» Αντεξαν επί χίλια χρόνια στις επιδρομές των βαρβάρων *
Όλη η Κωνσταντινούπολη ήταν περιτοιχισμένη. Από την πλευρά της θάλασσας υπήρχαν «τα παρά τη θάλασσα τείχη» και από την πλευρά της στεριάς τα χερσαία τείχη, που εκτείνονταν από τον Κεράτιο μέχρι τη θάλασσα του Μαρμαρά.
Τα κατασκεύασε ο Θεοδόσιος ο Β΄ (408-450), επιβλέποντος του έπαρχου Ανθέμιου. Ήταν πανίσχυρα και είχαν μήκος 6,5 χιλιομέτρων (κατ’ άλλους 5,570 χλμ.) και πλάτος 60-65 μ.
Είχαν δέκα πύλες, εναλλάξ μία στρατιωτική και μία πολιτική και μια για τον Αυτοκράτορα η «χρυσή», όπως και αρκετές μικρές.
Αποδείχτηκαν κορυφαίο έργο της εποχής και άντεξαν μέχρι την ανακάλυψη του πυροβολικού.
Μπροστά από τα τείχη είχε κατασκευαστεί τάφρος πλάτους 20 μ. και βάθους 10 μ., η οποία σε ορισμένα τμήματα μπορούσε να γεμίσει νερό.
Στη συνέχεια υπήρχε το πρώτο τείχος, σαφώς σε υψηλότερο επίπεδο για να καλύπτει την τάφρο.
Το δεύτερο, έξω ή μικρόν τείχος, 7 μ. ύψους, + 1,5 μ. επάλξεις, ήταν ακριβώς πάνω από το πρώτο, με πύργους ανά περ. 50 μ.
Το τρίτο, το μέγα τείχος, δυνατότερο, με πύργους τετράγωνους ή οκτάγωνους, ύψους 18-20 μ., ανά περ. 70 μ., και πλάτους κατά κανόνα 5 μ., ήταν ψηλά πάνω από τα άλλα.
Καθοριστικό ήταν το ότι, αυτός ο σχεδιασμός των τειχών, εξασφάλιζε το να μην μπορούν να πλησιάσουν το μέγα τείχος πολιορκητικές μηχανές.
Τα τείχη στα χίλια χρόνια της υπεράσπισης της Πόλης, σταμάτησαν πολλούς εχθρούς, αλλά είχαν και πολλά προβλήματα με σεισμούς.
Η συντήρηση και ο εφοδιασμός τους είχε κατανεμηθεί στους κατοίκους της Πόλης.
Τέλος, αρχές Απριλίου 1453 η Πόλη πολιορκείται από στεριά και θάλασσα.
Περνούμε πλέον από την εποχή των πύργων και των τειχών, στην εποχή του πυροβολικού (πυρίτιδος). Άλλωστε το τεράστιο πυροβόλο του Μωάμεθ του Β΄ (που κατασκεύασε ο Ουρβανός) μήκους εννέα μέτρων, έριχνε πέτρινα βόλια, βάρους τετρακοσίων κιλών. Μάλιστα κάποιος εφιάλτης υπέδειξε στους Τούρκους πυροβολητές τις τριγωνικές βολές, με αποτέλεσμα τα τείχη να καταρρέουν ευκολότερα.
Ο Πορθητής ήταν από τους πρώτους στρατιωτικούς ηγέτες που αντελήφθησαν τη σημασία του πυροβολικού και η άλωση έγινε από τα ρήγματα των πυροβόλων, εις τα χερσαία τείχη, εις την περιοχή της πύλης του Ρωμανού.
Ο τελευταίος Αυτοκράτορας του Ανατολικού Ρωμαϊκού Κράτους*, Κωνσταντίνος Παλαιολόγος, στις 29 Μάιου 1453 πολεμούσε πάνω από το άλογό του επί τέσσερεις ώρες και είχε αποκρούσει τέσσερεις εφόδους και το αίμα έτρεχε ποτάμι από τα χέρια και τα πόδια του.
Έγινε τιτανομαχία, μαζί του πολεμούσαν οκτακόσιοι επίλεκτοι Έλληνες και Λατίνοι.
Όταν οι περισσότεροι σκοτώθηκαν, ο βασιλιάς φώναξε: «δεν υπάρχει Χριστιανός να μου πάρει το κεφάλι; Η Πόλη κυριεύεται και εγώ ακόμη ζω;»
Πληγώθηκε στο πρόσωπο, αλλά συνέχισε να αγωνίζεται. Δέχτηκε και άλλο χτύπημα από πίσω και έπεσε όπως και η Πόλη.
*οι σταυροφόροι το 1204 μπήκαν από πόρτα ξεχασμένη ανοιχτή.
* προσωνύμιο των τειχών, που δηλώνει τη σημασία τους
* ο όρος «Βυζαντινή – Βυζάντιο» είναι τεχνητός, οι Αυτοκράτορες υπέγραφαν «Πολιτεία Ρωμαίων».
*Ο Μιχάλης Κατσανεβάκης είναι αρχιτέκτων Μηχανικός, Συγγραφέας-Ιστορικός ερευνητής
