Παρακολουθώντας την τοπική ειδησεογραφία, µέσα από τις σελίδες των ”Χανιώτικων νέων”, παρατηρείς ότι ο Μάιος και ο Ιούνιος είναι γεµάτοι από εκδηλώσεις τιµής και µνήµης για τους πεσόντες στην ηρωική µάχη της Κρήτης µας.
∆εν υπάρχει τόπος που να µην καθαγιάστηκε από το αίµα των προγόνων µας, στρατευµένων, µα και απλών πολιτών, που άρπαξαν ό,τι φονικό όργανο βρήκαν µπροστά τους για να υπερασπιστούν τα πάτρια εδάφη…
Εν τέλει κατελήφθη η Κρήτη, αλλά δεν υποδουλώθηκε ο κρητικός λαός και συνέχισε τον αγώνα µε όποιο τρόπο και όποιο µέσο διέθετε.
Βέβαια, οι Γερµανοί, για να αντισταθούν και να ανακόψουν τον αγώνα των Κρητικών, άρχισαν τα αντίποινα, εκτελώντας αδιακρίτως µικρούς και µεγάλους, καίγοντας και ξεθεµελιώνοντας χωριά ολόκληρα, χαρακτηριστικό παράδειγµα η καταστροφή της Καντάνου, µε το αιτιολογικό ότι αντιστάθηκαν πολίτες, υπερασπιζόµενοι τον τόπο τους, σκοτώνοντας Γερµανούς στρατιώτες.
Και στο χωριό µας, τα Περβόλια εκτέλεσαν 33 συγχωριανούς µας, επειδή κάποιος χωριανός σκότωσε 3 Γερµανούς στρατιώτες.
Εικοσι του Ιουνίου 1941, αποφράδα ηµέρα για το χωριό, πρωί πρωί Γκεσταµπίτες- πεταλάδες, έζωσαν το χωριό, συγκέντρωσαν τους µελλοθανάτους στη πλατεία, έξω από τη βίλα του Κρούγερ, του Γερµανού Προξένου, τους έστησαν στο µαντρότοιχο και τους εκτέλεσαν.
Είναι χιλιοειπωµένα και γνωστά τα γεγονότα, από τον σοφό γέρο Νέστορα των Περιβολίων, τον κ. Γιώργο Καρεφυλάκη.
Ξεχωρίζουµε την εθελοθυσία του Κουτσαντώνη, του Αντώνη Σαραντάκη, που παρόλο που δεν τον είχαν βάλει στην γραµµή εκτέλεσης οι Γκεσταµπίτες, αυτός επέµενε να µπει και να αφαιρεθεί ένας ”γερός” χωριανός, µετά από τρεις προσπάθειες τον έβαλαν στην γραµµή δίχως να αφαιρεθεί κάποιος άλλος.
Ξεχωρίζουµε, όµως, και την προδοσία κάποιου χωροφύλακα, που από «φόβο µαρτύρησε» στους Γερµανούς πως ένας είχε σωθεί και τον έχουν µέσα στην εκκλησία της Αγίας Παρασκευής, πήγαν οι Γερµανοί και τον εκτέλεσαν ξανά µέσα στην εκκλησία.
Επί τέλους, ήρθε η ώρα της λευτεριάς και για τα Χανιά, κάπως καθυστερηµένα, τον Μάη – Ιούνη του 1945 έφυγαν οι Γερµανοί υπό την προστασία των Άγγλων, όµως δυστυχώς στη συνέχεια είχαµε τον αδελφοκτόνο εµφύλιο πόλεµο που µόνο πίκρα, πόνο και δάκρυα είχε και δίχως νικητή, ηττηµένος ο λαός και τα όνειρά του.
Τώρα, µετά το 1950, που ο λαός µας άρχισε να συνέρχεται και να συναισθάνεται το χρέος προς τους νεκρούς του πολέµου, έπεσε η ιδέα της ανέγερσης Μνηµείου για τους εκτελεσθέντες από τους συγγενείς τους.
Ανάµεσα στους γλύπτες της εποχής ξεχώρισαν τον καλύτερο, τον Γιάννη Κανακάκη από το Ρέθυµνο, που είχε φιλοτεχνήσει πολλούς ανδριάντες µα και Μνηµεία πεσόντων, όπως του Κωστή Γιαµπουδάκη, τον πυρπολητή του Αρκαδίου, τον ∆ασκαλογιάννη, τον Βενιζέλο κ.ά.
