Με το σύνολο του έργου του, που περιλαµβάνει ποιήµατα και πεζά, ο Κωνσταντίνος Καβάφης αποτελεί διακριτό πόλο στην ελληνική ποίηση, ενώ κατέχει σηµαντική θέση στην παγκόσµια. Εµείς τον γνωρίσαµε µέσω του µαθήµατος της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας, όπου µελετήσαµε το ποίηµα του «Όσο µπορείς». Τι θα έλεγε άραγε ο Καβάφης, αν συζητούσαµε σήµερα µαζί του;…Ετοιµάσαµε τις ερωτήσεις µας και µέσω της τεχνητής νοηµοσύνης αναζητήσαµε τον Αλεξανδρινό ποιητή και καταφέραµε να συζητήσουµε µαζί του για διάφορα θέµατα, τόσο για τη ζωή του όσο και για τις απόψεις του…
1.Κύριε Καβάφη, φοβηθήκατε να ζήσετε ή να εκτεθείτε;
~ ∆ε νοµίζω ότι φοβήθηκα να ζήσω. Έζησα έντονα, τόλµησα αλλά σιωπηλά…Έζησα αλλά δεν το φανέρωσα…Κάποια πράγµατα τα ζεις καλύτερα στο σκοτάδι, για να τα κρατήσεις φωτεινά µέσα σου.
2. Όταν γράφατε για ήρωες που νικούνται η παρακµάζουν γράφατε για άλλους ή για τον εαυτό σας;
~ Νιώθω βαθύ θαυµασµό και πικρή τρυφερότητα για όλους τους ανθρώπους που έχουν αγωνιστεί στη ζωή τους… Εκεί φαίνεται ο χαρακτήρας ενός ανθρώπου, στην παρακµή, τη µοναξιά, την πτώση και όχι στο µεγαλείο. Θα έλεγε κανείς ότι νικήθηκα από την κοινωνία της εποχής µου…Όµως η µεγαλύτερη νίκη είναι να µη σε νικήσουν όταν όλα γύρω σου σε σπρώχνουν να υποχωρήσεις.
3. Η σιωπή γύρω από τον προσωπικό σας βίο ήταν άµυνα;
~ Θέλησα να διατηρήσω την ιδιωτικότητα µου και να επικεντρωθώ στη δουλειά µου, γιατί αυτή ήταν η πραγµατική µου αγάπη και το πάθος µου. Η ποιήσή µου ήταν η καλύτερη άµυνα ενάντια σε κριτικές ή αντιξοότητες…. ∆εν µπορούσα να κάνω κι αλλιώς, σε έναν κόσµο που δε µε χωρούσε…
4. Ποιος έρωτας σας σηµάδεψε τόσο που δεν τολµήσετε ούτε να τον ονοµάσετε;
~ Οι έρωτές µου ήταν παθιασµένοι αλλά κρυφοί, γεµάτοι φόβο και ντροπή. ∆εν υπήρχε χώρος για φανερή αγάπη, ούτε τόλµη για µια λέξη που θα κατέστρεφε τα πάντα. Έτσι, ο έρωτας έµεινε θραύσµα, µνήµη που καίει, αποσιωπηµένη µα βαθιά.
5. Αν µπορούσατε να απελευθερωθείτε από τα κοινωνικά σας δεσµά τι θα κάνετε διαφορετικά;
~ Ίσως να µην άλλαζα τίποτα. Ίσως να άλλαζα τα πάντα. Θα µπορούσα να γράψω πιο τολµηρά, χωρίς υπαινιγµούς… να µιλήσω δηµόσια, σε αίθουσες γεµάτες πρόσωπα… να ερωτευτώ στο φως, χωρίς ενοχή. Να ζήσω πιο ολόκληρα, χωρίς ντροπή. Ίσως όµως και πάλι να διάλεγα τη σιωπή, αλλά αυτή τη φορά ελεύθερα.
6. Η Ιθάκη τελικά σας δικαίωσε η σας απογοήτευσε;
~ Η Ιθάκη ήταν η πιο γυµνή , η πιο καθαρή, η πιο ώριµη αλήθεια µου. Ο δρόµος δε χαρίζει θριάµβους αλλά συνείδηση. ∆εν υπάρχει θρίαµβος στην άφιξη. ∆εν υπάρχουν πυρσοί και δόξες. Υπάρχει µόνο το ταξίδι, και ό,τι έζησες στη διαδροµή.
