητα κατά των λαών και του πλανήτη. Τώρα, όμως, στο όνομα της Δημοκρατίας, βυθιζόμαστε σε μεγαλύτερη τρομοκρατία και δέος, με συνεχές μακελειό σε Ευρώπη και κόσμο. Για να διερωτόμαστε: Πώς θα σωθεί η Δημοκρατία;
*** * ***
Κι όμως η ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ (η ουσιαστική Δημοκρατία) κινδυνεύει με εκφυλισμό, ως ΙΔΕΩΔΕΣ διακυβέρνησης των λαών σήμερα. Αλλά, στη μακρά διαδρομή της Δημοκρατίας -από την εποχή του Κλεισθένη, ως σήμερα, πλείστα πολιτικά συστήματα αποκαλούσαν ΕΑΥΤΑ ως Δημοκρατικά πολιτεύματα. Είτε με συνθετικά είτε χωρίς.
ΑΝΤΙ-ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΕΣ «ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ»
Στην πραγματικότητα όμως ο κόσμος κυβερνάται αντιδημοκρατικά ακόμα και στις πιο αυθεντικές και τυπικές Δυτικές Δημοκρατίες της αντιπροσωπευτικότητας. Όπως στην Αγγλία, στα Βορειοευρωπαϊκά κράτη καθώς και στον Καναδά και τη «Μεγάλη Δημοκρατία της Βόρειας Αμερικής». Η οποία λειτουργεί με όλους τους συμβατικούς Δημοκρατικούς τρόπους. Με τόσο κραυγαλέες αντιδημοκρατικές εφαρμογές, οι οποίες μεθοδεύονται από τη σκοτεινή πλευρά (όχι της σελήνης) της Δημοκρατίας, που είναι τόσο μεγάλη, τόσο αδιαφανής και τόσο διαπλεκόμενη.
Όπως έγινε τώρα και στη Μετασοβιετική Ρωσία καθώς και σε όλες τις άλλες Δημοκρατίες που επανήλθαν στα εθνικά τους σχήματα. Για να λειτουργούν χωρίς προσχήματα αντιδημοκρατικότατα -στο όνομα της Δημοκρατίας- όπως συμβαίνει και στις νέες αναδυόμενες δημοκρατίες και οικονομίες του σύγχρονου κόσμου μας.
ΓΕΡΑΣΜΕΝΟΣ Ο ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΜΟΣ
Για να βιώνουμε, παγκόσμια, μια βαθιά γερασμένη και διαβρωμένη Δημοκρατία, κυρίως δυτικού τύπου. Με τις διάφορες, επιμέρους, παραλλαγές, μέσα στο πλαίσιο του χρεοκοπημένου ΗΘΙΚΑ, πολιτικά, κοινωνικά και, κυρίως, οικονομικά ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΜΟΥ. Αυτού που αποτέλεσε την ιδεολογία, τη μεθοδολογία και την εργαλειολογία της άγριας υπερ-εκμετάλλευσης με τη στυγνή αποικιοκρατία και τη μεταποικιοκρατική επικυριαρχία λαών, ηπείρων και του πλανήτη ολόκληρου.
ΠΑΡΑΠΟΙΗΜΕΝΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ
Μια Δημοκρατία που ήταν σύμφυτη, πάντα, με τα μεγάλα συμφέροντα από την εποχή της εξαστικοποίησης, της πρώτης βιομηχανικής επανάστασης του ακραίου φιλελευθερισμού και του Νεοφιλελευθερισμού που, τελικά, διαμόρφωσε την παγκοσμιοποιημένη οικονομία, κοινωνία και επικοινωνία.
