Παρασκευή, 29 Μαρτίου, 2024

Τέχνη… η ελληνική (Γ’ μέρος)

Με αναφορές στην ελληνιστική  – ρωμαϊκή εποχή και εντεύθεν συνεχίζεται το αφιέρωμα στην  έκφραση της ελληνικής τέχνης. Δηλαδή, σε ό,τι συμπεριλαμβάνεται σε κάθε έργο που βγαίνει με ειλικρίνεια από τη ζωή, την καρδιά και τη σκέψη των ανθρώπων αυτού του τόπου, και πλουτίζει τη συλλογή που λέγεται ελληνικός πολιτισμός.

Η ΤΕΧΝΗ ΣΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΟ
Πολλοί υποστηρίζουν ότι η τέχνη του Βυζαντίου είναι συγκερασμός στοιχείων της Κλασικής Τέχνης, επιδράσεων της Ανατολής, αλλά και της Δύσης που καταλαμβάνουν μια ορισμένη περίοδο. Το χριστιανικό στοιχείο σε συνδυασμό με το ελληνικό δημιουργούν μια νέα σύνθεση. Η ελληνικότητα της βυζαντινής τέχνης αυταποδεικνύεται από τους εκφραστές της που είναι έλληνες καλλιτέχνες.
Ο ναός της Αγιάς Σοφιάς χτίστηκε από τους γνωστούς έλληνες αρχιτέκτοντες Ανθέμιο και Ισίδωρο. Βέβαια, υποστηρίζεται ότι ο τρούλος και τα τόξα είναι στοιχεία ξένης προέλευσης αλλά τα στοιχεία αυτά βρήκαν αρμονία και ολοκλήρωση μέσα στην ελληνικότητα των δημιουργών τους. Στη Μεσοβυζαντινή περίοδο η εικονομαχία διέκοψε στο Βυζάντιο τη συνέχεια της Τέχνης και επέτρεψε αναθεώρηση των ιδεών που σχετίζονται με την τέχνη. Τα εικονογραφικά θέματα που επικρατούν είναι μόνο διακοσμητικά χωρίς ανθρώπινες ή άλλες μορφές και αφθονούν παραστάσεις σταυρών, φυτικά κοσμητικά και τοπία. Η αραβική τέχνη που ανθεί στα γνωστά μας αραβουργήματα επηρεάζει και καθιστά πλουσιότερη και τη βυζαντινή τέχνη. Τα ψηφιδωτά δεν είναι κάτι το καινούριο, κάτι που πρωτοεμφανίστηκε στο Βυζάντιο, αλλά είναι γνωστά από τους ελληνιστικούς χρόνους, απλώς τελειοποιήθηκαν στη βυζαντινή αγιογραφία. Ακόμη και η βυζαντινή μουσική έχει σημαντικές επιδράσεις από την Αρχαία Ελληνική. Η αξία της βυζαντινής τέχνης συντέλεσε στη μεγάλη επίδρασή της στο μουσουλμανικό κόσμο, αλλά και στο χριστιανικό της Ρωσίας, της Γαλλίας και της Γερμανίας. Η τέχνη του Βυζαντίου είναι επί αιώνες η κατεξοχήν τέχνη της Ευρώπης.

ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑΣ – ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ
2 elgrecoΜε την υποδούλωση των ελλήνων στους τούρκους, αναπόφευκτο ήταν να επακολουθήσει μια πολιτισμική παρακμή στον ελληνικό χώρο. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι για τετρακόσια χρόνια παρατηρήθηκε ένα πολιτιστικό κενό. Εάν εξαιρέσουμε βέβαια τις ενετοκρατούμενες ελληνικές περιοχές και κυρίως την Κρήτη, όπου η τέχνη θα συνεχίσει να γνωρίζει άξιους εκπροσώπους της. Συγκεκριμένα, κορυφαίος καλλιτέχνης στον τομέα ζωγραφικής είναι ο Δομήνικος Θεοτοκόπουλος γεννημένος στις Φόδελες του Ηρακλείου, ένας πράγματι από τους μεγαλύτερους ζωγράφους όλων των εποχών, γνωστός στο ευρωπαϊκό στερέωμα ως El Greco.
Με το εξπρεσιονιστικό του ύφος θα δημιουργήσει έργα ανεκτίμητης αξίας, που δυστυχώς για μας τους Έλληνες τα περισσότερα κοσμούν διακεκριμένα μουσεία της Ευρώπης και βρίσκονται μακριά από τον τόπο μας.
Άλλος σημαντικός ζωγράφος – αγιογράφος, είναι ο Θεοφάνης, που διακόσμησε ναούς στα Μετέωρα και στο Άγιο Όρος.
Σταθμός στη διαμόρφωση του ελληνικού πολιτισμού των νέων χρόνων υπήρξε και η θεατρική παραγωγή στην Κρήτη (16ος -17ος αιώνας). Είναι αποτέλεσμα της αστικής ανάπτυξης στο νησί και της πολιτιστικής επικοινωνίας με τη Δύση. Οι επιδράσεις από τη δραματουργία, από τις ιδέες και από τα θέματα της ιταλικής Αναγέννησης είναι εμφανείς, χωρίς να παραγνωρίζεται η ικανότητα ενός Γεωργίου Χορτάτζη ή ενός Βιτσέντζου Κορνάρου να αξιοποιεί την τοπική ποιητική παράδοση. Η δραματική παραγωγή το 17ο-18ο αιώνα θα επικεντρωθεί στα βενετοκρατούμενα νησιά του Ιονίου με το επτανησιακό θέατρο.

