Με αβέβαιη την ειρήνη στην κατεστραµµένη Ουκρανία οι συγκεντρώσεις και οι διαβουλεύσεις παραµένουν αόριστες και γίνεται κατανοητό ότι οι µόνοι που ελέγχουν την κατάσταση είναι τα επιτελεία του Τραµπ και του Πούτιν. Έτσι και µε τις ενταξιακές διαπραγµατεύσεις για την Ουκρανία από τις 25 Ιουνίου 2024 το ερώτηµα «τι θα σήµαινε στην πράξη η πλήρης ένταξη» πλανάται στο µυαλό όλων των Ευρωπαίων πολιτών, µετά και τις πρόσφατες εξελίξεις που οδηγούν προς ειρήνευση την κατεστραµµένη αυτή χώρα. Όµως τίθενται πολλά και σοβαρά ερωτήµατα για την ένταξη αυτή, την οποία οι µέτριοι ταγοί της ΕΕ δε διστάζουν να θεωρήσουν δεδοµένη και πληρωµένη από τη φορολογία των Ευρωπαίων ιθαγενών, ως µη όφειλαν!
Η αποδοχή της Ουκρανίας ως µέλους της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι µια κρίσιµη επιλογή για την Ουκρανία και για την ασφάλεια της ΕΕ – αλλά η συνειδητοποίηση αυτού θα απαιτήσει βασικές αποφάσεις στο Κίεβο, στις Βρυξέλλες και στις πρωτεύουσες της ΕΕ. Οι ενταξιακές διαπραγµατεύσεις για την Ουκρανία είναι ένα σοβαρό βήµα µε σηµαντικές επιπτώσεις τόσο για την Ουκρανία όσο και για την ΕΕ. Αν θέσουµε το ερώτηµα «Τι θα σήµαινε στην πράξη η πλήρης ένταξη» η πρώτη απάντηση θα δοθεί από την εξέταση των ακολούθων πέντε παραγόντων:
Υποχρεώσεις & µεταρρυθµίσεις: Πρέπει να πληρούνται ορισµένα κριτήρια για την προσχώρηση. Τα κριτήρια αυτά (γνωστά ως κριτήρια της Κοπεγχάγης) θεσπίστηκαν από το Ευρωπαϊκό Συµβούλιο της Κοπεγχάγης το 1993. Τα κριτήρια αυτά είναι τα εξής: α) σταθερότητα των θεσµών που εγγυώνται τη δηµοκρατία, το κράτος δικαίου, τα ανθρώπινα δικαιώµατα και τον σεβασµό και την προστασία των µειονοτήτων, β) λειτουργική οικονοµία της αγοράς και ικανότητα αντιµετώπισης των ανταγωνιστικών πιέσεων και των δυνάµεων της αγοράς εντός της ΕΕ· και γ) ικανότητα ανάληψης των υποχρεώσεων που απορρέουν από την ιδιότητα του µέλους, συµπεριλαµβανοµένης της ικανότητας αποτελεσµατικής εφαρµογής των κανόνων, προτύπων και πολιτικών που απαρτίζουν το σώµα του δικαίου της ΕΕ («κεκτηµένο»), και προσήλωση στους στόχους της πολιτικής, οικονοµικής και νοµισµατικής ένωσης. Στην ουσία πρόκειται για την υιοθέτηση και εφαρµογή όλου του ευρωπαϊκού κεκτηµένου (acquis) και συµµόρφωση µε τα «κριτήρια της Κοπεγχάγης»1. Τώρα, πως θα ανταποκριθεί η Ουκρανία στις υποχρεώσεις και µεταρρυθµίσεις, µάλλον δεν πρόκειται να πάνε καλά τα πράγµατα αν εντάξουν τη χώρα αυτή όπως είναι στην ευρωπαϊκή οικογένεια. Και τα πράγµατα θα φανούν εξ αρχής και χωρίς περιστροφές.
Ενιαία αγορά & 4 ελευθερίες: Πρόσβαση σε ελεύθερη κυκλοφορία αγαθών, υπηρεσιών, κεφαλαίων και προσώπων· ενδεχοµένως µε µεταβατικές περιόδους (όπως σε προηγούµενες διευρύνσεις) ιδίως για την ελευθερία των εργαζοµένων, µέχρι 7 έτη2. Μεγάλο πρόβληµα θα παρατηρηθεί σύµφωνα µε τις εκτιµήσεις µας για την πρόοδο που έχει σηµειωθεί ή θα σηµειωθεί στο εγγύς µέλλον κυρίως στους τοµείς που αφορούν το δικαστικό σύστηµα, τον αγώνα κατά της διαφθοράς, την αστυνοµική συνεργασία και την καταπολέµηση του οργανωµένου εγκλήµατος, και τη χρηµατοδότηση εγκληµατικών δραστηριοτήτων. Αλλά και πολλά άλλα συστήµατα λειτουργίας της δηµοκρατίας που θα τεθούν σε αµφιβολία για την ένταξη στην ΕΕ της χώρας αυτής.