Καταστάσεις που οδήγησαν “Δημοκρατικότατα” στην οικονομική απληστία της ανεξέλεγκτης κερδοσκοπίας, η οποία, πάλι, διακυβερνά και εγκληματεί, πάλι “Δημοκρατικά”. Με διάφορες “παράξενες” μορφές Δημοκρατικής δικτατόρευσης των πάντων: Με μεθοδεύσεις, με υπόγειες συναινέσεις, ασυγχώρητους επικοινωνιακούς αποπροσανατολισμούς, μέσα στη “Δημοκρατική” συμμετοχή του καθενός στη σύγχρονη διαδικτυακή πληροφόρηση και γνώση, των ηλεκτρονικών δικαιωμάτων του σύγχρονου πολίτη του κόσμου.
Για μια μετάλλαξη του διαπολιτισμικού γίγνεσθαι σε μια μονοδιάστατη τεχνοδυναμική τελετουργία ελεύθερης συμμετοχής στον πραγματικό (real time) στιγμιαίο χρόνο της υπερ-εκμετάλλευσης.
ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΤΑ ΤΟΥ ΕΑΥΤΟΥ ΤΗΣ
Όμως, αυτή την πραγματικότητα δεν θέλουν να την παραδεχτούν όλοι οι συμπλέοντες (κατά μικρό ή μεγάλο μέρος) με τη διεφθαρμένη πολιτικά και διαφθειρόμενη κοινωνικά σύγχρονη αντιπροσωπευτική Δημοκρατία της Δύσης. Η οποία, παρά τις απομιμήσεις της, από άλλα κράτη- ταυτίστηκε με τη Δυτική “αξιακή” μορφή ενός βαριά ασθενούντος Δημοκρατικού, κατ’ επίφαση, πολιτισμού. Για να φθάσουμε, τώρα, στο σημείο μέγιστης οικονομικής και διαπολιτισμικής κρίσης την οποία επέβαλε ο Δημοκρατικός Φιλελεύθερος Καπιταλισμός.
α) Κατά του υπαρκτού επαναστατικού σοσιαλισμού, β) αλλά και κατά του ίδιου του “εαυτού” του, τον οποίο μετέβαλε, τελικά, σε σαρκοβόρο τέρας να κατατρώγει τις σάρκες των εν “ελευθερία” διατελούντων πολιτών και των δικών του “φιλελεύθερων Δημοκρατικών χωρών”. Όπως, ξανάγραψα για το βιβλίο του Γάλλου φιλόσοφου Jacques Ranciere που έχει τίτλο: “ΤΟ ΜΙΣΟΣ ΓΙΑ ΤΗ Δημοκρατία”, στο δεύτερο κεφάλαιο ο συγγραφέας του υποστηρίζει ότι έχουμε οδηγηθεί… «από τη νικηφόρο δημοκρατία στην εγκληματική δημοκρατία».
Βασικά οι αντι-δημοκράτες του σήμερα αποκαλούν το ίδιο πράγμα που οι ζηλωτές της “Φιλελεύθερης Δημοκρατίας” του χθες αποκαλούσαν ολοκληρωτισμό: το ίδιο πράγμα ανεστραμμένο.
ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ ΤΑ ΕΓΩΙΣΤΙΚΑ… ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΑ «ΑΤΟΜΑ»;
Όμως ο Jacques Ranciere (σελ. 38) μας προτρέπει «να θυμηθούμε ότι και η Δημοκρατία είναι το πολίτευμα της ισότητας» και θα μπορέσουμε να συμπεράνουμε ότι «τα εγωιστικά άτομα, είναι οι δημοκρατικοί άνθρωποι και η γενίκευση των εμπορευματικών σχέσεων, έμβλημα των οποίων αποτελούν τα δικαιώματα του ανθρώπου που δεν είναι τίποτε άλλο από την πραγμάτωση της πυρετώδους απαίτησης για ισότητα που διέπει τα δημοκρατικά άτομα και καταστρέφει την επιδίωξη του κοινού καλού την οποία ενσαρκώνει το κράτος, όταν λειτουργεί ως πραγματικό δημοκρατικό κράτος».
ΤΟ ΚΡΑΤΟΣ ME ΤΑ ΤΡΙΑ ΠΡΟΣΩΠΑ!!!