Σε πρόσφατη συζήτησή µας µε τον κ. Γιώργο Καρεφυλάκη, µου έλεγε ότι τον θυµάται που ερχόταν τακτικά µε τη γυναικα του και επέβλεπε στην τοποθέτηση του Μνηµείου.
Όµως, αυτοί οι χαροκαµµένοι γονείς και σύζυγοι των εκτελεσθέντων παρ’ όλη την οικονοµική ανέχεια των χρόνων εκείνων ανέλαβαν και έκαναν πράξη το πρωτοφανές για την Κρήτη, όπως θα εξηγήσουµε παρακάτω.
Αναφέραµε σε προηγούµενο αφήγηµα του κ. Γιώργου, ”Χανιώτικα νέα” 22 Μαΐου, σελίδα 32, ότι µετά την κατάληψη της Κρήτης, ήρθε η ώρα τη περισυλλογής και της ταφής των νεκρών του πολέµου.
Εντεκάχρονο παιδί τότε ο κ. Γιώργος, βοηθούσε τον παπά Γιάννη Φιωτάκη στην εκκλησία και θυµάται, µεταξύ άλλων συγχωριανών, την κα Κατίνα Αγγελάκη, το γένος Ρακοπούλου, να έχει στα χέρια της χοντρές κάλτσες, αντί για γάντια και να κουβαλάνε τους νεκρούς από τους Κουλέδες πάνω σε παραθυρόφυλλα ή σκάλες και να τους θάβουν στο νεκροταφείο της Αγίας Παρασκευής, τους χωριανούς στους οικογενειακούς τάφους και τους στρατιώτες έξι έξι σε κοινοτικά µνήµατα.
Αργότερα, συγχρόνως µε το Μνηµείο για τους εκτελεσθέντες, οι χαροκαµµένοι γονείς, σύζυγοι και παιδιά των εκτελεσθέντων ανέγειραν και για τους στρατιώτες που έπεσαν στη µάχη των Περιβολίων ένα περικαλλές Κενοτάφιο στο Κοιµητήριο της Αγίας Παρασκευής.
Το φιλοτέχνησε ο συγχωριανός µας, εξαιρετικός λιθοξόος, Γεώργιος Γκιοµάκης και αναφέρει ψηλά στον πυρσό «ΑΠΑΝΤΩΝ ΤΙΜΙΩΤΕΡΟΝ Η ΠΑΤΡΙΣ» και πιο κάτω στη µέση «Πεσόντες εις την µάχην των Περιβολίων 20 Μαΐου 1941 Ηλιακόπουλος Αναστάσιος Λοχαγός, Κούκης Παναγιώτης Ανθυπολοχαγός, 18 Αγνωστοι Υπαξιωµατικοί και στρατιώται άπαντες εξ’ ηπειρωτικής Ελλάδος».
Προσωπικά νιώθω τιµή και περηφάνια για την ανέγερση αυτού του Κενοταφίου από τους χαροκαµένους συγχωριανούς µου, που µέσα στον πόνο τους σκέφτηκαν και τα παιδιά από την ηπειρωτική Ελλάδα που ήρθαν και πολέµησαν και έπεσαν παλικαρίσια υπερασπιζόµενα το νησί µας.
Το θωρώ, το Μνηµείο του Άγνωστου Στρατιώτη στο χωριό µας και όπως είπε και ο πρόεδρος της Ένωσης Αποστράτων Αξιωµατικών Στρατού, κ. Φινοκαλιώτης, στο προπέρσινο εορτασµό, δεν έχει υπόψη του παρόµοιο στην Κρητη και να προσπαθήσουµε να το εντάξουµε στον επίσηµο εορτασµό της Αντιπεριφέρειας για τη µάχη της Κρήτης
Θα πρόσθετα κι εγώ µε τη σειρά µου στη ∆ηµοτική Κοινότητά µας, να ονοµατοθετήσει κάποιο δρόµο στο χωριό µε τα ονόµατα των πεσόντων Αξιωµατικών και έναν για τους 18 άγνωστους υπαξιωµατικούς και στρατιώτες, το ελάχιστο που τους οφείλουµε
Τιµή και δόξα
στους νεκρούς µας!!!
* Ο Γεώργιος Μανιαδάκης
είναι συν/χος δάσκαλος
