Πέμπτη, 28 Μαρτίου, 2024

Τα μαρτυρικά κάτω χωριά: Μονή, Λιβαδάς και Κουστογέρακο

Παιδί δεκάχρονο το 1943 βρισκόμουν στον Ομαλό με τους γονείς μου, γιατί θα βγάζαμε τις πατάτες μας. Αξημέρωτα της 29ης Σεπτεμβρίου (το 1943) έφτασαν οι Γερμανοί, πυροβόλησαν στους “Κολύμπους” τον αείμνηστο πατέρα μας, που είχε πάει να φέρει νερό από το πηγάδι, τους ξέφυγε και τότε ήρθαν στο σπίτι μας, πήραν την αείμνηστη μητέρα μας όμηρο στην Αγιά, μέχρι να παρουσιαστεί ο πατέρας μας κι εμένα με την αδελφή μου Γεωργία μας πήραν στο φυλάκιό τους στου ΧατζηΜιχάλη Γιάνναρη το μέγαρο, στον Αγ. Παντελεήμονα του Λακκιώτικου γύρου. Επειδή όμως κλαίγαμε όλη την ώρα, μας άφησαν να γυρίσουμε στο σπίτι μας στα Ρεβατσά του Σελινιώτικου γύρου. Ο Θεός ν’ αγιάσει την αειμν. Γιωργιακογιώργαινα, του διπλανού μας σπιτιού, που μας παράλαβε, μας φρόντιζε, ώσπου να ’ρθουν οι δικοί μας να μας αναμαζέψουν κι έτσι επιζήσαμε. Κι όλος αυτός ο πρόλογος, γιατί; – Για να θυμηθώ πως την ίδια αξέχαστα τραγική πρωινή, έβλεπα και όλοι οι άλλοι γείτονες, τους μαύρους καπνούς που ξεκορφίζανε στη Μαδάρα. Λίγο αργότερα μάθαμε πως οι Γερμανοί, από τα ξημερώματα καίγανε και καταστρέφανε “εκ θεμελίων” τα Κάτω Χωριά (Μονή, Λιβαδά και Κουστογέρακο) κι εκτελούσαν τον άμαχο πληθυσμό, εκδικητικά, γιατί είχαν πληροφορίες ότι “τα τρία χωριά” ήταν καιρό τώρα εστίες του Αντιστασιακού Αγώνα! Ισχυρές γερμανικές δυνάμεις περικυκλώσανε τα κάτω τρία χωριά, γερμανικά αεροπλάνα έκαναν ανελέητους βομβαρδισμούς και μια αληθινή κόλαση και θάνατος παντού έφερναν τον όλεθρο.

