Η τεχνολογική εξέλιξη που όλοι συζητούν και συµφωνούν πως θα αλλάξει ριζικά τον κόσµο τις επόµενες δεκαετίες είναι η Τεχνητή Νοηµοσύνη (ΤΝ). Τα εταιρικά συστήµατα των κολοσσών της βιοµηχανίας της πληροφορικής τη χρησιµοποιούν αρκετά χρόνια τώρα. Από τα τέλη του 2022 κι έπειτα, µέσα από το chatGpt αρχικά κι από αρκετές άλλες εφαρµογές µετέπειτα, η χρήση έχει περάσει και στο ευρύ κοινό. Πώς θα αλλάξει τα επόµενα χρόνια η καθηµερινότητά µας; Πώς θα αλλάξει ο τρόπος µελέτης αλλά κι ο τρόπος σκέψης;
Πολλοί, για να δώσουν απάντηση, παραλληλίζουν τη σηµερινή εποχή µε τα πρώτα χρόνια που ήρθε στη ζωή µας ο Παγκόσµιος πληροφοριακός Ιστός, το world wide web, το www στην καθοµιλουµένη. Πριν τον ιστό, για να βρεις την πληροφορία έπρεπε να βρεις το κατάλληλο βιβλίο. Μετά τον ιστό, µε τις πρώτες µηχανές αναζήτησης έπρεπε να δαπανήσεις κάποια ώρα για να βρεις την πληροφορία που έψαχνες ανάµεσα στα αποτελέσµατα της αναζήτησης, να την αξιολογήσεις, να τη διασταυρώσεις και να την αποδεχθείς τελικά ως απάντηση στο ερώτηµά σου . Μετά ήρθε η google κι από τότε το πρώτο – βαριά το δεύτερο – αποτέλεσµα έρχονταν να δώσει απάντηση στο 99% των ερωτηµάτων λίγων λέξεων. Το επιχείρηµά τους είναι ότι οι τεχνολογίες της ΤΝ θα «χωρέσουν» στην ίδια αφήγηση. Πως πρόκειται απλώς για ένα νέο εργαλείο αναζήτησης, λίγο πιο έξυπνο.
Μα αυτός ο παραλληλισµός δεν ευσταθεί! Με τις µηχανές αναζήτησης µπορούσες να εντοπίσεις κείµενο που είχε γραφτεί από κάποιο άνθρωπο. Με συγκεκριµένα χαρακτηριστικά αξιοπιστίας, φερεγγυότητας, συλλογισµού κι επιστηµοσύνης. Το κείµενο που παίρνεις από την ΤΝ είναι µεν ένα κείµενο πρωτότυπο και άρτιο συντακτικά, αλλά που δεν έχει γραφεί µε κάποια συλλογιστική διαδικασία παρά µε αλγόριθµους πρόβλεψης των επόµενων λέξεων! Το κείµενο είναι από τη µια άψογο, αλλά από την άλλη δύσκολα θα σου δώσει πηγές και πολύ συχνά θα κάνει λάθος ή θα παραλείψει κοµµάτια της απάντησης. Ειδικά αν εκείνη την ώρα έχει φόρτο πολλών χρηστών ή αποφασίσει πως πρέπει να κάνει εξοικονόµηση επεξεργαστικής ισχύος ή ότι κάλυψε το πλήθος των λέξεων που είχε προγραµµατίσει για την απάντηση.
Πριν λίγες µέρες ο κ. ∆ασκαλάκης στο πνευµατικό κέντρο αναφέρθηκε εκτενώς στα λάθη που κάνει η σηµερινή ΤΝ, δίνοντας αν θέλετε και επιστηµονική τεκµηρίωση σε όσα παρατηρούµε ως απλοί χρήστες.
Τα λάθη της ΤΝ είναι µικρό πρόβληµα για όσους γνωρίζουν τον τρόπο που αυτή λειτουργεί. Είναι περισσότερο προσεκτικοί στη διατύπωση των ερωτηµάτων, ελέγχουν διεξοδικά τις απαντήσεις, τις αµφισβητούν, ζητούν την επέκτασή τους κι επαναφέρουν τον διάλογο στο µονοπάτι που εκείνοι επιθυµούν. Τι θα συµβεί όµως µε τις πλατιές µάζες που ήδη χρησιµοποιούν και θα µεγιστοποιήσουν τη χρήση της ΤΝ στο µέλλον; Θα αποδέχονται άκριτα «γκρίζα πληροφορία»; Θα επιχειρηµατολογούν µ’ αυτή ή ακόµα χειρότερα θα αποφασίζουν µ’ αυτή; Και τι αποτέλεσµα θα έχει αυτό αν συµβεί;
Όσο οι απαντήσεις της ΤΝ έρχονται άµεσα, φιλικά και καλογραµµένα, µοιάζει να µη χρειάζεται να ψάξουµε πουθενά αλλού. Μοιάζει σαν να µας λέει την ωραιότερη αλήθεια. Κι αυτό είναι βολικό – ίσως υπερβολικά βολικό. Ακόµα κι αν, µια ερώτηση πριν, είχε αποδειχθεί ο χειρότερος ψεύτης.
Πρόσφατα διάβαζα στον ελληνικό κυριακάτικο Τύπο για την περίπτωση του Jacob Irwin. Το ChatGPT αποδέχθηκε την ερασιτεχνική του θεωρία για ταξίδι γρηγορότερα από το φως και, προσπαθώντας να ενισχύσει την αυτοπεποίθησή του, τον οδήγησε – µέσα από τους διαλόγους τους- στο νοσοκοµείο µε σοβαρό µανιακό επεισόδιο µε ψυχωσικά συµπτώµατα σε κατάσταση παραληρηµατικού µεγαλείου!
Η ΤΝ είναι ένα ακόµα εργαλείο. Ένα θαυµαστό εργαλείο. Ίσως το πιο εντυπωσιακό που δηµιούργησε ποτέ ο άνθρωπος Αλλά παραµένει εργαλείο και ως τέτοιο, απαιτεί κατανόηση και υπευθυνότητα στη χρήση του.
Το ερώτηµα δεν είναι αν θα χρησιµοποιούµε την ΤΝ. Αυτό ήδη συµβαίνει. Το ερώτηµα είναι πώς θα τη χρησιµοποιούµε, ποιοι θα την εκπαιδεύουν, ποιοι θα µας εκπαιδεύσουν και τι ρόλο θα έχει ο άνθρωπος µέσα σε αυτόν τον θαυµαστό (ξανά) νέο κόσµο.
*Ο Βασίλης Παπαστάµος είναι εκπαιδευτικός