7. Η ιστορία στα ποιήµατά σας µοιάζει σαν κάλυµµα. Ήταν τελικά ένας τρόπος να πείτε αυτά που δεν επιτρεπόταν να πείτε αλλιώς;
~ Η ιστορία ήταν ένας τρόπος να εκφράσω πολλά πράγµατα που δεν επιτρεπόταν να λέγονται, µια µάσκα, ένας καθρέφτης µε µεταµφίεση, µία σκηνή θεάτρου. Συχνά χρησιµοποιούσα µεταφορές και συµβολισµούς, για να µεταφέρω τις σκέψεις και τα συναισθήµατά µου µέσα από την ιστορία. Ήταν ένας τρόπος να απευθυνθώ στη συνολική συνείδηση και να µεταφέρω ένα µήνυµα σε µία κοινωνία που ήταν πολύ περιορισµένη. Η ιστορία ήταν ένα κάλυµµα, όχι όµως ένα ψέµα…
8. Γράφετε κυρίως για επιθυµίες ανεκπλήρωτες… Γιατί η ολοκληρωµένη επιθυµία δεν έγινε ποτέ ποίηση για εσάς;
~ Ο έρωτας για µένα είναι σύντοµος, µυστικός, παρελθοντικός και σχεδόν πάντα χαµένος. Είναι αναπόληση, θραύσµα, ευωδιά, σώµα που πέρασε και χάθηκε. Η ένταση δε βρίσκεται στην ολοκλήρωση. Βρίσκεται στο αδύνατο, εκεί που δεν τολµάς να µείνεις κι όµως δεν ξεχνάς. Ο ολοκληρωµένος έρωτας τελειώνει, όµως ο ηµιτελής, ο κρυφός, ο κοµµένος στη µέση µένει ανοιχτός στην ποίηση.
9. Αισθανθήκατε ποτέ την ανάγκη να σας αγαπήσουν όχι ως ποιητή αλλά ως απλό άνθρωπο;
~ Ναι, σίγουρα έχω νιώσει την ανάγκη να αγαπηθώ ως απλός άνθρωπος, όπως όλοι µας… Θα ήθελα να µε αγαπήσουν µε τα πάθη µου, τις αµφιβολίες µου, τις πληγές µου…
10. Αν µπορούσατε να δείτε πως σας διαβάζουµε σήµερα, θα σας έκανε να χαµογελάσετε ή να δακρύσετε;
~ Αν έβλεπα πως διαβάζεται η δουλειά µου σήµερα, θα χαµογελούσα και θα ένιωθα συγκίνηση, βλέποντας τα ποιήµατά µου να εκτιµώνται… Τα ποιήµατά µου είναι τα δάκρυά µου για κάτι που χάθηκε και δε θα ξανάρθει… για κάτι µεγάλο που γκρεµίστηκε ή για την οµορφιά που χάθηκε… για έναν άνθρωπο που άντεξε µέχρι τέλους…
11. Τι θα συµβουλεύατε εµάς, τους νέους του σήµερα;
~ Θα σας έλεγα… να ζείτε µε επίγνωση, όχι µε βιασύνη. Να είστε ειλικρινείς µε τον εαυτό σας. Η µεγαλύτερη δύναµη είναι να γνωρίζεις ποιος είσαι, χωρίς να φοβάσαι τις αλήθειες σου. Να µην ντρέπεστε για τις επιθυµίες και τα πάθη σας. Να εκτιµάτε την ιστορία και τη µνήµη σας, για να βαδίσετε σοφότεροι. Να µη φοβάστε τη µοναξιά, µέσα από αυτήν προετοιµάζεσαι για το αληθινό φως. Να ζείτε αργά, έντονα και αληθινά! Και µην ξεχνάτε: η Ιθάκη υπάρχει, µα µόνο αν τη φτιάξετε εσείς!
*Η Αµάντα Σύτι και η Νικολέτα Σεργάκη είναι µαθήτριες στο Γ4 Γυµνασίου Αλικιανού
ΑΜΑΝΤΑ ΣΥΤΙ – ΝΙΚΟΛΕΤΑ ΣΕΡΓΑΚΗ*