Τα γυναικόπαιδα τα έστησαν για εκτέλεση, ενώ τους γέροντες που συναντούσαν στα σπίτια, τους εφόνευαν. Δεν αναφερόμαστε στην άγρια λεηλασία στην οποία επιδόθηκαν στις καταστροφές όσων εισοδημάτων δεν πήραν. Στεκόμαστε στην τραγική συνέχεια της εισβολής, το ολοκληρωτικό κάψιμο και των τριών αυτών μαρτυρικών χωριών. Ως τόσο και οι κατακτητές πλήρωσαν ακριβά την εκδικητική μανία των. Τα Λιβαδοκουστογέρακα, η Ωχρα, η Αχλάδα, ο Καλόγερος κι άλλα πολλά σημεία της περιοχής έχουν πολλά να μας διηγηθούν και να μας υποδείξουν σημεία που πολλοί Γερμανοί άφησαν εκεί την τελευταία τους πνοή! Στο σημείο αυτό, θυμούμαστε απόσπασμα διάλεξης του κ. Αλεξ. Κ. Παπαδερού, στην πρωτεύουσα προ ετών που άφησε εποχή. Διερωτάται λοιπόν ο κ. Παπαδερός σ’ ένα σημείο της ομιλίας του: «…Ερχόμενοι οι Άγγλοι στην περιοχή, ποιους αντάμωσαν; – Μήπως ομάδα Βρετανών προπομπών; – Ποιοι τους αγκάλιασαν; – Ποιοι τους υποδέχτηκαν με ακμαίο φρόνημα και ποιοι τους προσέφεραν πλούσια τρόφιμα από το υστέρημά των; – Ποιοι πλαισίωσαν τους σχεδιασμούς και τις ομάδες των; – Ποιοι ανέλαβαν -στη συνέχεια- καίρια σημεία δράσης και έπραξαν ως έπραξαν; – Ασφαλώς οι τριοχωρίτες και οι λιγοστοί κάτοικοι της Σούγιας, οι οποίοι συστρατεύθηκαν στον κοινόν αγώνα. Κι ακολούθησαν οι άλλοι Σελινιώτες και λοιποί, που προσέτρεξαν αυθόρμητα στην ευρύτερη περιοχή για το κοινό καθήκον και χρέος!..». Όλοι δε ομοθυμαδόν, αφοσιώθηκαν στον αγονάτιστο αντιστασιακό αγώνα για την ελευθερία, υπακούοντας στις προσταγές των πατέρων των: Καντανολέων, Μπαλοπατέρα, Γιώργιακα, Κριγιάρη, Κορκίδη, Μπασιάδων και όλης της ατέλειωτης χορείας των ηρωικών μορφών της περιοχής. Κι ας έγιναν, από τη γερμανική θηριωδία στάχτη τα χωριά και το βιός των κι ας πλήρωσαν με τη ζωή των άμαχοι και οργανωμένοι στην Αντίσταση κατά του δυνάστη κι ας στάλθηκαν στα φρικτά της Γερμανίας στρατόπεδα, οι άντρες των κι ας εκτελέστηκαν στην Αγία, στην Παλαιόχωρα, στους χώρους εργασίας των άλλοι κι ας στάλθηκαν γυναικόπαιδα στις φυλακές Αγιάς, εν τούτοις δε γονάτισαν! Αντιστάθηκαν μέχρι τέλους! – Έτσι έγινε ριζίτικο τραγούδι η καταστροφή των, για να τραγουδιέται από τις συντροφιές ώστε να στέκει η Κρήτη: “- Στο Σέλινο κουφοβροντά, βρέχει μα βρέχει μπάλες, οι Γερμανοί περάσανε στα τρία χωριά τα πέρα, Μονή και Κουστογέρακο και Λιβαδά και καίνε, Τα παλικάρια φτάξανε…”.

Έτσι κερδίθηκεν ο περιφανής τίτλος: “Καημένα χωριά – μαρτυρικά χωριά” κι είναι εικονοστάσι με καντήλι στις καρδιές, στις συνειδήσεις, στις ψυχές όλων μας! – Στεκόμαστε με δέος, μπρος στο μνημείο των τριοχωριτών, εκεί στην είσοδο του Κουστογεράκου και ψιθυρίζουμε τα ιερά ονόματα των αθάνατων μαρτύρων: Ανδρών, γυναικών και παιδιών που έχασαν τη ζωή των! Είναι θυσίες για την πατρίδα, είναι συνεισφορές στη λευτεριά, είναι οι διδαχές των προγόνων μας! – Και φεύγοντας από τα χωριά αυτά της θυσίας και της παλικαριάς και πριν ακόμη φτάσουμε στη μαρτυρική, επίσης, Μονή στεκόμαστε με σέβας μπρος στο μνημείο των μαρτύρων ομήρων των στρατοπέδων Γερμανίας 1944 – 45 του Δήμου Ανατολικού Σελίνου, που στήθηκε με πρωτοβουλία του ομήρου των στρατοπέδων, αείμνηστου σήμερα Θεόδωρου Ι. Γεωργιακάκη. – Ηρώα και μνημεία σ’ όλα τα χωριά της περιοχής. Χρέος μας, σε μια επόμενη συνεργασία μας να αναφερθούμε και να τα παρουσιάσουμε κι αυτά. – Για σήμερα θα κλείσουμε μ’ ένα σπάνιο πια ντοκουμέντο, τις σελ. 55 – 56 από την “Έκθεσι της Κεντρικής Επιτροπής Διαπιστώσεως Ωμοτήτων εν Κρήτη” την οποίαν συνέταξαν ύστερα από επιτόπια έρευνα, αυτοψία και εξακρίβωση, από 29/6 μέχρι 6/8/1945, τα μέλη της συσταθείσης Επιτροπής: Ι. Καλιτσουνάκης, Ι. Θ. Κακριδής, Νίκος Καζαντζάκης και Κ. Κουτουλάκης ως βοηθητικόν μέλος – φωτογράφος, διά την υπ’ αριθμ. Α.Π. 11.159/17-6-1945 ειδικής διαταγής του Προέδρου της Κυβερνήσεως! Γράφουν, σχετικά, στην ιστορική εξ αυτοψίας Έκθεσή των: «…Την 1/10/1943 έγινεν εξόρμησις των Γερμανών προς την κοινότητα της Σούγιας του νομού Χανίων, εις την νότιον παραλίαν της νήσου, ανατολικώς της Παλαιοχώρας. Ο λόγος της εξορμήσεως ήτο ότι επί των ορεινών αυτών χωρίων είχε την έδραν της η αγγλική κατασκοπία.

