Οι διάφορες εκφράσεις που χρησιμοποιούμε για να πούμε ότι κάποιος είναι θυμωμένος, όπως «Είναι πυρ και μανία», «Έγινε έξω φρενών», «Ήταν σαν ταύρος εν υαλοπωλείο», μαρτυρούν την αναπαράσταση που έχουμε για τον θυμό. Δημιουργείται, λοιπόν, μια εικόνα αρνητική, πολλές φορές ανεξέλεγκτη, που βιώνεται έντονα και μόνο δυσάρεστες συνέπειες έχει. Ωστόσο, ο θυμός αποτελεί μία υγιή ανθρώπινη αντίδραση και, όταν εκφράζεται με θετικό τρόπο και με σεβασμό προς τον εαυτό μας και τους άλλους, οδηγεί στην καλύτερη έκφραση των αναγκών μας και την ικανοποίησή τους. Το νόημα, λοιπόν, που δίνουμε στο θυμό είναι ιδιαίτερης σημασίας.
Η δυσφορία και η έντονη δυσαρέσκεια προκύπτουν όταν κάποιες ανάγκες μένουν ανικανοποίητες. Οταν τα συναισθήματα αυτά δεν εκφράζονται ή καταπιέζονται, οι ανάγκες όχι μόνο εξακολουθούν να μένουν ακάλυπτες αλλά και τα αρνητικά συναισθήματα γίνονται εντονότερα και μπορεί να μας “πνίξουν”. Συνεπώς, είναι σημαντικό να ανακαλύπτουμε κάθε φορά την πραγματική αιτία αυτού που μας θυμώνει, καθώς και τι είναι αυτό που θέλουμε και δεν πραγματοποιείται. Το επόμενο βήμα είναι να μπορέσουμε να εκφράσουμε το θυμό μας, χωρίς επιθετικότητα και άμεσα, χωρίς να φοβόμαστε ότι θα εγκαταλειφθούμε, θα απορριφθούμε, θα στεναχωρήσουμε ή θα γίνουμε κακοί.
Ολοι θυμώνουμε, αυτό που είναι δύσκολο είναι να θυμώσουμε με το σωστό άτομο, πολλές φορές την “πληρώνουν” άλλοι, στον σωστό βαθμό, η αντίδραση δηλαδή να είναι ανάλογη με το ερέθισμα, τη σωστή στιγμή, όταν συμβαίνει κάτι και όχι αργότερα, και με το σωστό τρόπο. Ο τρόπος έκφρασης είναι πιο αποτελεσματικός όταν είναι άμεσος, όταν μπορούμε να πούμε “Είμαι θυμωμένος/η” και όταν αποκαλύπτει την πραγματική αιτία του θυμού. Αντί να ανταλλάσουμε κατηγορίες μεταξύ μας, «Δεν κάνεις τίποτα στο σπίτι», «Και συ δε με αφήνεις να δω ποδόσφαιρο», καλό είναι να δούμε ότι πίσω από αυτές ίσως, στην πρώτη περίπτωση, να κρύβεται μία ανάγκη για βοήθεια και στη δεύτερη μία ανάγκη για προσωπικό χώρο.
Δεξιότητες χαλάρωσης, όπως ο έλεγχος της αναπνοής και η νοερή επανάληψη μίας χαλαρωτικής σκηνής ή έκφρασης, η φυσική άσκηση, το χιούμορ, η σκέψη αυτού που θέλουμε να πούμε και η απομάκρυνση όταν αισθανόμαστε ότι δεν ελέγχουμε τον εαυτό μας, μπορούν να βοηθήσουν.
Ο κύκλος του θυμού, όμως, πρέπει να κλείνει. Πρέπει να επιστρέφουμε και να λέμε αυτό που μας ενόχλησε ξεκάθαρα, γιατί όταν ο θυμός απωθείται, καταπιέζεται ή αλλάζει διεύθυνση, στρέφεται εσωτερικά, δημιουργεί πίεση, καταθλιπτικά συναισθήματα και φόβο.
Συμβαίνει, δηλαδή, αυτό που πολύ εύστοχα είχε παρατηρήσει ο Βούδας λέγοντας ότι το να κρατάς μέσα σου το θυμό, είναι σα να πίνεις δηλητήριο και να περιμένεις ο άλλος να πεθάνει.
*ψυχολόγος – ψυχοθεραπεύτρια
