Ανεξέλεγκτη εμφανίζεται η κατάσταση στην Ελλάδα στον τομέα του αντικαπνιστικού αγώνα, παρά τα αδιάσειστα δεδομένα της επιστημονικής κοινότητας, σύμφωνα με τα οποία πάνω από 600.000 θάνατοι αφορούν μη καπνιστές, που εκτίθενται στο δευτερογενές (παθητικό) κάπνισμα.
Σύμφωνα με το τελευταίο Ευρωβαρόμετρο, η Ελλάδα έχει το υψηλότερο ποσοστό έκθεσης στο παθητικό κάπνισμα σε χώρους εστίασης και διασκέδασης, με το 71% να δηλώνει ότι επισκέφθηκε μπαρ και χώρους εστίασης τους τελευταίους έξι μήνες, όπου κάπνιζαν.
Το 40% των καπνιστών υποστηρίζουν πως η εφαρμογή του αντικαπνιστικού νόμου θα τους βοηθήσει να μειώσουν την ποσότητα των τσιγάρων που καταναλώνουν, ενώ το 10% αυτών υποστηρίζουν πως θα τους βοηθήσει να διακόψουν το κάπνισμα.
Τα παραπάνω ανέφερε σε συνέντευξη Τύπου ο πρόεδρος της Ελληνικής Πνευμονολογικής Εταιρίας (Ε.Π.Ε.) καθηγητής Κωνσταντίνος Γουργουλιάνος, με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα κατά του Καπνίσματος, η οποία γιορτάζεται στις 31 Μαΐου, υπογραμμίζοντας την ανάγκη διαμόρφωσης και εφαρμογής ενός ολοκληρωμένου Σχεδίου Δράσης κατά του καπνίσματος, για την προστασία της υγείας και την υποστήριξη των καπνιστών.
«Οι νόμοι υπήρχαν και παρά τις πολλές απόπειρες εφαρμογής τους, έμειναν ανενεργοί» ανέφερε η υφυπουργός Υγείας Ζέττα Μακρή, σημειώνοντας ότι ≤το περίφημο πολιτικό κόστος κράτησε τα βήματά μας στο σημειωτόν».
Η κα Μακρή σημείωσε ότι οι προσπάθειες κατά του καπνίσματος πρέπει να εστιάσουν στο σχολείο, επισημαίνοντας: «Ο μεγαλύτερός μας εχθρός είναι ο εθισμός των νέων ανθρώπων στο κάπνισμα». Υπογράμμισε δε την ανάγκη δημιουργίας και ενεργοποίησης ιατρείων διακοπής του καπνίσματος, που να έχουν έναν ρόλο καθαρά προληπτικό και συμβουλευτικό μέσα στα Νοσοκομεία του Ε.Σ.Υ. και ένα τέτοιο εγκαινιάζεται, όπως είπε, το Σάββατο, στο Γενικό Νοσοκομείο Βόλου.
Τη διαμόρφωση ενός σχεδίου δράσης κατά του καπνίσματος, προτείνει η Ε.Π.Ε., με βασικούς άξονες την λειτουργία ιατρείων Διακοπής Καπνίσματος, στο πλαίσιο του Πρωτοβάθμιου Εθνικού Δικτύου Υγείας (Π.Ε.Δ.Υ.), εκπαίδευση των επαγγελματιών υγείας, καθώς, σύμφωνα με τους ειδικούς, έχει αποδειχθεί ότι μόνο μια τρίλεπτη ιατρική παρέμβαση είναι αρκετή να κινητοποιήσει τον καπνιστή, ώστε να αυξήσει την απόφασή του να διακόψει, κατά 10%.
Σύμφωνα με τη Συντονίστρια Ομάδας Διακοπής Καπνίσματος Ελληνικής και Ευρωπαϊκής Πνευμονολογικής Εταιρίας Παρασκευή Κατσαούνου, έως σήμερα οι υπηρεσίες διακοπής καπνίσματος προσφέρονταν στα εξωτερικά ιατρεία οργανωμένων Πνευμονολογικών Κλινικών, που λειτουργούν πάνω από 12 χρόνια σε δημόσια και πανεπιστημιακά νοσοκομεία σε όλη τη χώρα, με θετικά αποτελέσματα, καθώς τα ποσοστά διακοπής του καπνίσματος ξεπερνούν το 50 – 60%, ενώ οι υποτροπές των καπνιστών είναι λίγες. Κομβικό σημείο, σύμφωνα με τους επιστήμονες, είναι και η υιοθέτηση από τους επαγγελματίες υγείας νοοτροπίας κατά του καπνίσματος, ώστε να λειτουργούν ως πρότυπο για τους ασθενείς.
Σε αυτό το πλαίσιο η Ε.Π.Ε. έχει πραγματοποιήσει 40 σεμινάρια, στα οποία έχουν εκπαιδευτεί 2.000 επαγγελματίες υγείας (700 πνευμονολόγοι, καρδιολόγοι, γενικοί ιατροί, ψυχολόγοι, νοσηλευτές). Σημαντική παράμετρος επίσης είναι και η ενημέρωση και στήριξη του καπνιστή. Για τον σκοπό αυτόν, η ομάδα διακοπής καπνίσματος και προαγωγής Υγείας της Ε.Π.Ε. δημιούργησε την ιστοσελίδα www.denkapnizo.org , όπου ο επισκέπτης μπορεί να ενημερωθεί απλά και άμεσα για τις συνέπειες του καπνίσματος στην υγεία του και το οικονομικό κόστος του μέσω ειδικής εφαρμογής αλλά και για τα οφέλη από τη διακοπή του.