Τα χωριά της κοινότητος Σούγιας ΚΟΥΣΤΟΓΕΡΑΚΟ, ΜΟΝΗ και ΛΙΒΑΔΑΣ, εβομβαρδίσθησαν εξ αεροπλάνου, συγχρόνως δε πεζικός στρατός απέκοψε πάσαν δυνατότητα διαφυγής των κατοίκων προς τα Λευκά Όρη. Οσους συνήντων καθ’ οδόν τους εξετέλουν, όπως πάντοτε· ούτω εις την περιφέρεια της Καντάνου εφόνευσαν την Αμαλίαν Τσούρη, 14 ετών, και τους Αντ. Πατεράκην (70 ετών), Νικ. Πατεράκην και Πέτρον Τζατζιμάκην, καθώς έβοσκον τα ποίμνιά των. Οι Γερμανοί συλλαβόντες τα γυναικόπαιδα των χ. Λιβαδάς και Τεμένια, τα μετέφερον εις τας φυλακάς της Αγιάς, του δε Κουστογέρακου, αφού τα έστησαν εις την γραμμήν, εντός του περιβόλου της εκκλησίας, ήρχισαν να τα εκτελούν διά πολυβόλου. Οι αντάρται είχον αποφασίσει να μην προσβάλουν τους Γερμανούς, διά να μην καταστραφούν τα χωρία των· όταν όμως οι παρακολουθούντες από τα πέριξ υψώματα τας κινήσεις του εχθρού φρουροί των ανταρτών είδον τας γυναίκας των να πίπτουν υπό τας σφαίρας του πολυβόλου, επετέθησαν αμέσως κατ’ αυτών -και ήσαν κατ’ αρχάς 8 μόνον έναντι 120 – φονεύουν τον πολυβολιστήν – εκτελεστήν και απελευθερώνουν τα γυναικόπαδια· οι Γερμανοί ετράπησαν εις φυγήν αφήσαντες και ικανούς νεκρούς και τραυματίας επί τόπου. Εξ από τα γυναικόπαιδα όμως είχον ήδη εκτελεσθή διά της πρώτης ριπής του πολυβόλου: η Χρυσή χήρα Ιω. Αναστασάκη, η Χαρ. Ι. Μυριζάκη, η Ειρ. Μυριζάκη, η σύζυγος του Επ. Πατεράκη μετά της διετούς θυγατρός της και η Μελάκη 14 ετών. Μετά δύο ημέρας οι Γερμανοί κατωρθώνουν να ανακαταλάβουν το χωρίον -εντελώς έρημον πλέον- το λεηλατούν και το ανατινάζουν διά δυναμίτιδος όπως και τα χωρία Λιβαδάς και Μονή. Εις την Μονήν έκαυσαν την ασθενούσαν χήραν Αναστ. Λαμπουσάκη και ετυφέκισαν τον τυφλόν 90ντούτη Δημ. Σταβιανουσάκην, μη δυνάμενον να εγερθή και δι’ αυτό υποχρεώσαντες την σύζυγόν του να τον υποβαστάζη κατά την εκτέλεσιν. Επίσης ετυφέκισαν την 17έτιδα κόρην του αντισυνταγματάρχου Χαρ. Σειριαδάκη…». Κι εδώ τελειώσαμε για σήμερα. Τα ξαναλέμε -συν Θεώ- την άλλη βδομάδα. Ως τότε γεια σας.


