Ο νομός Χανίων, είναι προνομιούχος σε φαράγγια και σπήλαια απ’ όλες τις περιοχές της Ελλάδας και στο νομό μας πάλι προνομιούχα τα Σφακιά.
Φαράγγια φοβερά και μεγάλα, άλλα μικρότερα αλλά θαυμαστά, ακόμη και φαραγγούλια. Αυτά θα καταγράψω στη συνέχεια όλως περιληπτικά, αρχίζοντας από τα δυτικά.
1. Τρυπητής. Στα σύνορα με το Σέλινο. Από Ομαλό – Γκίγκιλο – Ακτή, στα σύνορα με το Σέλινο. Διαδρομή περίπου εννέα ωρών.
2. Κλάδου – Δώματα. Το πλέον κακοτράχαλο και δύσκολο. Από Ομαλό – Σελί Γκίγκιλου – παραλία, μονοήμερα ή συνήθως διήμερα, με πεζοπορία 13 – 20 ωρών αναλόγως της επιλογής διαδρομής.
3. Σαμαριάς. Το γνωστό σε όλους και διεθνώς.
Παράπλευρα φαράγγια Σαμαριάς:
Α. Πεταχτένι ή Ποτιστήρια. Από Καλλέργη – Ποριά – Άγιο Νικόλαο.
Β. Μιτατούλι. Από οικισμό Σαμαριάς προς πύργους.
Γ. Σιδερόπουλο. Από Πρινιά, στο χωριό, κατάλληλο για Canyoning.
Δ. Καλόκαμπου. Μεγάλο που θεωρείται από πολλούς, τελείως ανεξάρτητο από Σαμαριά. Ομαλός – Καλλέργης – Ποριά – Μελινταού, κλπ., και κατάληξη στο χωριό Σαμαριάς.
4. Ελυγιάς. Από Άγιο Ιωάννη Σφακίων – Κορμοκόπο, ή πολύ ψηλότερα μέχρι ακτή Αγίου Παύλου. Παράπλευρο φαραγγούλι Σέρβο.
5. Φαράγγι Σαπουνα. Μόνο για Canyoning ένα χιλιόμετρο, αλλά τέσσερις ώρες για έξοδο στην περιοχή του Αγίου Παύλου.
6. Σφακόχωνος. Πάλι από Άγιο Ιωάννη μέχρι έξοδο στη Σελούδα. Σχεδόν δυο χιλιόμετρα αλλά 3.30 ώρες.
7. Αράδαινας. Ένας είναι ο φάραγγας, όπως λέγανε οι παλαιοί Σφακιανοί. Από Αράδαινα ως ακτή Μάρμαρα. Από γέφυρα 3 ώρες. Από την αρχή του, ψηλά, 5 ώρες.
8. Ίλιγγα ή του Καβή. Αφετηρία μεταξύ Ανώπολης και Μουρί και κατάληξη στην ακτή Ίλιγγα. Ώρες 3 από την αρχή και 4:30 από Ανώπολη.
9. Του παπά ο Λαγκός. Άνοδος από Μεσοχώρι Σφακίων και κατάληξη μέσα στη Χώρα ή από Μουρί με κατάληξη στη Χώρα.
10. Φαράγγι Σφακιανό ή Βαρθολομά. Από Ασκύφου – Ταύρη – Νιάτο ή από χωριό, παλαιό, Καλός Λάκκος. Μήκος κεντρικό 6,5 χλμ. Είσοδος και από νταμάρι Χώρας Σφακίων με επιστροφή από Άγιο Παύλο.
11. Ίμπρου. Με έξοδο στον δρόμο ανατολικών Σφακίων, ώρες 2 – 3.
12. Από Ίμβρο, σπήλαιο Φιδά φαραγγούλι, και τερματισμό πιο κάτω.
13. Φαραγγούλι Πριστόλαγκο. Από Ίμβρο δεξιά, με κατάληξη στο χωριό Λάκκοι (εγκαταλελειμμένο).
14. Φαραγγούλι του Χριστού το Λαγκό. Από Ίμβρο, κοντά στην περιοχή Βόθωνα όπου το Μιτάτο του Σφηνιά.
15. Φαραγγούλια ή Λαγκό. Από περιοχή Βόθωνες και κάτω.
16. Των Τρυπώ το Λαγκό, φαραγγούλι, από δρόμο Ίμβρος – Ασφένδου, με έξοδο κοντά στα σπίτια του Βουβά.
17. Κάπνης ή του Κάπνη. Είσοδος νότια από Ακονέ και δρόμο Ίμβρου – Ασφένδου. Με πορεία 3,30 ωρών στο χωριό Βρασκάς.
18. Φαράγγι Ρούμα. Από Ακονέ κοντά μέχρι ανατολικά από Κάπνης σε παραθαλάσσια περιοχή.
19. Φαραγγούλι Κουρεύτρες. Καταλήγει ψηλότερα από χωριό Βουβάς.
20 Ασφένδου. Από το ομώνυμο χωριό, με κατάληξη στο παλαιό χωριό Άγιος Γεώργιος (Κολοκάσια) και Άγιο Νεκτάριο.
21. Παράπλευρα του Ασφεντιώτικου φαραγγιού:
Α. Μετά το σπήλαιο Σκορδολάκια, αριστερά, το φαραγγούλι Κιοχρές Λαγκός.
Β. Φαραγγούλι Κάπουλος. Από Σελί Αμπέλου, χαράδρα Γωνί Ασκύφου, ως Ασφέντου.
22. Καλλικράτη. Από το ομώνυμο χωριό μέχρι το χωριό Καψοδάσος με τρεις ώρες πεζοπορία.
23. Φαραγγούλι Κατσιγιαννέλη. Ανατολικά από φαράγγι Καλλικράτη.
24. Φαραγγούλι Κόκκινο Γκρεμνό. Πάνω από εκκλησία Αγίας Ζώνης στο χωριό Νομικιανά.
25. Σκαλωτής. Από Καλλικράτη – οροπέδιο Μανικά – Σκαλωτή.
26. Αργουλιανό φαράγγι. Από Καλλικράτη, Σπήλιου Λάκκος, μιτάτο Σήφη Μανούσακα, με πεζοπορία μιάμιση ώρας, καταλήγει στο χωριό Αργουλές.
Για το καθένα, θα μπορούσε να γραφτεί ολόκληρο βιβλίο…
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ: α) «Τα Σφακιά των Φαραγγιών και των σπηλαίων».
Κείμενο – φωτογραφίες Αντώνη Πλυμάκη. Έκδοση Δήμου Σφακίων, 2008.
β) «Τα φαράγγια των Χανίων». Έκδοση σε έξι γλώσσες της Νομαρχίας Χανίων.