ΝΕΟΤΕΡΗ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΤΕΧΝΗ
3 chalepasΝεότερη ελληνική τέχνη χαρακτηρίζεται η τέχνη των δυο τελευταίων αιώνων που δεν έπαψε να κινείται σε ψηλά επίπεδα δημιουργίας.
Ικανότατοι ζωγράφοι, επηρεασμένοι από τα καλλιτεχνικά ρεύματα της Δύσης, θα φιλοτεχνήσουν σκηνές παρμένες από την ιστορία του τόπου, από την καθημερινή ζωή και από το υγρό στοιχείο, τη θάλασσα, που περιβάλλει τη χώρα μας.
Ονομαστότεροι υπήρξαν οι Νικόλαος Γύζης, ο Νικηφόρος Λύτρας, ο Κωνσταντίνος Βολανάκης.
Στον τομέα γλυπτική ξεχώρισαν ο Δημήτρης Φιλιππότης και ο Γιαννούλης Χαλεπάς. Αλλά και στην αρχιτεκτονική διακρίθηκαν ο Σταμάτης Κλεάνθης και ο Λύσανδρος Καυταντζόγλου.
Ακόμη και επί των ημερών μας, η ελληνική τέχνη πλαισιώνεται από άξιους καλλιτέχνες που συνεχίζουν την πολιτιστική μας παράδοση και στηρίζουν την ιστορική μας κληρονομιά, διαδηλώνοντας με βροντερό παρών ότι η ελληνική τέχνη ζει
Το ανησυχητικό του καιρού μας είναι ο παραγνωρισμός της αξίας του ρόλου της τέχνης, ως διαμορφωτικού εθνικού και πολιστικού παράγοντα.
Ο προβληματισμός εντείνεται, αν ληφθεί σοβαρά ότι ζούμε σε μια εποχή έντονης αλλοτρίωσης, σε μια εποχή που έχει υιοθετήσει στάση με πρωταρχικό στόχο το οικονομικό συμφέρον, σε μια εποχή που ο πνευματικός πολιτισμός πρέπει να αποτελέσει το θεμέλιο του τεχνικού μας πολιτισμού.
Σήμερα είναι επιτακτική ανάγκη, οι έλληνες δημιουργοί να αντισταθούν στις προκλήσεις των καιρών, που υπονομεύουν την ελληνικότητα της τέχνης, αναπτύσσοντας μια στρατηγική ενόψει της Ενωμένης Ευρώπης που θα προβάλλει την ελληνική τέχνη στα μεγάλα καλλιτεχνικά κέντρα, διατηρώντας αλώβητο το χαρακτήρα της και το πρωτοποριακό πνεύμα της.
Άλλωστε είναι καιρός να σεβαστούν και οι ευρωπαίοι τα κλεμμένα ελληνικά μνημεία που δήθεν «προστατεύουν», φυλακισμένα στο «χτικιάρικο» περιβάλλον τους και να τα «ελευθερώσουν», ώστε να επαναπατριστούν στο φυσικό χώρο τους, στο χώρο που εμπνεύστηκε ο δημιουργός τους και τα δούλεψε με μεράκι, σε ένα χώρο, όπως λέει ο ποιητής «που κυριαρχεί ο γαλάζιος ουρανός και ο άρχοντας ήλιος και τους προσδίδει μοναδική ακτινοβολία».

Βιβλιογραφία
1. Herbert Read: Η τέχνη σήμερα, εκδ. Κάλβος 1982.
2. Παγκόσμια Ιστορία Τέχνης: «Άνθρωπος και Αναγέννηση», εκδ. Φυτράκης.
3. Σίτου Σπυρ., «Ιστορία Αρχαίου Ελληνικού Πολιτισμού», Ιωάννινα 1982.
4. Καλογεροπούλου Αθηνά: Ιστορία των Αρχαίων Χρόνων ως το 146 π.Χ., Α΄ Λυκείου ΟΕΔΒ 1978.
5. Σβορώνος Νικόλ.: παράδοση και ελληνική ταυτότητα – Κείμενα Λογοτεχνίας Γ΄ Λυκείου ΟΕΔΒ.
6. Οικονόμου Λευτέρης – Ρηγοπούλου Πέπη «Σταθμοί στην Ιστορία της Ελληνικής Τέχνης», Αθήνα 1982.
7. Αλιγιζάκη Στέλλα «Αποδώστε τα κλεμμένα γλυπτά των ιερών της Ακρόπολης», Χανιά 1995.
8. Durran Will «Ιστορία του Παγκοσμίου Πολιτισμού και της Τέχνης».
9. Οικουμενικότητα του ελληνισμού, Μαθητικό Συνέδριο Ορθόδοξης Ακαδημίας, Λύκειο Κοραής, Ηράκλειο 1994.
*Ο κ. Εμμανουήλ Θεοδωράκης είναι καθηγητής – συγγραφέας.


Ακολουθήστε τα Χανιώτικα Νέα στο Google News στο Facebook και στο Twitter.

Δημοφιλή άρθρα

Αφήστε ένα σχόλιο

Please enter your comment!
Please enter your name here

Μικρές αγγελίες

aggelies

Βήμα στον αναγνώστη

Στείλτε μας φωτό και video ή κάντε μία καταγγελία

Συμπληρώστε τη φόρμα

Ειδήσεις

Χρήσιμα