Ακολουθήστε τα Χανιώτικα Νέα στο Google News στο Facebook και στο Twitter.

Δημοφιλή άρθρα

4 Comments

  1. Κρουστογέρακο ΌΧΙ κουστογέρακο, CROUS η’ Cross = σταυρός, Κρουστογέρακο = γεράκι με σταυρό η’ ΣΤΑΥΡΑΕΤOΣ Από’κει το όνομα κουστογέρακο
    Όπως βλαιπωμαι τα “greeklish” τα εxωμαι στην καθημερινή μας ομιλία μόνο και μόνο επιδή οι κάτοικοι της ΚΡHΤΗΣ είναι Δωριείς,
    Το νονό στην ΚΡΗΤΗ τον λέμε DADO (νταντο) άλλοι Δωριείς ακόμα λένε DAD Λακωνιστί η’ Daddy
    Ομάριος ΖΕΥΣ στο Ρέθυμνο, (Ιονιστί) Αμάριος Λακωνιστi ακόμα λέμε Αμάρι, Εκατομμύρια παραδειγματα επωμένως, το greeklish είναι Ατοπία με τα αλλά συμφωνώ απόλυτα

    https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/1/15/Booted_Eagle_%28Hieraaetus_pennatus%29_%282821390977%29.jpg

  2. Σταυραετοί λοιπών οι Κρουστογερακιώτες, Ανδρες που τημούν τη φιλία και δεν την αλλάζουν με κανένα αγαθό στη ΓΗ,

    και το Αμάρι στο Ρέθυμνο πάρα πολυ λίγοι άνθρωποι στη γη ξέρουν γιατί η επαρχία ονομάζετε Αμάρι και η πρωτεύουσα ΝΕΥΣ-Αμάρι
    Εκεί συνεδριάζανε όλοι οι πρωεστοί της Κρήτης από καταβολής κοσμου για να ΟΜΟΝΝΟΗΣΟΥΝ να πάρουν ομόφωνα αποφάσεις όπως για πόλεμο η’ συνθήκη πολέμου η’ για καινούργια αποικοια…Κ.Λ.Π.
    Tο ΝΕΥΣ από το ΝΟΥΣ
    Το Θεάρχειο Νεύμα Κυριαρχούσε στην πόλη του Αμαρίου Διός ακόμα πριν από την Μηνωική περίοδο…..!

  3. Μια και μιλαμε για Κρήτη και Κρήτες, Oι έχωντες κρήση = οι ΚΡΗΤΑΙ

    «Ζευ, σε μεν Ιδαίοισιν εν ούρεσι φασί γενέσθαι. Ζευ, σε δ’ εν Αρκαδίη^ πότεροι, πάτερ, εψεύσαντο; Κρήτες αεί ψεύσται^ και γαρ τάφον, ω άνα, σείο Κρήτες ετεκτήναντο, συ δ’ ου θάνες^ εσσί γαρ αεί». (από τον ύμνο του καλιμάχου)

    Είναι λέει ψευτες οι άνθρωποι όταν λένε ότι γενήθηκες στο Ιδαίον όρος και οι αρκάδες επίσης λένε ότι εκεί γενήθηκες και σε’χουν πεθάνει και σου’χουν κάνει και τάφο αλλά εσύ “λέει” Ω ΑΝΑ εισε αθάνατος
    θεός δεν δύναται να υπάρχει αλλά ΑΡΧΕΙ… είναι η αρχή

    Στο Ιδαίον όρος στην Κρήτη λένε γενήθηκε ο Ζευς = φως (Γνώση) “Γραμική Α και Β, τα γραμματa….

