ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΕΜΜ. ΠΑΠΑΔΑΚΗΣ
Νομικός – Συγγραφέας
Γεν. Δ/ντής Ε.Ι.Ε.Μ. “Ελευθέριος Βενιζέλος”
Εκδόσεις: ΕΘΝΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΕΡΕΥΝΩΝ & ΜΕΛΕΤΩΝ
“ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΣ ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ”, Χανιά 2016
Η ΕΚΑΤΕΡΩΘΕΝ ΤΡΟΜΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΞΕΝΟΚΡΑΤΙΑ ΑΙΤΙΑ ΤΟΥ ΜΕΓΑΛΟΥ ΔΙΧΑΣΜΟΥ
Τώρα, σε μια Ελλάδα, γενικά, αλωμένη και βασανιζόμενη ποια είναι η απολυτρωτική της προοπτική;
Την εποχή του Βενιζέλου, η Ελλάδα ήταν διχασμένη, νέος βασιλιάς, νέα πρωθυπουργία Βενιζέλου, ύστερα από τις δραματικές καταστάσεις του τόσο επικίνδυνου εμφύλιου διχασμού, ο Βενιζέλος μετά την ορκωμοσία του απευθύνθηκε από τον εξώστη του ξενοδοχείου της Μεγάλης Βρεταννίας στον αθηναϊκό λαό. Εκεί, συγκεντρώθηκαν χιλιάδες Φιλελεύθεροι για να τον ακούσουν και να τον επευφημήσουν, ύστερα από δύο χρόνια τρομοκρατίας και διωγμών. Μια φρικώδης κατάσταση για την Ελλάδα, για την οποία υπήρξαν κοινές ευθύνες για τις καταστάσεις που η Ελλάδα έφθασε σε δυο κρατικές οντότητες…
Η ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΤΟΥ ΠΑΛΑΤΙΟΥ
Όμως, η βασιλική πλευρά, παρά τις μεγάλες αποκαταστάσεις της από τον Βενιζέλο… τότε, ανακήρυξε αρχιστράτηγο τον διάδοχο και τοποθέτησε σε καίριες θέσεις των Ενόπλων Δυνάμεων και τους πρίγκιπες… Όμως η γερμανική πολιτική του παλατιού δεν ανταπέδωσε τη μεγάλη πρωτοβουλία του Βενιζέλου για κοινή συνεργασία, παλατιού και υπεύθυνου πρωθυπουργού· αντίθετα, συνεχώς τον υπονόμευαν…
Για να ενταθούν, στην εξέλιξη, οι εκατέρωθεν αντιπαλότητες και να οδηγηθούμε στη μεγάλη κρίση του διχασμού. Αλλά, και στις εν συνεχεία δραματικές συνέπειες που ακολούθησαν για το έθνος… ο Νίκος Παπαδάκης γράφει στη σελ. 106, του δεύτερου ακόμα μέρους, ότι στην ομιλία του αυτή ο Βενιζέλος επιτέθηκε στους συμμάχους, όπως είπε «γιατί θα είχε αποφύγει την ταπείνωση να τοποθετηθεί κυρίαρχος της Ελλάδας με τη βοήθεια των ξένων όπλων»…
Ο ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ ΑΠΟΚΑΤΕΣΤΗΣΕ ΤΗ ΒΟΥΛΗ ΤΟΥ 1915
Τότε η νέα κυβέρνηση Βενιζέλου, κήρυξε επίσημα τον πόλεμο κατά των κεντρικών αυτοκρατοριών, μέσα σ’ ένα εχθρικό κλίμα, απέναντι στην Ελλάδα που όλα είχαν διαβρωθεί. Με τη φιλογερμανική προπαγάνδα να καλλιεργεί στο στράτευμα αντιπολεμικό κλίμα και αντι-βενιζελικό μένος.
