Με την οικονοµία να τείνει να εισέλθει στην «οικονοµία του πολέµου» διαβάζουµε ξαφνικά ότι το Συµβούλιο ενέκρινε τις διαπραγµατευτικές θέσεις του µε στόχο την καλύτερη αντιµετώπιση των τρεχουσών και αναδυόµενων στρατηγικών προκλήσεων που συνδέονται µε την οικονοµική, κοινωνική και εδαφική συνοχή. Πρόκειται για µια σοβαρή συζήτηση και διαπραγµάτευση, την οποία θα παρουσιάσουµε στο σηµείωµά µας, αφού πρώτα αναθερµάνουµε τις γνώσεις µας γύρω από τα θέµατα των κονδυλίων της πολιτικής αυτής.
Σε ανακοίνωση του Συµβουλίου στις 18 Ιουνίου 2025 αναφέρεται κείµενο σχετικά µε την Ενδιάµεση επανεξέταση της πολιτικής συνοχής: Το Συµβούλιο καθορίζει θέσεις για την καλύτερη αντιµετώπιση των τρεχουσών και αναδυόµενων προκλήσεων. Το θέµα το έχουµε αναπτύξει πολλές φορές στα πλαίσια της καταγραφής αρκετών δυσοίωνων χαρακτηριστικών, που δε συναρµόζουν µε τα αρχικά κονδύλια των περίπου 390 δις € του τρέχοντος Πολυετούς ∆ηµοσιονοµικού Πλαισίου (Π∆Π) 2021-2027. Οι αναγνώστες µας θα θυµούνται τις έντονες αναφορές µε πίνακες για το που πάνε τα κονδύλια που δεν πληρώνουν έργα και επενδύσεις συνοχής. Είναι λογικό να αναφέρεται το όλο θέµα στον εκσυγχρονισµό της πολιτικής συνοχής της ΕΕ, που θα πρέπει να ευθυγραµµιστεί µε τις τρέχουσες και αναδυόµενες προκλήσεις και τις νέες προτεραιότητές, όπως η ανταγωνιστικότητα, η άµυνα και η ασφάλεια, η οικονοµικά προσιτή στέγαση και η ενεργειακή µετάβαση.
Γίνεται κατανοητό ότι οι πιστώσεις του µέλλοντος για τις λιγότερο αναπτυγµένες περιοχές της ΕΕ θα συνδέονται άρρηκτα µε τις υποδοµές του αµυντικού τοµέα και δε θα ακολουθούν τις πρακτικές µείωσης των ανισοτήτωνν από περιοχές σε περιοχές.
Αναρωτιέµαι τι σχέση µπορεί να έχει η τακτική αυτή µε τις αρχές που ένωσαν τις χώρες της Ευρώπης µετά το καταστροφικό τέλος του µεγάλου πολέµου.
Στο σχετικό δελτίο τύπου του Συµβουλίου δίδεται η πληροφορία ότι πρόκειται για διαπραγµατευτικές εντολές που καλύπτουν τις προτάσεις της Επιτροπής για την τροποποίηση των διαρθρωτικών ταµείων ΕΤΠΑ και το Ταµείο Συνοχής, το Ταµείο ∆ίκαιης Μετάβασης (Τ∆Μ), και το ΕΚΤ+.
Στο ίδιο δελτίο τύπου φαίνεται ότι οι προτάσεις της Επιτροπής περιέχουν στοχευµένες τροποποιήσεις των κανονισµών των ταµείων της πολιτικής συνοχής, ώστε να ευθυγραµµιστούν οι επενδυτικές προτεραιότητες µε το εξελισσόµενο οικονοµικό, κοινωνικό και γεωπολιτικό πλαίσιο, καθώς και µε τους στόχους της ΕΕ για το κλίµα και το περιβάλλον. Εδώ λοιπόν προστίθεται και η πολιτική άµυνας ως συστατικό στοιχείο της πολιτικής συνοχής.
Φαίνεται όµως ότι διατυπώθηκαν ανησυχίες από τους υπουργούς και υπάρχουν υπόνοιες ότι δε θα είναι ίδια η πολιτική συνοχής µε το παρελθόν, και αρκετοί εκφράζουν δυσαρµονία που οφείλεται στην εµπλοκή της άµυνας.
Αυτό οδήγησε στο να συµφωνήσουν κατ αρχήν στη µείωση των ποσοστών προχρηµατοδότησης και συγχρηµατοδότησης για όλους τους νέους ειδικούς στόχους (δηλαδή την άµυνα). Αλλά οι υπουργοί προχώρησαν ακόµη παραπέρα, εισάγοντας την έννοια ότι οι αναλήψεις υποχρεώσεων που αναστέλλονται δεν µπορούν να µεταφέρονται σε άλλα προγράµµατα.
Αυτό είχαµε καταδικάσει µε τα παλαιότερα σηµειώµατά µας και επιτέλους οι αρµόδιοι φορείς το έβαλαν στο τραπέζι.
Βλέπουµε ότι όντως οι πληρωµές που υπολήφθηκαν από τις αναλήψεις δεν πρόκειται να επιστρέψουν στα ταµεία της πολιτικής συνοχής, παρά το ότι διαρρέουν φήµες περί δήθεν αργοπορίας εφαρµογής των επενδυτικών σχεδίων συνοχής και υπάρχει χρονική καθυστέρηση στις πληρωµές.
Για τον σκοπό αυτό στο πρώτο µέρος του παρόντος άρθρου καταρτίσαµε τον ανωτέρω πίνακα που δείχνει ποιες είναι οι διαφορές αναλήψεων υποχρεώσεων (δεσµεύσεων) µε τις πληρωµές και θα πρέπει να αναρωτηθούµε ακόµη µια φορά, αν η πρόεδρος της Κοµισιόν χρησιµοποίησε κατά το δοκούν τους πόρους του Ταµείου συνοχής στους αλλότριους στόχους της ρωσοουκρανικής σύρραξης.
Γιατί τι άλλο να σκεφτούµε για την απόλυτη κατάντια του τοµέα της συνοχής να αντιστοιχούν οι πληρωµές σε λιγότερο από το µισό για φέτος και περίπου στο ένα τρίτο τον προηγούµενο χρόνο!
Ποτέ στο παρελθόν δεν είχαµε τέτοια αντιµετώπιση. Καιρός να αντιδράσουν οι αρµόδιοι φορείς της πολιτείας.
Μάλιστα στο επόµενο σηµείωµά µας θα αναφέρουµε το σύνολο των τοµέων για να δει ο καλόπιστος αναγνώστης από πού εξοικονοµούνται πόροι και που κατευθύνονται.
