Τούτες τις μέρες που γιορτάζεται παγκοσμίως η μέρα της γυναίκας, θέλω να σας πω μιαν ιστορία.
Για ένα κοριτσάκι που ζούσε πριν πολλά πολλά χρόνια, στην Αιώνια πόλη, στην διπλανή μας χώρα, την Ιταλία. Αρτεμησία το λέγανε. Μοναχοκόρη ήτανε, ανάμεσα σε κάμποσα αγόρια και μιας και η μητέρα της είχε πεθάνει από όταν ήταν δώδεκα χρονών είχε αναλάβει να αναστήσει και τα μικρότερα αδέλφια. Ο πατέρας της ήτανε ζωγράφος κι αυτή από μικρή φαινότανε πως είχε πάρει από την πατρική κλίση. Στα δέκα εφτά της ζωγράφιζε σαν ώριμη καλλιτέχνης. Ο πατέρας βλέποντας το ταλέντο της μοναχοθυγατέρας του, παρόλο που στην εποχή αυτή οι γυναίκες ήταν για να ζωγραφίζουν μόνο φρούτα και λουλούδια, προσέλαβε έναν φίλο του ζωγράφο για να της μάθει κι αυτά που δεν ήξερε. Στον χρόνο πάνω ο δάσκαλος λιμπίστηκε το ώριμο φρούτο που είχε μες στα χέρια του και δίχως ντροπή χωρίς αιδώ, βίασε την μικρή κοπέλα. Η Αρτεμησία και ο πατέρας της υπέβαλαν στον δάσκαλο μήνυση για τον βιασμό. Για να σταθεί η κατηγορία όμως, όπως σε όλες τις εποχές και τις δίκες, έπρεπε πρώτα από όλα να αποδειχτεί. Φώναξαν λοιπόν δυό μαίες στο δικαστήριο οι οποίες έψαξαν το κορίτσι και διαπίστωσαν την αλήθεια των ισχυρισμών της. Συγχρόνως βέβαια διέδωσαν το συμβάν σε όλη την πόλη και εξέθεσαν την νεαρή στο στόμα και στα λόγια ενός κόσμου όπου η αγνότητα ήταν προαπαιτούμενο κάθε ανύπανδρης γυναίκας.
Αμέσως η 19χρονη Αρτεμησία έγινε δακτυλοδεικτούμενη.
Αφού διευκρινίστηκε το πρώτο θέμα έπρεπε τώρα να επιβεβαιωθεί και η αλήθεια των καταγγελιών της. Εκείνη την μακρινή εποχή για να είναι σίγουροι οι δικαστές ότι οι αναξιόπιστοι μάρτυρες λένε την αλήθεια (η Αρτεμησία ήταν πλέον ανήθικη αφού δεν ήταν αγνή και ως εκ τούτου αναξιόπιστη) τους υπέβαλαν σε βασανιστήρια ώστε να πειστούν ότι δεν θα αναιρέσουν την καταγγελία τους. Η Αρτεμησία απόλυτη στην διεκδίκηση του δίκιου της, δέχτηκε να της περάσουν σχοινένιες θηλιές γύρω από τα δάχτυλά της και να τα πιέσουν αφόρητα, αγνοώντας το ενδεχόμενο που υπήρχε να τις αχρηστέψουν τα χέρια με τα οποία εξασκούσε την τέχνη της. Μετά από τέτοιες ατράνταχτες αποδείξεις ο κατηγορούμενος καταδικάστηκε σε εξορία. Μόνο που ποτέ δεν εξέτισε την ποινή του, μιας και ήταν προστατευόμενος του Πάπα που τον κάλυψε και τον κράτησε κοντά του.
Αντιθέτως η καταγγέλλουσα και παθούσα, δεν μπορούσε πια, να ζει στην Ρώμη. Έτσι ο πατέρας της την πάντρεψε εσπευσμένα με κάποιον μεγαλύτερο και αποτυχημένο ομότεχνό τους και μετακόμισαν στην γενέτειρά του την Φλωρεντία. Η Αρτεμησία κατάφερε σύντομα να προχωρήσει στην τέχνη της και να γίνει μια μεγάλη ζωγράφος του καιρού της. Ήταν η πρώτη γυναίκα που έγινε μέλος της Φλωρεντινής Ακαδημίας των τεχνών του σχεδίου, ήδη από τα 23 της. Ζωγράφισε πίνακες με θέματα από την αρχαία μυθολογία και την Παλαιά Διαθήκη. Οι ειδικοί διαβλέπουν στα έργα της μια επιμονή για θέματα με γυναίκες και μάλιστα δυναμικές. Σε κάποια, όπως στην σφαγή του Ολοφέρνη από την Ιουδήθ διακρίνουν μια αναπαράσταση εκδίκησης για τον βιασμό της. Την ταυτίζουν με την ηρωίδα του πίνακα που δολοφονεί με ολύμπια ψυχραιμία και στέρεη αποφασιστικότητα τον εχθρό της. Υποστηρίζουν ότι στόχος της Αρτεμησίας ήταν να λάβει μια ξεκάθαρη θέση ενάντια στο στερεότυπο της γυναικείας υποταγής σε μια ανδροκρατούμενη κοινωνία. Και πράγματι, μοιάζει σαν να κουβαλά το τραύμα του βιασμού σε όλη της την ζωή.