Αυτό, όμως, το κράτος όπως ζούμε τη σύγχρονη λειτουργία του έχει μια διπλή άμορφη μορφή, μέσα στην κοινωνία των εγωιστικών ατόμων. Έτσι, από τη μια μεριά ελαχιστοποιείται και εξαφανίζεται, για να ρίξει όλα τα βάρη στις πλάτες των πολιτών, που, τους αξιοποιεί με τα δικά του “Δημοκρατικά” παράσημα ως “κοινωνίες των πολιτών”. Η άλλη, όμως, μορφή του σύγχρονου κράτους είναι εφιαλτική, βάναυση, αυθαίρετη, καταπιεστική και… φασιστική! Με την έννοια μιας ΑΠΟΛΥΤΗΣ αντιδημοκρατικότητας όπως, τώρα, συμβαίνει στη χώρα μας, αλλά και σχεδόν, σε όλο τον κόσμο.
Για να σχηματίσει κι ένα τρίτο “αφηρημένο” πρόσωπο. Αυτό, του παγκόσμιου κράτους, με τους εμφανείς και αφανείς μηχανισμούς του. Για να επιβάλει τόσο στους λαούς, όσο και στους θαυμαστές του τη σύγχρονη φρίκη της υπερεκμετάλλευσης του καπιταλισμού με τρομερή βαρβαρότητα, που λέγεται παγκόσμια “ελευθερία και βοήθεια” (μέσω πολέμων, όπως, στο ΙΡΑΚ, στη Συρία, στην Παλαιστίνη και αλλού) για να βρουν οι λαοί το Δημοκρατικό τους πρόσωπο και την πραγματική ελευθερία της ΥΠΕΡ-εκμετάλλευσής τους.
Η ΣΧΗΜΑΤΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ
Πάντως, η σχηματική Δημοκρατία όπως την ξέρουμε έχει αυτοκαταργηθεί για να ζητούνται (πέρα από το Δημοκρατικό καλό και το ολοκληρωτικό κακό) νέες ευφυείς μέθοδοι πολιτικής παραπλάνησης και λειτουργίας, με παραδημοκρατικούς υπερ-εξουσιασμούς.
Όμως πρέπει να έχουμε αντιληφθεί τους λόγους (που είναι πολλοί) του ΜΙΣΟΥΣ κατά της σχηματικής δημοκρατίας με το διπλό και το τριπλό πρόσωπο της αντιδημοκρατικότητάς της όπως τη ζούμε χρόνια τώρα και στην Ελλάδα. Ιδιαίτερα από τη μεταπολίτευση ως σήμερα που η Δημοκρατία γκρέμισε πολλές από τις αξίες της στην παρα-δημοκρατική άβυσσο που βρισκόμαστε εδώ και χρόνια…
Γι’ αυτό ο λόγος περί δημοκρατίας δεν μπορεί να είναι πλέον συμβατικός και αναποτελεσματικός. Γιατί, εδώ που γεννήθηκε η Δημοκρατία, αν δεν ξανααναγεννηθεί πιο ανανεωμένη, πιο αναζητητική, πιο δικαιοκρατική και πιο αγωνιστική κατά του παγκόσμιου πλούτου, τότε θα γίνει σκιά και όνειδος της πραγματικής Δημοκρατίας. Με τον παγκόσμιο πλούτο να επιβάλει τη νέα αντιδημοκρατική κουλτούρα της νομιμότητας της υπερ-εκμεταλλευτικής λειτουργίας, με όπλο την τεχνοκρατία, για να απομακρύνουν την πραγματική λαϊκή συμμετοχή από τα τεκταινόμενα.
Αλλά το σημερινό πρόβλημα της δημοκρατίας επιβάλλει την άμεση αντιμετώπισή του για ανάδειξη της ουσιαστικής δημοκρατίας, γιατί αυτή έχει περάσει στη βαθιά κρίση της.