∆ηµοσιονοµικά: Συµµετοχή στον προϋπολογισµό της ΕΕ (ίδια έσοδα/εισφορές) και επιλεξιµότητα για συνοχή και ΚΓΠ. Με τα σηµερινά πλαίσια, µελέτες δείχνουν ότι χωρίς µεταρρυθµίσεις η ΚΓΠ θα αυξανόταν ~22–25% και η Ουκρανία θα ήταν ο κύριος δικαιούχος· άλλες αναλύσεις εκτιµούν επιλέξιµες ενισχύσεις δεκάδων δισ. ευρώ, άρα πιθανές προσαρµογές στον προϋπολογισµό3. Γίνεται κατανοητό ότι η γρήγορη και µη µελετηµένη ένταξη της Ουκρανίας, κινδυνεύει να µετατραπεί σε καταστροφή για την ίδια την ΕΕ, αν αναλογισθεί κανείς ότι σε 4 χρόνια η χώρα αυτή που καταστράφηκε από παράγοντες εκτός της ΕΕ κινδυνεύει να απορροφήσει έναν ολόκληρο κοινοτικό προϋπολογισµό!
Θεσµικά δικαιώµατα: Τα θεσµικά δικαιώµατα αφορούν τις Έδρες στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο (µε «φθίνουσα αναλογικότητα», ελάχιστο 6/µέγιστο 96 ανά κράτος), καθώς επίσης µία θέση Επιτρόπου στην Ευρ. Επιτροπή· συµµετοχή στο Συµβούλιο/ψηφοφορίες. Η ουκρανική θα προστεθεί στις επίσηµες γλώσσες της ΕΕ. Οι αλλαγές αφορούν όλα ανεξαιρέτως τα όργανα που λειτουργούν στην ΕΕ4
Ασφάλεια: Η ΕΕ δεν είναι ΝΑΤΟ, αλλά το Άρθρο 42(7) ΣΕΕ προβλέπει ρήτρα αµοιβαίας βοήθειας σε περίπτωση ένοπλης επίθεσης κατά κράτους-µέλους5. Ειδικότερα Η Συνθήκη της Λισαβόνας ενισχύει την αλληλεγγύη µεταξύ των κρατών µελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) για την αντιµετώπιση εξωτερικών απειλών µε την εισαγωγή ρήτρας αµοιβαίας άµυνας. Η ρήτρα αυτή προβλέπει ότι, εάν ένα κράτος µέλος δεχθεί ένοπλη επίθεση στο έδαφός του, τα άλλα κράτη µέλη έχουν την υποχρέωση να το βοηθήσουν και να το συνδράµουν µε όλα τα µέσα που έχουν στη διάθεσή τους, σύµφωνα µε το άρθρο 51 του Χάρτη των Ηνωµένων Εθνών. Αυτή η υποχρέωση αµοιβαίας άµυνας είναι δεσµευτική για όλα τα κράτη µέλη. Ωστόσο, δεν επηρεάζει την ουδετερότητα ορισµένων κρατών µελών και συνάδει µε τις δεσµεύσεις των χωρών που είναι µέλη του ΝΑΤΟ. Η ρήτρα αυτή συµπληρώνεται από τη ρήτρα αλληλεγγύης (άρθρο 222 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης), η οποία προβλέπει ότι τα κράτη µέλη υποχρεούνται να ενεργούν από κοινού όταν ένα από αυτά είναι θύµα τροµοκρατικής επίθεσης ή φυσικής ή ανθρωπογενούς καταστροφής.
Στο επόµενο σηµείωµά µας θα ασχοληθούµε µε τις επιπτώσεις στην Κοινή Γεωργική Πολιτική και στην Πολιτική Συνοχής, τοµείς ιδιαίτερου ενδιαφέροντος και για τη χώρα µας και για την υπό ένταξη Ουκρανία.
1 Η νοµική βάση είναι το Άρθρο 49 ΣΕΕ. https://eur-lex.europa.eu/EN/legal-content/glossary/accession-criteria-copenhagen-criteria.html?utm_source=chatgpt.com
2 https://www.europarl.europa.eu/RegData/docs_autres_institutions/commission_europeenne/com/2006/0549/COM_COM%282006%290549_EN.pdf?utm_source=chatgpt.com
3 https://www.cer.eu/insights/eu-budget-larger-union-key-issues-and-open-questions?utm_source=chatgpt.com
4 https://www.europarl.europa.eu/cmsdata/286261/AFCO%20Activity%20Report%202019-2024.pdf?utm_source=chatgpt.com
5 https://eur-lex.europa.eu/EN/legal-content/glossary/mutual-defence-clause.html?utm_source=chatgpt.com