Οι εκπρόσωποι της Ε.Π.Ε. έδωσαν ιδιαίτερη έμφαση στο ζήτημα της εφαρμογής του νόμου για την απαγόρευση του καπνίσματος σε δημόσιους χώρους και πρότειναν αποζημίωση των θεραπειών για τη διακοπή του καπνίσματος.
ΑΠΟ 11 ΕΤΩΝ ΤΣΙΓΑΡΟ
Aπό την ηλικία των 11 ετών ξεκινά το κάπνισμα ένα μικρό ποσοστό (0,5%) των παιδιών αλλά το ποσοστό αυτό στην ηλικία των 13 αυξάνεται στο 3%. Η καπνιστική συμπεριφορά τυπικά εδραιώνεται κατά τη διάρκεια της εφηβείας, καθώς οι περισσότεροι ενήλικοι καπνιστές κάπνισαν το πρώτο τους τσιγάρο ή είχαν εθιστεί στη νικοτίνη ήδη μέχρι την ηλικία των 18 ετών, όπως εξάλλου επισημάνθηκε κατά τη διάρκεια της πρώτης παρουσίασης αποτελεσμάτων έρευνας που πραγματοποιήθηκε σε 1.600 μαθητές δημοτικού και της πανελλαδικής παρέμβασης “Κάπνισμα; Οχι εμείς” των Κέντρων Πρόληψης Εξαρτήσεων και Προαγωγής της Ψυχοκοινωνικής Υγείας για την πρόληψη του καπνίσματος στα σχολεία. Το υλικό της παρέμβασης είναι υποψήφιο για το βραβείο European Drug Prevention 2014 του Pompidou Group. Στο πλαίσιο της παρέμβασης δημιουργήθηκε και ένα ηλεκτρονικό βιβλίο στα ελληνικά και στα αγγλικά, ενώ πρόκειται να μεταφραστεί και στα τουρκικά για τα παιδιά της μειονότητας στη Θράκη.
Η έρευνα πραγματοποιήθηκε κατά το σχολικό έτος 2012 – 2013 σε 57 σχολεία των νομών Θεσσαλονίκης, Ξάνθης και Ροδόπης και μετείχαν συνολικά 1491 μαθητές και έδειξε ότι η παρέμβαση “Κάπνισμα; Οχι εμείς”:
• Συνέβαλε στην ενίσχυση των δεξιοτήτων που συμβάλουν στην πρόληψη του καπνίσματος. Οι μαθητές που συμμετείχαν στο πρόγραμμα φαίνεται ότι εφοδιάστηκαν με στρατηγικές αντιμετώπισης καταστάσεων ομαδικής πίεσης και ανακάλυψαν τρόπους έκφρασης και υπεράσπισης των προσωπικών τους αποφάσεων και επιλογών. Οι μαθητές που συμμετείχαν φαίνεται να υπερέχουν στις δεξιότητες αυτές σε σχέση με τους μαθητές που δεν συμμετείχαν σε κάποια παρέμβαση πρόληψης και παρακολούθησαν το αναλυτικό πρόγραμμα του σχολείου.
• Αλλαξαν οι αντιλήψεις των παιδιών για το περιστασιακό κάπνισμα έτσι ώστε να αντιλαμβάνονται περισσότερο τους κινδύνους του.
• Αλλαξε η πρόθεση και ενισχύθηκαν τα κίνητρα των παιδιών για να μην καπνίσουν στο μέλλον. Οι μαθητές που συμμετείχαν έχουν 45% περισσότερες πιθανότητες να αλλάξουν τα κίνητρα και την πρόθεσή τους για να καπνίσουν στο μέλλον σε σχέση με τους μαθητές που ακολουθούσαν το ωρολόγιο πρόγραμμα του σχολείου τους.
• Ανέκοψε την αυξητική τάση των παιδιών που ξεκινούν την επαφή τους με τον καπνό.
Το υλικό της παρέμβασης απευθύνεται στις τελευταίες τάξεις του Δημοτικού (Δ’, Ε’ & ΣΤ’) και ανταποκρίνεται στις εκπαιδευτικές και ψυχολογικές ανάγκες των μαθητών. Η επιλογή αυτής της ηλικιακής ομάδας έγινε εξαιτίας των ερευνητικών στοιχείων σχετικά με την ηλικία έναρξης της επαφής των παιδιών με τον καπνό. Η πρωτοτυπία του συγκεκριμένου υλικού, έγκειται στον ολιστικό του χαρακτήρα καθώς προσφέρει μια ολοκληρωμένη παρέμβαση πρόληψης που απευθύνεται στα παιδιά και παράλληλα προβλέπει την εκπαίδευση των εκπαιδευτικών, την ευαισθητοποίηση του συλλόγου των εκπαιδευτικών με τη διαμόρφωση μιας πολιτικής πρόληψης του καπνίσματος στο σχολείο και την ευαισθητοποίηση των γονέων τους οποίους εμπλέκει στο πρόγραμμα με την οργάνωση ενημερωτικών συναντήσεων και δραστηριοτήτων ανάλογων με αυτές που κάνουν τα παιδιά.