Ο ΠΛΟΥΤΟΣ
«Το μίσος για τη Δημοκρατία» Μετάφραση Βίκυ Ιακώβου (εκδόσεις «Πεδίο» 2009) έχει τα εξής περιεχόμενα:
Πρόλογος της Ξένιας Χρυσοχόου.
Εισαγωγή και 1) Από τη νικηφόρο δημοκρατία στην εγκληματική Δημοκρατία
2) Η πολιτική ή ο χαμένος ποιμένας
3) Δημοκρατία, αβασίλευτη πολιτεία, αντιπροσώπευσης
4) Οι λόγοι ενός μίσους και ΠΟΛΙΤΙΚΗ, ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ, ΧΕΙΡΑΦΕΤΗΣΗ
Συνέντευξη του συγγραφέα στη Βίκυ Ιακώβου
Κλείνουμε με ένα εξαιρετικής σημασίας (για τους σημερινούς καιρούς) απόσπασμα του Jacques Ranciere (από το κεφάλαιο “Οι λόγοι ενός μίσους”, σελ. 115):
…Είναι δύσκολο ν’ αποδείξει κανείς ότι η ελεύθερη κυκλοφορία κεφαλαίων που απαιτούν ολοένα και ταχύτερη αποδοτικότητα αποτελεί έναν νόμο της πρόνοιας, ο οποίος οδηγεί την ανθρωπότητα ολόκληρη (φυσικά, λέμε, και την Ελλάδα μας) σε ένα καλύτερο μέλλον. Για τούτο χρειάζεται πίστη.
Η “άγνοια” που καταμαρτυρείται στον λαό είναι απλούστατα η έλλειψη πίστης του. Στην πραγματικότητα η ιστορική πίστη έχει αλλάξει στρατόπεδο. Σήμερα μοιάζει αποκλειστικότητα των κυβερνώντων και των ειδημόνων τους. Και τούτο επειδή υποβοηθά τον βαθύτερο ψυχαναγκασμό που επιβάλλει κάθε ολιγαρχική κυβέρνηση: τον ΨΥΧΑΝΑΓΚΑΣΜΟ ΝΑ ΑΠΑΛΛΑΓΕΙ από τον λαό και από την ΠΟΛΙΤΙΚΗ κάθε αντιδημοκρατικής διακυβέρνησης. Καθώς δε ανακηρύσσονται απλά διαχειριστές των τοπικών επιπτώσεων της παγκόσμιας ιστορικής αναγκαιότητας, οι κυβερνήσεις αυτές επιζητούν να επιβάλουν το δημοκρατικό συμπλήρωμα. Επινοώντας ΥΠΕΡ-Εθνικούς θεσμούς που δεν είναι οι ίδιοι κράτη, που δεν λογοδοτούν σε κανέναν λαό, αλλά πραγματώνουν τον εμμενή στην ίδια την προοπτική τους σκοπό: να αποπολιτικοποιήσουν τις πολιτικές υποθέσεις, να τις βάλουν σε τόπους που είναι μη τόποι… για να μπορούν τα κράτη και οι ειδήμονές τους να… συνεννοηθούν με την ησυχία τους.
Κι εμείς, αλλά και ο κόσμος βιώνει τώρα την τραγωδία της καταχρηστικής και απάνθρωπης λειτουργίας του καπιταλιστικού πλούτου που τον προσκυνούμε και τον παρακαλούμε να μας “ΣΩΣΕΙ”!
Όμως, δεν έχει ενδιαφέρον για μας παρά μόνο για τη δική του σωτηρία. Τώρα, η δημοκρατική αλήθεια κινδυνεύει και αν δεν “σπάσει” ο καθρέπτης που μας ξεγελά με τις μετασχηματιζόμενες αντανακλάσεις του, τότε η ανθρωπότητα θα περάσει σε νέες καταστάσεις Δημοκρατικοφανούς καταναγκασμού…