Ομως, όπως τονίζει ο συγγραφέας, ο Βενιζέλος με λήψη έκτακτων μέτρων ελέγχου, κατόρθωσε να επιβάλει την εσωτερική τάξη (χωρίς να αποφευχθούν ακρότητες). Δεν θέλησε όμως να κηρύξει δικτατορία. Επανέφερε την πολιτειακή νομιμότητα, αναβιώνοντας τη Βουλή που είχε προέλθει από τις εκλογές του Μαΐου του 1915.
Ομως, αφού είχε ελέγξει, με αυστηρά μέτρα που ισχύουν σε καταστάσεις πολέμου και αποκαθιστώντας τη λειτουργική ενότητα του κράτους, αποφάσισε να περιοδεύσει στις πρωτεύουσες των συμμαχικών χωρών.
Η ΑΝΤΑΝΤ
Τότε, η συγκυρία δεν ήταν καθόλου ευνοϊκή για τα σχέδια του Ελληνα πρωθυπουργού, κυρίως για την συγκρότηση και ενίσχυση ισχυρού ελληνικού στρατού, επειδή οι σύμμαχοι περνούσαν δύσκολες στιγμές, με τις σοβαρές ήττες στο δυτικό μέτωπο.
Λόγοι σημαντικά δύσκολοι που καθιστούσαν την αποστολή Βενιζέλου εξαιρετικά δύσκολη και αβέβαιη. Ομως, ο Βενιζέλος ήταν ο μοναδικός ηγέτης μικρού κράτους, που έλαβε μέρος στη μεγάλη διασυμμαχική σύσκεψη και στο ανώτατο πολεμικό συμβούλιο, που συγκλήθηκε, τότε, στο Παρίσι…
Ετσι, η επιμονή και τα επιχειρήματά του είχαν αποτέλεσμα. Για να κερδίσει σαφείς δεσμεύσεις για οικονομική και στρατιωτική βοήθεια στην Ελλάδα. Παρόλες όμως αυτές τις υποσχέσεις, οι σύμμαχοι παίζανε διπλό παιχνίδι για τη βαλκανική τους πολιτική και ιδιαίτερα για το Μακεδονικό.
Η ΕΚΠΛΗΚΤΙΚΗ ΝΙΚΗ ΤΟΥ ΣΚΡΑ
Για να ξαναζήσει ώρες αγωνίας για την τάση των Μεγάλων Δυνάμεων, για μείωση των στρατιωτικών δυνάμεων στο Μακεδονικό μέτωπο, στο οποίο δεν απέδιδαν τη δέουσα σημασία. Και όμως ο Βενιζέλος σε ελάχιστο χρόνο έπεισε τους συμμάχους ότι μια δύναμη 200.000 Ελλήνων στρατιωτών θα ήταν έτοιμη να λάβει δυναμικό μέρος στις επιχειρήσεις…
Τότε, η νίκη του Σκρα άλλαξε τους σχεδιασμούς των συμμάχων κατά των Γερμανο-Βουλγάρων στο Μακεδονικό μέτωπο.
Βέβαια, ο άθλος του Σκρα κόστισε ακριβά. Σε διάστημα λίγων ωρών, η Ελλάδα είχε πολλούς νεκρούς και τετραπλάσιους τραυματίες. Εκεί, έπεσε ο ταγματάρχης Βασίλειος Παπαγιάννης, ανιψιός του αρχιστράτηγου Δαγκλή και εκεί πολέμησε ο γιος του Ελ. Βενιζέλου Σοφοκλής, επικεφαλής, λοχαγός μοίρας πεδινού πυροβολικού… Ο διεθνής αντίκτυπος από τα γεγονότα του Σκρα ήταν τεράστιος. Η ήττα του Βουλγαρικού στρατού άρχισε να απειλεί την ελληνική Νίκη.
Αμέσως μετά την ελληνική Νίκη στο Σκρα, οι πάντοτε δόλιοι και αβέβαιοι σύμμαχοι, άρχισαν με τη νέα βουλγαρική κυβέρνηση κρυφές διαπραγματεύσεις, τόσο με τη Βρετανία, όσο και με την Αμερική… Για να εκφραστούν από τότε οι ενδοσυμμαχικοί ανταγωνισμοί στον Βαλκάνιο χώρο… Μάλιστα, (σελ. 110), τον Ιούλιο του 1918, ο Βρετανός πρωθυπουργός Λόιντ Τζωρτζ ζήτησε από τον Βενιζέλο να συγκατατεθεί στη σύναψη χωριστής Ειρήνης με τη Βουλγαρία, χωρίς όμως να θιγούν τα συμφέροντα της Ελλάδας, Σερβίας και Γερμανίας.
