Τα παραµύθια όπως και οι άνθρωποι ταξιδεύουν από χώρα σε χώρα. Ιστορούν τις αγάπες, τα βάσανα, τις ελπίδες και τους αγώνες των λαών.
Κάποια παραµύθια µοιάζουν κι ας χρησιµοποιούν άλλα ονόµατα. Είναι σαν να έχουν κοινό παρονοµαστή. Μια κοινή κρυφή συνταγή που εφαρµόζουν όλοι οι παραµυθάδες του κόσµου. Αυτή τη συνταγή αποκάλυψα σε 30 παιδιά την περασµένη εβδοµάδα σε εκδηλώσεις που οργάνωσαν η ΠΟΛΥΓΝΩΣΗ (Παλαιόχωρα) και η ∆ΗΜΟΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ του ΚΗΠΟΥ. Στο σηµείωµα παρουσιάζω τις εµπειρίες των παιδιών και τα µαθήµατα που πήρα κι ας είµαι παλιός παραµυθάς…
Η αφετηρία
Ξεκίνησα ανιστορώντας παραστατικά την πρόσφατη συνάντηση µου µε τις δεκάδες χελώνες που ζουν στα λουτρά του Μινωικού ανακτόρου της Ζάκρου. …∆εν ήταν η πρώτη φορά που κουβέντιαζα µε τις φίλες µου τις χελώνες. Τις γνωρίζω εδώ και 40 χρόνια, κι είναι σαν τις ξέρω από πάντα, από την εποχή των Μινωιτών. Οι κατοικίες τους, τα τρία κυκλικά λουτρά, είναι αντίστοιχα τρεις διαφορετικές κοινότητες χελωνών. Κάθε µια µε ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της, µε τις ιδιοτροπίες, το µοίρασµα και τους τσακωµούς… Έτσι τις περιέγραψα… σαν προσοµοίωση της κοινωνίας µας.
Τάξη ή χάος;
Κάθε καλογραµµένη ιστορία προσφέρει στους µικρούς αναγνώστες επεισόδια τάξης που διαδραµατίζονται µέσα στη χαοτική µας κοινωνία. Κάθε επεισόδιο έχει αφετηρία, λαϊκούς ήρωες και ηρωίδες, πρόγραµµα και δράση που εξελίσσεται σε χώρους οικείους ή εξωτικούς, προβλήµατα, από µηχανής θεούς και λυτρωτική λύσεις. Κάθε ιστορία είναι µοναδική απεικόνιση τάξης και οργάνωσης που διευκολύνει τα παιδιά να θυµούνται και να αρχειοθετούν πληροφορίες στη µνήµη επεισοδίων τους.
Μαθήµατα µη λεκτικής επικοινωνίας
Ο παραµυθάς-αφηγητής οφείλει να παρατηρεί συνεχώς τους ακροατές του. Όλες κι όλους. Ο λόγος; Για να εντοπίζει έγκαιρα, σηµάδια κούρασης, βαριεστηµάρας, µη κατανόησης. ∆εν τα καταφέρνουµε πάντοτε. Ένας νεαρός που καθόταν δίπλα µου κι ήταν στα όρια του οπτικού µου πεδίου µου λέει στη µέση µιας αφήγησης ‘κύριε Κυριάκο, πόνεσε το κεφάλι µου’. Η αντίδραση µου ήταν άµεση. «Παιδιά, κάνουµε 5 λεπτά διάλειµµα στο χώρο της βιβλιοθήκης».
Τι είχε συµβεί; Το πιθανότερο ήταν η µνήµη εργασίας του να ήταν σε επίπεδο κορεσµού και να αδυνατούσε να επεξεργαστεί άλλες πληροφορίες. Η στρατηγική µου, µετά το διάλειµµα, ήταν µείωση της ταχύτητας εκφοράς του λόγου, επεξηγήσεις και επαναλήψεις.
Βιβλιοθήκη = Παράδεισος
Επίγειο παράδεισο χαρακτήρισε κάθε βιβλιοθήκη ο Χόρχε Λουΐς Μπόρχες. Κι είναι αλήθεια. Η βιβλιοθήκη είναι τα συλλογικά αρχεία µνήµης των αγώνων, των ονείρων και των κατορθωµάτων µιας κοινωνίας. Απολαυστική στιγµή της δράσης µας ήταν όταν τα παιδιά οργανωµένα σε οµάδες έπρεπε να ανακαλύψουν χαµένες πληροφορίες. Είναι η στιγµή της µη επέµβασης. Τότε επικοινωνούν, ανοίγουν τους πνευµατικούς τους ορίζοντες και αναπτύσσουν τη Ζώνη της Επικείµενης Ανάπτυξης τους. Είναι µια κρίσιµη ώρα. Έµεινα ακίνητος να τα παρατηρώ!
Αν παρέµβουµε, αναστατώνουµε και καταργούµε την πιο ιερή στιγµή µάθησης.
Αργότερα µοίρασα 2 ντουζίνες µπράβο προφορικά και γραπτά.
Το διαβατήριο
των παραµυθοταξιδιωτών…
Έδειξα στα παιδιά ένα παλιό διαβατήριο, και παρουσίασα τη χρήση του. Βλέπετε έχει σφραγίδες, κάθε σφραγίδα δείχνει που πήγα. Μου θυµίζει τις περιπέτειες που έζησα σε εκείνο τον τόπο.
Τους έδωσα το προσωπικό τους 4σέλιδο χρωµατιστό διαβατήριο για να σηµειώσουν τις ιστορίες που θα διαβάσουν.
Ιδανικά κάθε παιδί µπορεί να δηµιουργήσει το διαβατήριο – σηµειωµατάριο µε τις ιστορίες που θα διαβάσει το καλοκαίρι.
Η δράση µας θα επαναληφθεί στην ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ της ΣΟΥ∆ΑΣ την 26 Αυγούστου. Τηλεφωνήστε (28213 41221) για να κρατήστε τη θέση σας.
Το Λύκειο Ελληνίδων στο Φεστιβάλ Γης…
Μια µικρή όαση δηµιουργίας συνάντησα στο άνυδρο Φεστιβάλ Γης. Μια αξιέπαινη πρωτοβουλία του Λυκείου Ελληνίδων που έδωσε την ευκαιρία σε νέους και νέες να επιδείξουν δηµόσια τις δεξιότητες τους. Η συµµετοχή τους στο Φεστιβάλ είναι µια σφραγίδα βίζας σε ένα φύλλο του διαβατηρίου της ζωής τους.
Συµπερασµατικά
Η αφήγηση µιας ιστορίας – παραµυθιού είναι αποτελεσµατική αν…
∆ιευκολύνει τα παιδιά να θυµούνται και να αρχειοθετούν πληροφορίες στη µνήµη επεισοδίων τους.
Τα παιδιά µάθουν να ανακαλύπτουν τα δοµικά της στοιχεία, τα αξιολογούν και τα συγκρίνουν µε το κοινωνικό γίγνεσθαι.
Είµαστε ήρεµοι και σεβόµαστε τις ιερές στιγµές µάθησης των παιδιών.
Εντοπίζουµε έγκαιρα, σηµάδια κούρασης, βαριεστηµάρας, µη κατανόησης και κάνουµε διορθωτικές κινήσεις.
Στο τέλος τα παιδιά αυθόρµητα αναφωνήσουν…
‘Περάσαµε πολύ ωραία’.
