Πριν από σχεδόν 110 χρόνια οι Χανιώτες είχαν ένα φανερό μεράκι, το οποίο γέμιζε την καθημερινότητάς τους. Χάρη σε αυτό είχαν ένα παράθυρο ανοικτό στον κόσμο και μπορούσαν να συζητούν στις παρέες τους ώρες ολόκληρες καπνίζοντας τους ναργιλέδες τους και απολαμβάνοντας τους καφέδες τους. Το μεράκι ήταν η ανάγνωση των εφημερίδων που έρχονταν ατμοπλοϊκά από την Αθήνα μια φορά την εβδομάδα. Κάθε φορά που αργούσαν οι Χανιώτες ξεσπούσαν στους υπαλλήλους των ατμοπλοϊκών εταιριών που έδρευαν στο Σαντριβάνι, καθώς «[…]Εις αυτούς οι Χανιώται σπάζουν μαμουρλούκι, όταν υποφέρουν από το πάθος της εφημεριδοφαγίας και δυστυχώς το πάθος αυτό, το άλλως πολύ λογικόν, απεδείχθη δεινότερον και της χασισοποτίας και του καπνού και του οινοπνεύματος[…]». Αυτό εξηγεί την αδημονία των αναγνωστών στις 8/12/1912 που δεν είχε έρθει ατμόπλοιο από πολλές ημέρες, καθώς όλα τα εμπορικά ατμόπλοια είχαν επιταχθεί λόγω του Α’ Βαλκανικού Πολέμου.
Με νοσταλγία θυμήθηκαν οι παλιότεροι το ιστιοφόρο με πανιά του καπετάν Κοσμά, το «Πακέτο», το οποίο είχε επικοινωνία μόνο με τη Σύρο μια φορά το μήνα ή το δίμηνο κι έφερνε εφημερίδες. Τότε πήγαιναν όλοι στην προκυμαία και με τα τηλεσκόπια προσπαθούσαν να ανακαλύψουν στον ορίζοντα το «Πακέτο». Εκείνη τη μέρα ένας παλιός νοσταλγός είχε κατέβει στην προκυμαία με το παλιό του τηλεσκόπιο και αγνάντευε απογοητευμένος τον κενό ορίζοντα. Ο εκνευρισμός και η δυσαρέσκεια των παρευρισκομένων ήταν διάχυτος στην ατμόσφαιρα: «[…]Τι θα πει αδελφέ; Νησί σαν την Κρήτη να μένει χωρίς συγκοινωνία, χωρίς νέα, χωρίς εφημερίδες;[…]»
Τότε όλως τυχαίος κάποιο μέλος πληρώματος πλοίου που είχε κατέβει με ειδική αποστολή για τη μεταφορά του ταχυδρομείου, είχε στην τσέπη μια εφημερίδα, την οποία ανακάλυψε και «δανείστηκε» ένα «[…]από τα λαγωνικά του σελμπιχανέ, του φοβερού αυτού εφημεριδοφαγείου[…]» (ο σελμπιχανές ήταν η δημόσια κρήνη που υπήρχε στα Σαντριβάνι γύρω από την οποία μαζεύονταν οι περαστικοί και συζητούσαν). «[…]Ακολούθως η αυτή εφημερίς κατάφορτος μικροβίων, σιέλων, δακρύων κι άλλων προϊόντων, κάνει τον γύρον των Χανίων[…]».
Ευτυχώς τότε ακούστηκε το σφύριγμα του ατμόπλοιου. Ξαφνικά από το λιμάνι όρμησαν οι εφημεριδοφάγοι προς την πόλη φωνάζοντας: «Παπόρι! Επιτέλους αδελφέ θα μάθουμε νέα! Και πάντες μετά των πολιτών κατακλύζουν την προκυμαίαν. Τα εφημεριδοπωλεία ανοίγουν πρώτα-πρώτα. Τα μέλη του Σελμπιχανέ εγρηγόρουν[…]» («Ελεύθερον Βήμα, «Το μεράκι των Χανιωτών», 8/12/1912).
Με αυτό τον παραστατικό και εύθυμο τρόπο ο δημοσιογράφος της εφημερίδας «Ελεύθερον Βήμα» σατιρίζει τη δίψα για ενημέρωση των κατοίκων της πόλης, ενώ ταυτόχρονα περιγράφει μια πτυχή της πραγματικότητας του πολέμου εκείνης της εποχής, την έλλειψη επικοινωνίας και συγκοινωνίας.
*Ο κ. Αγησίλαος Κ. Αλιγιζάκης
είναι ιατρός ορθοπεδικός, πολιτισμολόγος