Ο Βενιζέλος απέρριψε με αυστηρότητα την πρόταση του Βρετανού πρωθυπουργού και τον παρότρυνε να καταπολεμήσει στη χώρα του τη φιλοβουλγαρική προπαγάνδα.
Όμως, η άρνηση Βενιζέλου για χωριστή σύναψη Ειρήνης συμμάχων – Βουλγαρίας με παράλληλη διατήρηση αυτονόμησης της ανατολικής Μακεδονίας, απορρίφθηκαν από τη συμμαχική ηγεσία.
Η ΣΥΝΘΗΚΟΛΟΓΗΣΗ ΒΟΥΛΓΑΡΙΑΣ
Στο τέλος όμως του πολέμου ήρθε η δικαίωση του Βενιζέλου;
Στις 2 Σεπτέμβρη του 1918, 5.30 πρωινή, οι συμμαχικές δυνάμεις ξεκινούσαν τη μεγάλη επίθεση σε όλο το μήκος του Βαλκανικού μετώπου. Ο ελληνικός στρατός συμμετείχε με δέκα μεραρχίες, απ’ αυτές -όπως μαρτυρεί το στρατιωτικό νεκροταφείο της Δοϊράνης, οι Μεραρχίες Κρήτης και Σερρών δοκιμάστηκαν σκληρά με εκατόμβη θυμάτων. Τρεις μέρες αργότερα, το μέτωπο διασπάστηκε από τις ελληνικές και βρετανικές δυνάμεις. Ώσπου, δύο μέρες μετά την επίθεση, η Βουλγαρία συνθηκολόγησε, με αποτέλεσμα η αφορμή της ελληνικής Νίκης της Μάχης του Σκρα, να έχει ως μετέπειτα αποτέλεσμα τη συνθηκολόγηση και της Γερμανίας, αφού η γερμανική ανώτατη στρατιωτική διοίκηση, εισηγήθηκε την υποβολή αίτησης ανακωχής την επαύριο της βουλγαρικής συνθηκολόγησης.
ΟΙ ΣΚΟΤΕΙΝΕΣ ΔΙΑΒΟΥΛΕΥΣΕΙΣ
Το τέλος του πολέμου, η δικαίωση του Βενιζέλου με την εμμονή του στο Μακεδονικό μέτωπο, τον ανέδειξε ηγέτη με διεθνή ακτινοβολία, όχι ως ιμπεριαλιστή αλλά ως απελευθερωτή. Με τον Βενιζέλο να μην είναι μόνο ένας πιστός σύμμαχος της Αντάντ, αλλά και ένας θερμός υποστηρικτής μιας παγκόσμιας αμφικτιονίας, όπως η κοινωνία που θα εξασφάλιζε την εθνική παγκόσμια Ειρήνη, που οι σύμμαχοι τον θεωρούσαν και ως τον ιδανικό πρόεδρο της Κ.τ.Ε.
Όμως, αυτός πάλευε για την Ελλάδα μέσα σε κύμα σκοτεινών διαβουλεύσεων των συμμάχων που σχεδίαζαν για τα συμφέροντά τους με προοπτικές εκατονταετίας, όπως αποδεικνύεται και σ’ αυτή την τωρινή κρίση που διέρχεται η χώρα μας.