Η Αρτεμησία Τζεντιλέσκι γεννήθηκε στην Ιταλία το 1593. Την εποχή της, μια εποχή που οι γυναίκες δεν ζωγράφιζαν ανδρικά κορμιά και ανδρικά θέματα και τις γυναίκες τις είχαν μόνο για την ζωγραφική ανώδυνων νεκρών φύσεων, εκείνη ήταν πολύ γνωστή και αναγνωρισμένη καλλιτέχνης. Κατάφερε να αποκτήσει φήμη και θαυμασμό σε όλη την Ευρώπη και να έχει μεγάλους ηγέτες ως προστάτες της. Μετά για τους επόμενους αιώνες περιέπεσε στην αφάνεια. Την ξαναθυμηθήκαμε και την ξαναγνωρίσαμε στις μέρες μας. Πίνακές της φανερώνονται, αναγνωρίζονται, εκτιμούνται από την αρχή, πωλούνται για εκατομμύρια. Η Εθνική πινακοθήκη της Αγγλίας διοργάνωσε φέτος εν μέσω κορωνογιού, έκθεση έργων της και οι κριτικοί πλέκουν εγκώμια για την ποιότητα και αρτιότητα των πινάκων της. Σήμερα θεωρείται ως από τους πιο προικισμένους ζωγράφους (και η μόνη αξιόλογη γυναίκα) του ιταλικού μπαρόκ.
Η ζωή της, ο ατάλαντος και άνεργος σύζυγος, η φροντίδα του σπιτιού και της οικογένειας, τα δυσβάστακτα χρέη, η κακή σχέση με τον πατέρα, το πένθος για τα νεκρά παιδιά της, η παλιά πληγή αλλά και το έργο της θα μπορούσαν κάλλιστα να αφορούν μια δυναμική φεμινίστρια καλλιτέχνη του καιρού μας. Γράμματά της που ανακαλύφθηκαν σε ξεχασμένα αρχεία, μας κάνουν γνωστή μια γυναίκα που η σκέψη και η ψυχοσύνθεσή της μοιάζουν πολύ με τις σημερινές. «Το όνομα μια γυναίκας προκαλεί αμφιβολίες μέχρι όλοι να δούνε τη δουλειά της» έγραφε σε έναν πελάτη της κι αναρωτιέται κανείς κατά πόσον έχουν αλλάξει τα πράγματα από τότε.
Φίλοι μου, σήμερα θέλησα να σας πω μιαν ιστορία που συνέβη πριν 400 χρόνια . Που με κάποιο τρόπο έγινε γνωστή και έφτασε ως τις μέρες μας. Σκέφτομαι τις χιλιάδες παρόμοιες ιστορίες που συμβαίνουν από γεννέσεως κόσμου και έχουν να κάνουν με την επιβολή ενός δυνατού πάνω σε κάποιον πιο αδύνατο. Άλλες λέγονται και μαθαίνονται κι άλλες όχι. Τα τραύματα που κουβαλά το κάθε θύμα σε όλη την διάρκεια της ζωής του, την άβυσσο του πόνου, μόνο το ίδιο μπορεί να την μετρήσει.
Σκέφτομαι αυτόν τον άνθρωπο, την Αρτεμησία που προσπάθησε να επιβιώσει γυναίκα αυτή σε μια ανδροκρατούμενη κοινωνία. Αναρωτιέμαι αν και πόσο έχουν αλλάξει τα πράγματα στον καιρό μας. Ναι, μια γυναίκα μπορεί σήμερα να κυκλοφορεί ελεύθερη, να μορφώνεται να εργάζεται. Να γίνεται πρωθυπουργός, ακόμα και πρόεδρος της Δημοκρατίας. Μα στην πραγματικότητα, στο βάθος βάθος τι στ αλήθεια έχωμε κατορθώσει μετά από τόσους αιώνες αγώνων; Άραγε τα έχουμε καταφέρει να κερδίσωμε μια ισότιμη κοινωνία;