    ΑΝΑ το όνομα του Διός, = ο Άνω Νους,

    Κρήτη είναι η ΓΗ όταν μηλαμε για το σύμπαν, και της γης η κρήτη είναι το νηση ΚΡΗΤΗ επιδή εκεί γενήθηκαν τα γράμματα

    ΚΡΗΤΑΙ = οι άνθρωποι

    Ζευς Ιδαίος, η’ Βιδαίος αλλά όταν αναφερόμαστε στον παντοδύναμο δημιουργό το Βιδαίος γράφετε με υψηλον Βυδαιος U = συσώρευση δυνάμεως

    Από το Βυδαιος ο Βυδας (Βούδας) Από’κει και το “σου’λείπει η βίδα = γνώση

    ΑΝΑ + ΓΝΩΣΗ = Ανάγνωση, ΖΕΥΣ + ΒΙΔΑΙΟΣ = Ζεβεδαίος

    OI ΙΔΑΙΟΙ = Ιουδαίοι = OI λάτρεις του ΙΔΑΙΟΥ Διός

    Δ-ευραίος = εβραίος = από το Δευρω

    Ισραήλ = Ισχυρός Ήλιος (Βασιλεύς)

    Δα-βίδ = Ο Ήλιος στη γη (το φως του Ήλιου κατέρχεται σπειρωειδώς (βίδα)

    Δανιήλ = Δαναός Ήλιος «Βασιλεύς η’ και αρχιερέας» (Δαναοί του Άργους) Το IRAQ είναι παραφθορά του Άργους «Άργος πελασγικόν»

    Ιορδάνης = παραφθορά του Ηριδανός (ποταμός)

    Ιερό Σολύμων = Ιεροσόλυμα Σόλυμοι καταγωγή Από την Κρήτη

    Ραββί = Ιερό-Διδάσκαλος σήμερα δεν λεμαι Ραββί όμως λέμαι Ραββασάκι και Φ’ΡΑΒΕΙΟ Βραβείο
    Ιη ημήν = Αμήν
    Από Σαββάς (προσωνύμιο θεού) το Σάββατο και Σαβαώθ αλλά και Αββαείον
    Λαμά Σαβαχθανί = Φωτισμένη από τον Σαββά Χθόνια ΓΗ
    Φαρισαίος αυτός που κρατά το φάρο του πολιτισμού
    Γραμματείς οι ξέρωντες γράμματα σε δημόσιες θέσεις
    Πάσχα = η περίοδος της μεγάλης τεσσαρακοστής από το πασχίζω νηστεύοντας αυστηρά
    Λαμπρή = ημέρα γιορτής από καταβολής κόσμου, η ημέρα που περιμένωμε να αναστηθούν οι “ΝΕΚΡΟI” δηλαδή ΕΜΕΙΣ,
    Χ-αίρεται = από τη Χ-θωνα (γη) Αίρεται

  4. Εδώ είμαστε πάλι, Το βιβλίο “Κρητικοί γάμοι” (ανέκδοτα επισοδειων Κρητικής Ιστορίας επί Ενετών) 1570 που πολλυ πρόσφατα απέκτησα αγωραζωντας το από τη Βενετία μέσω , σελίδα 397 επιβεβεώνει το όνομα Κρουστογέρακο” (Σταυραετός)
    το παράξενο είναι ότι ανφέρει ένα χωριό “Σταύρος” με περισπωμένη…πιο άραγες να ήτο εκείνο το χωριό? μήπως η Μονή?
    Δείτεη τί γράφει,
    …’Ηκμαζε Εξαιρέτως η προθυμία εις τας περιοχάς Κανδάνου Κακοδικίου και Ροδοβανίου όπου σποράδην έδρευε το συγγενέστερον του Συμπεθερίου ώργων προπάντων το Κρουστογέρακον ο Λιβαδάς ο Σταύρος (με περισπομένη) ο Πρόδρομος (σημερινό Προδρόμη) αι Ασφονδυλίαι (Σημερινός πάνω και κάτω Ασφεντιλιάς) κυριώτεραι κατοικίαι των Κανδανωλέων….
    Παρακαλώ εάν κάποιος γνωρίζει κάτι για το χωριό όπου αναφέρεται ώς Σταυρός θέλω να ξέρω,

Αφήστε ένα σχόλιο

Please enter your comment!
Please enter your name here

Εντός εκτός και επί τα αυτά

Μικρές αγγελίες

aggelies

Βήμα στον αναγνώστη

Στείλτε μας φωτό και video ή κάντε μία καταγγελία

Συμπληρώστε τη φόρμα

Ειδήσεις

Χρήσιμα