Παρ’ όλα αυτά, ο Βενιζέλος πέτυχε, να δημιουργήσει τη συνθήκη των ΣΕΒΡΩΝ, η οποία έγινε αποδεκτή και υπογράφηκε από τον Σουλτάνο, όχι όμως από τον Κεμάλ Ατατούρκ, ο οποίος εκπροσωπούσε την επαναστατημένη Τουρκία…
Όμως, παρά τις διαβεβαιώσεις του Βενιζέλου, ο οποίος πριν ακόμα τις εκλογές του Νοεμβρίου του 1920 επαναλάμβανε τη σημασία της συμμαχικής υποστήριξης και έκανε λόγο για διασυμμαχική βοήθεια για σύντομη ειρήνευση στη Μικρά Ασία, μια μεγάλη προσπάθεια του Βενιζέλου να προσδέσει τους συμμάχους και κυρίως τους Βρετανούς, στο ελληνικό άρμα…
Η μεγάλη ευκαιρία δόθηκε τον Ιούνιο του 1920 (όπως γράφει ο Ν. Παπαδάκης στο υποκεφάλαιο “ΤΟ ΟΙΚΟΔΟΜΗΜΑ ΤΟΥ ΒΕΝΙΖΕΛΟΥ ΚΑΙ ΤΑ ΣΤΗΡΙΓΜΑΤΑ ΤΟΥ, σελ. 134-136) όταν ο Κεμάλ επιτέθηκε κατά των Βρετανών στη Νικομήδεια… Τότε ο Λόυντ Τζωρτζ, ύστερα από εισήγηση της βρετανικής στρατιωτικής ηγεσίας του στρατηγού Μιλν στην περιοχή εκεί.
Η Ελλάδα διέθεσε τα απαραίτητα στρατεύματα που διέλυσαν τις τουρκικές δυνάμεις. Για να πετύχει η Ελλάδα ως αντάλλαγμα την άρση των περιορισμών στη δράση του στρατού της στη Μικρά Ασία…
ΟΙ ΒΡΕΤΑΝΙΚΟΙ ΦΟΡΕΙΣ
Παράλληλα, τότε, ο Βενιζέλος αποδέχθηκε τα ελληνικά τμήματα που δρούσαν στην περιοχή της Κωνσταντινούπολης να τεθούν υπό την ηγεσία του Βρετανού στρατηγού Μιλν. Το γεγονός αυτό ήταν ένα ακόμα βήμα για μεγαλύτερη εμπλοκή της Βρετανίας στον Μικρασιατικό πόλεμο. Όμως, ο Μιλν, αντιδρούσε στην επέκταση της ελληνικής ζώνης, αναφέρει ο Νίκος Παπαδάκης (σελ. 134) υποπτευόμενος το παιχνίδι του Βενιζέλου, γιατί φοβόταν ότι τα σχέδια του Βενιζέλου θα παρέσυραν τελικά, το Λονδίνο στον πόλεμο κατά των δυνάμεων του Κεμάλ…
Την ίδια ανησυχία του Μιλν, όμως, είχε και μια υπολογίσιμη μερίδα της Βρετανικής πολιτικής και στρατιωτικής ηγεσίας.
Η ΕΛΛΑΔΑ ΖΗΜΙΩΜΕΝΗ ΠΑΝΤΑ
Αλλά τι άλλο καλύτερο θα προσδοκούσε ο Κεμάλ;
Η εκλογική ήττα του Βενιζέλου στις εκλογές στις 17 Νοέμβρη του 1920, ήταν το δραματικό γεγονός που άλλαξε τον ρου της ιστορίας, όπως γράφει τόσο αναλυτικά και πραγματικά στο τέλος του δεύτερου μέρους του σημαντικού βιβλίου του από τη σελ. 151-152, που μέσα σ’ αυτές ο συγγραφέας με ευθύνη αναζήτησης της αλήθειας διηγείται τη μεγάλη πολιτική Βενιζέλου από την ώρα που ο Βενιζέλος έγινε κυβερνήτης της Ελλάδας.
Για να την αναδημιουργήσει μετά από κατασπατάληση του πλεονεκτήματος της ανεξαρτησίας της, πλεονέκτημα που αποδυναμώθηκε σε όλη σχεδόν τη διάρκεια του 19ου αιώνα, σε ατέλειωτες εσωτερικές συγκρούσεις και απροκάλυπτες επεμβάσεις στα εσωτερικά της χώρας από τις Μεγάλες δυνάμεις…
